Vísir - 25.08.1978, Blaðsíða 6

c
Föstudagur 25. ágúst 1978
vism
Umsjón Guðmundur Pétursson'
D
TÍMARNIR TVENNIR
í SAMSKIPTUM KÍNA
OG JÚGÓ5LAVÍU
Hinar hjartnæmu móttökur,
sem Hua Kuo-feng, leiötogi kln-
verskra kommúnista, hefur hlotiö
I Júgóslaviu, koma mönnum til
þess aö minnast timanna tvenna i
samskiptum Kina og þessa hluta
Balkanskagans.
Myndir af Hua og Tltó I faöm-
lögum hljótaaöhafa vakiöundar-
legar kenndir hjá mörgum Kfn-
verjum, sem minnast þess, aö
Tltóog kommúnistaflokkur Júgó-
slaviu var fordæmdur i Peking
fyrir endurskoðunarstefnu, sem á
siöustu árum Maos og
menningarbyltingarinnar var eitt
af verri skammaryröum I orða-
bók réttlinu kommúnista.
Og Hua velur sér tima til þess
að heimsækja RUmeníu og Júgó-
sslaviu réttmánuði eftir, að Kina
kippti aö sér hendinni við Albaniu
og hætti allri efnahagsaðstoð við
þennan sinn fyrri trygga fylgi-
svein.
Kali klnverskra kommúnista i
garð Titó marksálks og JUgó-
salviu verður rakinn alla leið
aftur áöurenlýstvar yfir stofnun
kinverkska Alþyðulýðveldisins.
Klnverski kommUnistaflokkurinn
studdi þá eindregið Stalin, þegar
Júgósaviu var vikiö brott Ur
Cominform árið 1948. Eftir fráfall
Stalins tók Krúsjeff þessa fyrri
afstöðu til endurskoðunar og um
leiö breytti öll Austur-Evrópa
viðmóti slnu til Júgóslaviu. Þaö
gerði Kína lika, að minnsta kosti I
oröi. Tekin voru upp diplómatísk
tegsl milli landanna I desember
1954, og á eftir fylgdu viðskipta-
leg, menningarleg og pólitisk
samskipti.
A ytra borðinu var allt slétt og
fellt, en fljótlega áttu eftir aö falia
hrukkur á. Þegar Peking fiutti
sina fyrstu predikun yfir vegvillt-
um kommúnistum 1956, var bent
á ýmsa galla meöal annars hjá
félaga Tltó. Ari síðar var jUgó-
slavnesk sendinefnd i heimsókn i
Klna, og fannst fulltrúunum lítið
til um móttökurnar, sem þeim
fannst svo kuldalegar, að stapp-
aöi næst ókurteisi. Einn þeirra
minntist þess síðar, að eftir
nokkurra mlnútna orðaskipti
varð ekki togað orö meir upp Ur
KJORGARÐI LAUGAVEGI 59
SÍMI: 16975-18580
Nýkemnar
Verð kr. 176.000-
DANSKAR
hillusamstœður og
flísalögð sófaborð
á mjög
hagstœðu verði
Semfvm i póstkröfu
Hua og Tító í faðmlögum, en sú var tíðin/ að Tító var í
augum Peking ,,endurskoðunarsinni".
Teng Hsiano-ping, sem þá baöaöi
sig I valdasól ChouEn-lais, og var
ekki fallin i ónáð. Annar minnist
þess, að hann vildi færa I tal viö
Chou En-lai — forsætisráðherra
aivarlegustu ágreiningsmálin, en
fékk þaö kuldasvar, að það væri
ekki þess viröi, aö eyða á það orö-
um.
Þannig var sem sé „endurskoð-
unarsinnum” haldið i hæfilegri
fjarlægð og sýnt viðeigandi tóm-
læti, þegar best lét, og sendar
skammardembur undir rós, þeg-
ar öðruvi'si á lá. Svo kom að þvi,
aö Kínverjar fundu miklu alvar-
legriágalla i Sovétrikjunum, eftir
þvi sem afneitun Stalínismans
varð ofan á I Moskvu. Þá féll hin
hugumprúöa litla Albanla i ónáð
Kremlherranna. Upp úr þvi upp-
götvuðu Kinverjar, að Albania
væri sannasta heimili ómengaös
kommUnisma i allri
Austur-Evrópu. Andúö Albaniu á
Júgóslavfu gekk upp I þessu
dæmi. En eftir þvi sem klofningur
Moskvu og Peking varð dýpri,
fjarlægöist . Júgóslavia mynd-
ina.
Siöan kom 1968 og Tékkóslóva-
kia (og takið eftir þvi, að heim-
sókn Hua til Rúmeniu og Júgó-
slaviu sem fylgja sömu sjálfstæðu
þjóðernisstefnunni og Tékkó-
slóvakla var komin inn á ber upp
á 10 ára afmæli innrásarinar i
Prag). Þjóðernisstefna Maos
komst á suöumark. Hvar voru
hinir brynjuöu riddarar sem
þorðu að taka afstöðu gegn á-
troðslustefnu Sovétstjórnar-
innar? Céausescu forseti Rúm-
enfu var einn. Tító forseti annar.
Slikt bar aö lofsama og brá þaðan
i frá fyrir allt öðrum tóni hjá
Pekingstjórn i garð Titós og Jú-
góslóvakiu, en áður hafði kveðið
við.
Fijótlega tók að blása af allt
annarri átt. Þegar Mao formaður
bauö erkitákn auövalds- og
heimsvaldastefnunnar, sjálfan
Nixon Bandarikjaforseta, vel-
kominn til Peking, svelgdist
Albaniu á. Mao-dýrkunin dvinaði
ört í Tirana, og reyndar annars-
staðar. Það haggaði þó ekki Pek-
ing, sem kappkostaöi aö tryggja
vináttu við þau kommúnistarlki,
sem ekki létu Moskvu segja sér
fyrir verkum. Ef ekki tókst nógu
fljótt aö skapi Peking að efla
tengslin við Júgóslavíu, þá var
það einungis vegna þess, að Titó
neitaði að koma I opinbera
heimsókn til Peking meðan Mao
væri llfs. Jafnskjótt og Mao hvarf
af sjónarsviöinu hröðuöu opinber-
ar sendinefndir, skipaðar mikil-
vægum mönnum, sér frá Peking
til Belgrade aö árétta viö Tltó ein-
lægan vinarhug kinversku
þjóðarinnar. 1 tilheyrandi
þjóðernistón vartilkynnt, að „hin
hrausta júgóslavneska þjóð undir
forystu Titó forseta hefði náð
merkilegum árangri i uppbygg-
ingu sinnar fósturjarðar”. Svo að
fyrir ári eða i ágúst i fyrra hélt
Titó i opinbera heimsókn til Pek-
ing þar sem hann fékk glæsilegri
móttökur og var sýnd meiri virð-
ing en nokkrum öörum leiðtoga
hafði hlotnast.
Fleira liggur þó að baki þvi að
Hua endurgeldur Tító heimsókn-
ina, en rétt það að sýna samstöðu
með þeim sem sjálfstæöastir eru
gagnvart Sovétstjórninni. Núna
eftir að ró er farin að færast yfir
innanlandsmál Kfna eftir hreins-
anir á spillingaröflum, sem
fylgdu „fjórmenningaklikunni”,
leggja þeir Hua og Teng áherslu á
uppbyggingu atvinnulifsins og
sérilagi endurskipulangingu iön-
aðarins, sem meira og minna
gekk allur úr lagi, þegar
menningarbyltingin vildi flæma
sem flesta út til sveita I land-
búnaðarstörfin.
Kinverjum riður nú á tækni- og
verkþekkingu þróaöri iðnrikja, og
hafa I fyrsta sinn sent hópa
námsmanna til náms erlendis til
þess aö tileinka sér tækni þeirra,
sem lengra eru komnir. Heilar
nefndir hafa veriö sendar I heim-
sóknir i' verksmiöjur erlendis i
samskonar skyni.
Á skipulagningu skoðunarferða
Hua um Rúmeniu og Júgóslaviu
er auðséð, hvað hjartanu er næst.
Það er einkum þungaiðnaðurinn,
sem hann skoðar, og eins og þau
ráð, sem Júgóslavar hafa gripið
til lausnar landbúnaöarvanda-
málum sinum, án þess að taka
upp samyrkubúskap.
Kunngert hefur veriö, að i
heimsókninni i Rúmeniu hafi
veriö undirritaðir samningar
milli landanna um gagnkvæma
samvinnu á sviöi efnahags- og
tæknimála, og vitaö er, að þaö er
hið siöara, sem Kinverjar vænta
sér mest af.
I Júgósalviu hefur Hua sýnt
mestan áhuga framkvæmda-
stjórn fyrirtækja, sem er ólikt ó:
háðari þvi opinbera, en gengur og
gerist i kommúnistarikjum.
Kemur þaö mönnum til þess að
velta vöngum yfir þvi, hvortþessi
sinnaskipti Peking i afstöðunni til
Júgóslaviu eigi eftir að enda I þvi
hámarki, aö Kina taki sér Júgó-
slavíu til fyrirmyndar. ööruvisi
mönnum þá áður brá.