Vísir - 17.01.1976, Blaðsíða 10

Laugardagur 17. janúar 1976. visœ
Föstudaginn 9. janú-
ar birtist hér i blaðinu
grein eftir sjónvarps-
menn BBC, Mik
Magnússou. Mik fjallar
itarlega um helstu ann-
marka islensks sjón-
varps og útvarps, og
segir m.a. um dag-
skrána:
,,Að fréttum, veðri og auglýs-
ingum loknum lægi beinast við
að fslenskt efni kæmi næst á eft-
ir, Sú útsending er þó mest-
megnis „talandi höfuð” þ.e. við-
ræður i stúdiói. Þetta getur ekki
kallast sjónvarp — heldur
„myndskreytt útvarp”. Sjón-
varp samanstendur af myndum
— af hverju héti það annars
,,sjón”-varp?”
Þetta eru orð i tima töluð, og
varð mér sérstaklega hugsað til
þeirra á sunnudaginn, þegar ég
hlustaði á útvarpsþátt i stjórn
Páls Heiðars sem fjallaði svo til
eingöngu um málverk sem Páll
sýndi hlustendum á eftirminni-
legan hátt i gegnum útvarpið.
Hvers vegna ekki að sýna blind-
um látbragðsleik og flytja út-
varpsleikrit fyrir heyrnleys-
ingja?
Um kvöldið var á skjánum
enn einn umræðuþátturinn i
sjónvarpinu, og var þá spjallað
við ljósmyndara, en varla ból-
aði á ljósmyndum, sem ljós-
myndararnir hefðu gert.
Þetta eru tvö dæmi um yfir-
grips mikinn misskilning á
meðulum þessara tveggja
miðla. Annars eru þessi dæmi
siður en svo einstæð.
Stofnun frjálsrar
útvarpsstöðvar
Mik lýsir i grein sinni þeim
áhrifum sem svipting einokun-
arvalds rikisins á útvarpi og
iVIik Magnússon
sjónvarpi hafi haft á BBC og
segir:
„Þegar sjálfstæður útvarps-
rekstur hófst i Bretlandi varð
BBC dauðskelkað. Dagskránni
var breytt. Vinsælli útsendingar
voru hafðar á helztu hlustunar-
timum....allt i von um að
áheyrendum fækkaði.
Það sama gerðist þegar
óháður sjónvarpsrekstur byrj-
aði. Gæðin stórjukust.”
Hvenær ætla þeir stjórnmála-
flokkar sem kenna sig við lýð-
ræði á Islandi að hafa bein i nef-
inu til að taka frjálsan útvarps-
rekstur upp á stefnuskrá sina?
Frjálst útvarp er öðru fremur
spurning um grundvallarrétt-
indi lýðræðis, en staðnað rikis-
bákn og kraftlausir stjórn-
málaflokkar standa vörð um
einokunina. Ef fyrsta dagblað,
sem gefið var út hér á landi,
hefði verið rikisrekið, væru dag-
blöðin það eflaust enn i dag.
Hvernig væri upplýsingamiðlun
á tslandi, ef dagblöðin væru i
eign rikisins. Þá mynd læt ég
lesendum eftir að draga upp.
Sumarfri og rekstur
Sá mánuður sem ertvimæla-
laust hentugastur fyrir útikvik-
myndatökur hér á landi vegna
stopuls veðurfars, er tvimæla-
laust júli. En þá er sjónvarpið i
frii! Ég er alls ekki að tala um,
að hefja útsendingar i júli, — en
hvers vegna að kasta besta tim-
anum fyrir kvikmyndatökur á
glæ. Hvers vegna ekki, að dreifa
sumarfrii starfsfólks og miða
sem flestar kvikmyndatökur við
júli?
Ég hef áður varpað fram
þeirri hugmynd að sjónvarpið
ætti að hefja miðnætursýning-
ar á langfilmum eitt kvöld i
viku. Fórna mætti ýmsu öðru til
að vega upp kostnaðinn, jafnvel
fækka útsendingardögumeða
lengja þann tima á sumrin sem
ekkert er sent, ef það yrði til að
bæta gæðin. Hvernig væri að
reyna miðnætursendingar, núna
f V
Umsjón:
^HrafnGunn laugsson.
i svartasta skammdeginu? Þótt
ekki væri nema i tilraunaskyni.
Popp og æskan
Meðal spurninga sem Mik
varpar fram i margnefndri
grein er þessi:
„Af hverju ekki þátt með
popptónlist einu sinni i viku? —
klassisk tónlist er leikin i eina
klukkustund á degi hverjum.
Hefur islensk æska fallið meö
öllu í gleymsku og dá?
Fái ég þau svör, að kostnaður
við slikan þátt sé of mikill, get
ég aðeins sagt eitt orð við þvi.
Bull. Góðar popphljómsveitir á
þessu landi gætu fengið tækifæri
til að kynna nýjustu plötur sinar
i þættinum. Þær mundu kosta
sitt, en auglýsingin sem þær
fengju myndu vega það upp
fyllilega! (Af hverju haldið
þið að breskar popphljómsveitir
séu svona ákafar að fá að köma
fram i þættinum „Top of the
Pops” i BBC á hverju fimmtu-
dagskvöldi?)”
Auðvitað ætti að vera fastur
poppþáttur á dagskrá sjón-
varpsins. íslenskt popp hefur
tekið gifurlegum framförum
siðustu ár og nægir þar að nefna
tilkomu Spilverks þjóðanna.
Sjónvarpsþáttur Egils Eðvarðs-
sonar með þeim félögum i
haust, er einhver sá besti sem
ég man eftir i seinni tið. Fleiri
þættir i sama dúr mættu gjarn-
an sjást sem oftast.
Útvárp og sjónvarp
Þegar sjónvarp hljóp af
stokkunum hér á landi, mátti
strax finna greinilega framför
hjá hljóðvarpinu — bæði frétta-
deild og dagskrárdeild, vegna
samkeppninnar við nýja miðil-
inn.
Þá var islenskt sjónvarp enn
mjög frumstætt, en hefur siðan
sótt sig hægt og sigandi. Smám
saman eru að koma upp tækni-
menn og stjórnendur, sem hafa
náð tökum á miðlinum.
Sjónvarpið er i jafnri og öruggri
framför.
Oðru visi er hins vegar farið
með hljóðvarpið. Siðustu árin
hefur hljóðvarpið dregist aftur
úr, og sá fjörkippur sem það tók
með tilkomu sjónvarpsins er
löngu liðinn hjá. Hljóðvarpið
hefur aldrei verið stirðara eða
þyngra. Sama gamla þulan dag
eftir dag. Hugmyndaleysi. Mið-
að við sjónvarpið er hljóövarpið
langt á eftir, á öllum sviðum
dagskrárgerðar.
Sú krafa gerist æ háværari að
útvarp verði gefið frjálst. Dag-
skrá hljóðvarpsins hrópar bein-
linis á slika breytingu. Ég slæ
svo botn i þessa grein með til-
vitnun i leiðara Visis frá 20. des-
ember, sem ber nafnið FRJALS
ÚTVARPSREKSTUR, en Visir
hefur einn islenskra dagblaða
þorað að taka upp málstað
frjáls útvarps.
Málsvarar rikiseinokunarinn-
ar hafa alla jafnan haldið þvi
fram, að útvarpsrekstur væri
svo dýr, að ógerlegt væri að
gefa hann fr-jálsan af þeim sök-
um. Með þvi móti væri veriö að
gefa fjársterkum aðilum of
mikii forréttindi. Hugsanlegt er,
að þetta hafi verið gild rök á sin-
um tima. En það er þá löngu
liðin saga.
Nú má setja á fót útvarpsstöð
með litlum tilkostnaði. Það er á
færi hvers sem er að standa fyr-
ir slikum rekstri, bæði einstakl-
inga og félaga. Reksturs-
kostnaðurinn gæti verið brota-
brot af útgáfukostnaði dag-
blaðs.
Tjáningarfrelsið er einn af
homsteinum lýðræðisskipulags-
ins. Þjóðfélagið þarf einnig að
viðurkenna rétt manna til þess
að koma á framfæri sjónar-
miðum sinum hugverkum eða
öðru efni. Einn þáttur i þvi er að
gefa útvarpsrekstur frjálsan
innan þeirra marka, sem tækni-
legar aðstæður leyfa.
Fjölmiðlun á eftir að taka
miklum breytingum á næstu ár-
um. Nýjungar á þvi sviði koma
til með að valda straumhvörf-
um. Við verðum að varast mjög
allar tilhneigingar i þá átt að
hneppa þá þróun i fjötra rikis-
einokunar, eins og nú verður
vart sumsstaðar erlendis.
Á það er að lita i þessu sam-
bandi, að krafan um frjálst út-
varp er engan veginn sprottin
upp vegna ágreinings um, hvort
útvarpið hafi i gegnum tiðina
fylgt settum reglum um óhlut-
drægni. Krafan um frjálst út-
varp byggist einfaldlega á þvi,
aðþessi menningarlega einokun
rikisins er óeðlileg og þjónar
engum tilgangi. Það er þvert á
móti eðlilegt að leyfa einstakl-
ingum og samtökum þeirra að
hafa slika starfsemi með hönd-
um. Það er eins eðlilegt og þau
sjálfsögðu mannréttindi að fá að
skrifa og gefa út blöð.
Stundum hefur verið á það
minnst að létta einokuninni af i
áföngum með þvi að heimila i
fyrstu landshlutaútvörp. Slikar
hugmyndir eru góðra gjalda
verðar. í raun rétti er þó óþarfi
að vera með slikt hálfkák. Við
eigum óhikað að stiga skrefið til
fulls og gefa útvarpsrekstur á
tslandi frjálsan.
Páll Heiðar
LÁTBRAGÐS-
LEIKUR
FYRIR BLINDA
Frá ©g með 6. jnnúar 1976
treystir utidíxrrxtaðtxr sér ekki
til aS taka við ávisanum
seiRi creiðslti íyrir vínlön^.
KJAFTSHÖGGIÐ Á BANKA OG NOTENDUR ÁVÍSANAHEFTA:
Var ekki til
önnur lausn?
Milli feitletraðra fyrirsagna
um stórviðburði undanfarinna
daga, hefur ein stórfréttin enn
hreinlega týnst. Aðeins nokkrir
fjölmiðlar hafa sagt frá þeirri á-
kvörðun að útsölustjórum á-
fengisverslana sé heimiit að
neita að taka við ávfsunum sem
greiðslu. Málið hefur ekki vakið
mikla athugli. Enda nóg annað
sein gerir það, náttúruhamfar-
ir, stjórnmálaslit og aðgerðir
gegn varnarliðinu, svo eitthvað
sé nefnt.
Akvörðun um heimild fyrir
útsölustjóra áfengisverslana að
neita ávisunum er stórmál.
Fjármálaráðherra er aðal á-
byrgðarmaður fyrir þessu. Ég
vil kalla þessa ákvörðun eitt
mesta glappaskot hans i starfi
sinu.
Útsölustjórar bera
skaðann
Best er að rekja aðeins for-
sögu málsins. Útsölustjórar á-
fengisverslana verða að gera
full skil á |ager verslunarinnar.
Ef eitthvað vantar upp á verða
þeir að bera skaðann. Þetta
veitir að sjálfsögðu æskilegt að-
hald.
Útsölustjórarnir hafa oft
fengið slæma skelli vegna inn-
stæðulausra ávisana. Þeir sátu
uppi með ávisanirnar, og máttu
standa i þvi sjálfir að leita uppi
útgefendurna til að fá sitt fé. Ef
það tókst ekki, báru útsölustjór-
arnir skaðann.
útsölustjórarnir hafa knúið
fast á að fá þessu breytt.
Það varð svo að samkomulagi
við fjármálaráðuneytið nú um
áramótin, að útsölustjórum var
i sjálfsvalds sett hvort þeir
tækju ávisanir eða ekki. Allir
útsölustjórar áfengisverslana i
Reykjavik hafa sett upp skilti i
verslunum sinum þar sem þeir
segjast ekki taka ávisanir gild-
ar sem greiðslu. Ekki dugar
einu sinni að hafa ávisun út-
gefna af fjármálaráðuneytinu.
Kjaftshögg
Þetta er gróft kjaftshögg,
bæði á notendur ávisanahefta og
bankana. Með þvi að heimila út-
sölustjórunum að neita að taka
ávisanir hefur þessi gjaldmiðill
verið veiktur ákaflega. „Rikið”,
i báðum merkingum orðsins,
hefur lýst þvi yfir, að ekki sé lit-
ið á ávisanir sem gildan gjald-
miðil.
Að visu er engum skyldugt að
taka við ávisunum sem
greiðslu. En það er nú sitthvað
að taka ekki við öllum ávisun-