Alþýðublaðið - 07.12.1995, Blaðsíða 18

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HELGIN 7. -10. DESEMBER 1995
■48
Frank Sinatra verður áttræður í næstu viku
og Kolbrún Bergþórsdóttir leit yfir skrautlegan,
og stundum skuggalegan, æviferil söngvarans sem hefur fengið þá
umsögn að vera merkilegur listamaður en ömurleg manneskja
* „Röddin“
er áttræ
Bandaríkjamenn búa sig nú
undir að heiðra einn alvinsælasta
dægurlagasöngvara aldarinnar,
'*Trrank Sinatra, sem verður áttræð-
ur í næstu viku. í tilefni afmælis-
ins verður Empire State byggingin
lýst upp með bláum lit til heiðurs
„Old Blue Eyes“ eins og Sinatra
er gjaman nefndur. Gamli raular-
inn segist vera hættur að syngja
opinberlega, enda fyrir löngu bú-
inn að missa röddina. A næstu
dögum verður hann viðstaddur
hveija hátíðarsamkomuna á fætur
annarri þar sem söngvarar á borð
við Bruce Springsteen syngja lög-
in sem hann gerði fræg, meðal
annars Strangers in the Night,
jmJNew York, New York og My
Way. í ræðum og riti eiga menn
eftir að keppast við að mæra hina
áttræðu goðsögn og aðeins þeir
hugrökkustu og mest sannleiks-
elskandi munu þar minnast á dað-
ur söngvarans við mafíósa, eða
impra á áberandi skapgerðarbrest-
um og misjöfnu atferíi hins litrika
persónuleika.
„Eins og blaut gólftuska“
„Skólafélagar mínir enduðu
annað hvort í rafmagnsstólnum
^ða gálganum,“ sagði Frank Sin-
atra eitt sinn. „Það var eingöngu
vegna raddarinnar sem ég varð
ekki einn þeirra.“ Hann fæddist
12. desember 1915 í New Jersey
og var skírður
Francis Albert Sinatra. Foreldr-
ar hans voru ítalskir innflytjendur.
Faðirinn var ólæs og óskrifandi
boxari og móðirin ljósmóðir sem
stundaði fóstureyðingar og ólög-
lega áfengissölu í hjáverkum, og
komst nokkrum sinnum í kast við
lögin vegna aukastarfa sinna. Hún
var viljasterk kona sem stjómaði
veiklunduðum eiginmanni og
einkasyni af festu og ákveðni.
Frank var einrænt, einmana, en
dekrað einkabam sem fékk
snemma áhuga á söng vegna að-
dáunar sinnar á Bing Crosby.
Hann ákvað að verða söngvari
eins og Crosby og hóf opinberan
söngferil sinn sextán ára gamall.
Það fór þó lítið fyrir honum lengi
vel eða allt þar til kvöld eitt þegar
hljómsveitarstjórinn frægi Harry
James heyrði Sinatra syngja í út-
varpi og hreifst af söng hans. „Ég
vissi um leið og ég hlustaði á hann
að hann ætti eftir að verða mikill
söngvari," sagði James og réð
’^Sinatra sem söngvara hljómsveitar
sinnar. Eitt kvöld spurði blaða-
maður Harry James hver hinn at-
hyglisverði söngvari væri. „Ekki
tala svona hátt,“ svaraði James,
„Strákurinn heitir Sinatra. Hann
álítur sig vera besta söngvara í
bransanum. Nærðu því! Enginn
hefur heyrt hans getið. Hann hefur
aldrei sungið inn á plötu sem hef-
ur slegið í gegn. Hann lítur út eins
og blaut gólftuska. En hann
segist vera sá albesti. Ef
hann heyrir þig hrósa sér
heimtar hann launahækkun
strax í kvöld.“
Það vom fleiri en Harry
James sem þóttust sjá efni í
söngvaranum unga. Tommy
Dorsey nappaði Sinatra frá
Harry James og Sinatra varð
stjama örfáum mánuðum eftir að
hann hóf störf með hljómsveit
Dorseys, þegar hann söng I’ll Ne-
ver Smile Again inn á plötu.
Fullur sjálfstrausts tilkynnti
söngvarinn vinum sínum að hann
ætlaði sér að verða besti söngvari í
heimi. Hann dró ekkert úr yfirlýs-
ingum þegar hann hrópaði, venju-
lega allnokkuð við skál: „Ég ætla
að verða stjama, alvöru stjama,
meiri en Bing Crosby, mestur
allra. Eg skil hina söngvarana eftir
í ræsinu.“
A þessu tímabili gerði hann sér
sérstakt far um að vingast við fjöl-
miðlafólk, sendi plötusnúðum
gjafir, bauð blaðamönnum á bar-
inn og dálkahöfundum í mat. Eftir
að Sinatra hafði náð takmarki sínu
og öðlast heimsfrægð sneri hann
við blaðinu og gekk þá iðulega í
strokk á blaðamönnum og ljós-
myndurum sem honum þóttu of
aðgangsharðir um leið og hann
hellti yfir þá soralegu orðbragði.
„Ég skal jarða skepnurnar“
Ein mesta hjálparhella Sinatra í
leit hans að frægð og frama var
blaðafulltrúi hans George Evans,
sem gerði sér mætavel ljóst að
hægt væri að kaupa athygli og
umtal. Hann markaðsetti skjól-
stæðing sinn af miskunnarlausu
hugmyndaauðgi. Aðferðir hans
sköpuðu Sinatra nafn sem helsta
kyntákn unglingsstúlkna. Evans
réð tólf unglingsstúlkur til að
mæta á tónleika Sinatra og borg-
aði hverri um sig fimm dollara
fyrir að hoppa, öskra og æpa: „Ó,
Frankie, ó Frankie“ meðan Sinatra
söng sinn ástaróð. Daginn eftir
sýndu blöðin myndir af ungum
stúlkum sem voru bomar út í yfir-
liði eftir að hafa hlýtt á tónleika
söngvarans. Evans hafði ráðið tólf
stúlkur, sem hann borgaði fyrir að
umtumast af hrifningu, en þrjátíu
féllu í yfirlið. Eftir það var brautin
greið. Ungar konur gerðu það um-
vörpum að sérgrein sinni að falla í
yfirlið á tónleikum Sinatra.
Evans lét ekki staðar numið.
Hann gaf skjólstæðingi sínum
nafnið Röddin. Hann hvatti ung-
linga til að stofna aðdáendafé-
lög, halda fjöldafundi og skrifa
lesendabréf til dagblaðanna
um átrúnaðargoð sitt. Æska
Bandaríkjanna keypti Sin-
atra. Hollywood bauð einnig
f hann. í skemmtanaiðnað-
inum var þó almennt litið á
Sinatra sem enn eina dæg-
urfluguna, sem mundi
falla í gleymsku um leið
og aðdáendumir kæmust
af táningsaldri.
Söngvarinn baðaði
sig í frægðinni og var
fljótlega orðinn óþol-
andi. Frægðin
Með annarri eiginkonu sinni, einu raunverulegu ástinni, leikkonunni
Övu Gardner.
gerði það að verkum að hann naut
sérstöðu og gat látið eftir sér að
dekra við duttlinga sína. Umhverf-
ið tók mið af þörfum hans og það
nýtti hann sér út í ystu æsar. Hann
tók æðisköst af minnsta tilefni,
hellti sér yfir fólk með svívirðing-
um eða sendi lífverði sína til að
lumbra á þeim sem honum vom
ekki þóknanlegir. Lífverðir Sin-
atra vom vitgrönn vöðvabúnt sem
þjónuðu hinum horaða og væsk-
ilslega yfirmanni sínum af mikl-
um trúnaði. Nánustu samstarfs-
mönnum Sinatra leist ekki á blik-
una og kölluðu hann „skrímslið"
vegna ofsafenginna bræðiskasta
og einræðistilburða. Það er til tug-
ur vottfestra frásagna, af framferði
Sinatra þegar verst lá á honum og
þær sögur færðu slúursagnahöf-
undinum Kitty Kelly milljónir
þegar hún safnaði þeim í bók sem
hún sem gaf út um söngvarann.
Þar var dregin upp svo óþverraleg
mynd af söngvaranum að vafa-
samt er að hann muni nokkm
sinni geta losað sig undan henni.
Þær sem hér fara em dæmigerð-
ar fyrir ofsafengið skap Sinatra.
Einu sinni reiddist Sinatra ungri
konu svo að hann slengdi henni af
öllu afli í glerdyr sem brotnuðu og
konunni fossblæddi. Þegar blaða-
maður sem hann taldi sig hafa átt
óuppgerðar sakir við var látinn,
fór Sinatra að gröf hans og
meig á hana. Síðan æpti hann:
„Eg skal jarða skepnumar. Eg
skal jarða þær allar.“
Þjónn á hóteli, sem Sinatra
dvaldi margsinnis á í Las
Vegas, skrifaði eitt sinn les-
endabréf í dagblað og lýsti
framferði söngvarans: „Eftir
nokkurra daga dvöl og all-
nokkur glös skjögrar snilling-
urinn í herbergi sitt og eftir
að hafa litast um tekur
hann eftir þvf að síminn á
skrifborðinu er ekki í stíl
við appelsínugulu
skyrtuna sem hann er
í. Hann hringir í
móttökuna og
krefst þess að fá
appelsínugulan
síma. En ég er
ekki nógu
snöggur að
bregðast við. Þá
fær ég að heyra nokkur
vel valin orð og svívirðing-
amar, sem vekja svo mikla
lukku hjá söngvaranum sem
mælir þau, að hann getur ekki
á sér setið að endurtaka þau
við þjónustustúlkuna. Hann
lítur svo á að ef hann fái ekki
appelsínugulan síma þá eigi
engir símar að vera á hótelinu
og hann hefst handa við að
rífa alla síma úr sambandi áð-
ur en hann reynir að kveikja í
herberginu og bijóta rúður.“
Merkilegur listamaður
- ömurleg manneskja
Þversagnir lífsins em marg-
ar og allnokkrar í lífi Sinatra.
Maðurinn, sem kunnugir köll-
uðu skrímslið, taldi sig frjáls-
lyndan demókrata og beitti
sér á eftirtektarverðan hátt í
baráttu gegn kynþáttafor-
dómum og hlaut ýmsar opin-
berar viðurkenningar fyrir
þau störf sín. „Merkilegt,"
tautaði einn kunningi hans,
„að þessi maður sem opin-
berlega talar máli lítil-
magnans skuli í
daglegu lífí
ævinlega
gera sér
far um
að niður-
lægja þá sem ekki geta borið hönd
yfir höfuð sér.“ Annar sagði:
„Sannleikurinn er sá að Sinatra er
merkilegur listamaður en ömurleg
manneskja“.
Demókratinn sem dáði Roose-
velt forseta, Winston Churchill og
átti eftir að fyllast sömu aðdáun á
John F. Kennedy varð gagntekinn
af aðdáun þegar hann var í návist
stórglæpamannsins og morðing-
inn Benjamins „Bugsy" Siegel.
Einn kunningi Sinatra sagði hann
hafa orðið eins og bam sem hittir
jólasveininn í hvert sinn sem hann
leit Siegel augum. Þeir Siegel
urðu aldrei nánir vinir en Sinatra
eignaðist áhrifamikla vini innan
ítölsku mafíunnar sem hann hafði
mikil samskipti við, þó hann neit-
aði þeim ævinlega opinberlega og
nokkmm sinnum ffammi fyrir op-
inberum rannsóknamefndum.
Þegar Sinatra var spurður um ljós-
mynd sem sýndi hann í vinar-
faðmi margra voldugra mafíósa
sagði hann: ,JEg var alinn upp við
það að heilsa með handabandi
þeim sem ég er kynntur fyrir án
þess að vera búinn að rannsaka
fortíð þeirra áður.“ Hann hvíslaði
að vinum sínum að hann viidi
fremur vera félagi mafíunnar en
forseti Bandaríkjanna. Vinir hans
tóku orðunum ekki sem gríni,
enda kannski ekki ástæða til, þeg-
ar haft var í huga að einn nánasti
vinur Sinatra var Sam Giancana
sem árið 1960 hafði tvö hundmð
mannslíf á samviskunni. Það
vafðist þó ekki fyrir Sinatra að
skilgreina hlutverk samtakanna
sem meinlausa skemmtun. Þegar
vinur hans spurði hann hvaða fé-
lagsskapur mafían væri sagði Sin-
atra: ,Æ, þetta er, þú veist, bara
hópur af strákum". - Og það má
svosem til sanns vegar færa. En
þetta var hópur stráka sem kom
stuðningsmönnum sínum til hjálp-
ar og ótal sögur em sagðar af ein-
staklingum sem lent höfðu upp á
kant við Sinatra og bámst hótanir
frá „strákunum" þar sem lífi þeirra
eða ljölskyldumeðlima þeirra var
ógnað.
Sinatra og einkalífið
Snemma á sjötta áratugnum
virtist ferill Sinatra á enda. Ung-
lingsstúlkumar, sem áður tilbáðu
hann, vom orðnar eiginkonur og
mæður sem höfðu allt annað og
þarfara að gera en falla í yfirlið.
Ný æska heillaðist ekki af Sinatra
röddinni. Hljómplötufyrirtæki
endumýjuðu ekki samninga sína
við söngvarann og kvikmynda-
hlutverkin vom fá og ekki bita-
stæð. Þá tókst Sinatra að væla út
aukahlutverk í kvikmyndinni
Héðan til eilífðar. Hann kom öll-
um á óvart með að sýna frábæran
leik og hlaut Oskarsverðlaun.
Skyndilega vildu allir í skemmt-
anaiðnaðinum þekkja Frank Sin-
atra.
Hann naut velgengni í starfi
sem aldrei fyrr og tilboðin
streymdu inn. Þetta var þó erfiður
tími í einkalífi hans. Hann hafði
skilið við umhyggjusama en held-
ur dauflega eiginkonu, sem fætt
hafði honum þijú böm, og tekið
saman við ástkonu sína leikkon-
una undurfögm Övu Gardner.
Hún drakk á við hann, keðjureykti
eins og hann og tók honum fram í
soralegu orðbragði. Þau slógust og
elskuðust. Hún var stóra ástin í lífi
hans, líklega vegna þess að hún
var eina konan sem nokkm sinni
ögraði honum. Sinatra var alþekkt
karlremba en Ava gaf honum
aldrei tækifæri til að líta á sig sem
leikfang. Hún þreyttist snemma á
söngvaranum og yfirgaf hann. I
stormasömu sambandi reyndi
hann tvisvar að fyrirfara sér og
vinir hans sögðu að hann hefði
aldrei náð sér fyllilega eftir skiln-
að þeirra. Harmurinn hafði þó já-
kvæð áhrif á listferil hans því rödd
hans breyttist, öðlaðist dýpt sem
hún hafi ekki áður haft, varð
tregafyllri og þroskaðri en áður.
Hann söng textana eins og lífs-
reyndur, vonsvikinn maður og
þeir sem áður höfðu ekki nennt að
leggja við hlustir tóku að veita
söng hans eftirtekt.