Vísir - 18.09.1978, Síða 19

VISIR
U tf.'rj'S'ci~t
Mánudagur 18. september 1978
23
Jóhann Örn Sigurjónsson skrifar um heimsmeistaraeinvígið í skók
Hvers konar heimsmeistari
er þetta?"
Kortsnoj varð ekki skotaskuld
úr þvi að ná jafntefli i 22. skák-
inni, eftir að Karpov hafði
gloprað niður vinningsstöðu
skömmu fyrir bið. „Hvers
konar heimsmeistari er þetta
eiginlega?” varð Kortsnoj að
orði. „Hann hefur þrisvar feng-
ið upp vinningsstöður i siðustu
fimm skákunum, en ekki tekist
að vinna neina þeirra”. Korts-
noj vildi ekki tjá sig um hvort
þetta táknaði þáttaskil i einvig-
inu, en Keene, aðstoðarmaöur
hans, var ekki i neinum vafa.
„Fyrir 5 skákum siöan, hélt ég
að 20 ára aldursmunur yrði
Kortsnoj of þung byrði, en núna
virðist hann hafa fundið nýjar
orkubirgðir, og það virðist vera
Karpov sem búinn er með út-
haldið”. En hvernig tekur
heimsmeistarinn mðtlæti sið-
ustu skáka? Ekki alltof vel, eins
og fram kemur i bréfi frá hon-
um til dómarans Lothar
Schmid. Þar kvartar hann yfir
leikmáta Kortsnojs, og þó sér-
staklega hvernig hann leiki
riddurunum. Þeim sé leikið
með sveiflu mikilli, i staö þess
að koma þeim stystu leið á á-
fangastað. Schmid bar þessa
kvörtun undir Kortsnoj sem
svaraðiljúfmannlega: „Égskil,
honum likar ekki hvernig ég
leik riddurunum.” Og það er
einmitt- svarti riddari Kortsnojs
sem gegnir mikilvægu hlutverki
i lokaþætti 22. skákarinnar.
I 4
i i
i
£
A £
i
£ £ £
A B
Hvitur: Karpov
Svartur: Kortsnoj
47. .. axb2 (Allt eins haföi verið
búist við 47. .. Hxb2 48. Hxe8+
Kh7 49. Bxa3 Hxa2 50. Bcl f6, og
ekki er að sjá hvernig hvitur
kemst i gegn. En Kortsnoj fer
sem sagt hina leiðina). 48. Bd2
He7 49. a4 Hd7+ 50. Kc2 Kh7!
51. Hxb2 (Ekki 51. Hxe8 Hxd2+
52. Kbl Hd4 og nú er það svartur
sem hefur alla vinningsmögu-
leikana.) 51. .. h5! 52. gxh5 (Að
öðrum kosti verður h-peðið ein-
faldlega of sterkt.) 52. .. Rd6
53. Ha2 Rxf5 54. a5 Rd4+ 55. Kc3
Rc6 56. a6 Hd5 (Hugmynd
svarts er einföld en áhrifarik.
Riddaranum skal fórnað á a-
peðið, og eftir það er ekkert
hægt að gera). 57. Bf4 Hf5 58.
Bd6 Hd5 59. Bg3 Hg5 60. Bf2
Hxh5 61. Kc4 Ra5+ 62. Kc3 Rc6
63. Ha4 Kg8 (Eftir hálftima um-
hugsun lék Kortsnoj þessum
kóngsleik, og nú tók Karpov við
og hugsaði sinn leik i 34 minút-
ur). 64. Kc4 (Eða 64. Hc4 Hh3 +
65. Kb2 Hh6 66. Ka3 Ra7 67. Ha4
Rc6 og hvitur kemst ekkert á-
leiðis.) 64. .. Ra5+ og hér sá 16.
jafntefli einvigisins dagsins
ljós.

i i
£
4 s
a

&

EfN AF RÓLEGRI GERÐINNI
Kortsnoj : Karpov 23. skákin.
Eftir nokkrar magnaðar
baráttuskákir, sigldi nú ein af
rólegri gerðinni i kjölfarið.
Fyrri hluti hennar var þekkt
teoria, og hinn siðari hálfgert
þóf. Kortsnoj hafði örlitlu betra
tafl lengst af, án þess þó að geta
útfært þaðyfir i vinning. Annars
kvaðst Kortsnoj hafa misst af
vinningi rétt fyrir bið, er hann
vfxlaði leikjum i 38. og 39. leik.
Þegar jafntefli hafði verið sam-
ið, sat Kortsnoj lengi yfirstöö-
unni og sagði loks við dóm-
arann, Lothar Schmid: „Hvern-
ig átti ég að fara að?” Fyrr i
skákinni bar Kortsnoj fram
kvörtun, vegna truflandi hegð-
unar Karpovs. Áskorandanum
fannst heimsmeistarinn full
ókyrr i ruggustól sinum,
ogSchmid fór þess á leit viö
Karpov að hann léti minna fyrir
sér fara, væri þess kostur.
Hvitur: Kortsnoj
Svartur: Karpov
Drottningarbragð.
1. c4 Rf6 2. Rc3 e6 3. Rf3 d5 4. d4
Be7 5. Bf4 0-0 6. e3 c5 7. dxc5
Bxc5 8. Dc2 Rc6 9. Hdl Da5 10.
a3 Be7 (1 21. skákinni kom
Karpov með vafasama endur-
bót, 10. ... He8 11. Rd2 e5 12. Bg5
Rd4, en tapaði einungis peði á
öllum látunum, og siðar skák-
inni.) 11. Rd2 e5 12. Bg5 d4 13.
Rb3 (Sama staðan kom upp i 9.
skákinni, þá lék Karpov 13. ..
Dd8 og hélt jafntefli, en mátti
hafa sig allan við.) 13. .. Db6 14.
Bxf6 Bxf6 15. Rd5 Dd8 16. Bd3 g6
17. exd4 Rxd4 18. Rxd4 exd4
(Enn fylgja keppendur bókinni.
Forintos: Dorohkevich léku
sömu leikina i Litpetsk 1968, en i
19. leik lék hvitur 19. 0-0.) 19.
Rxf6+ Dxf6 20. 0-0 Be6 (Hér var
heimarannsóknum loks lokið,
og keppendur veröa sjálfir að
svipast um eftir bestu leikjum.
Þótt leikjafjöldi skákarinnar sé
hálfnaður, hafði Karpov einung-
is notað 4 minútur, Kortsnoj 25
minútur.) 21. Hf-el Ha-c8 22. b3
Hf-d8 23. Be4 Hc7 24. Dd2 Bg4 25.
i
i i H i i

£ i JL
£ £ # S a £ & & £
‘tT b c d e f g h"
f3 Be6 (Vilji hvitur gera sér mat
úr stöðuyfirburðunum, verður
hann að gera það á drottningar-
væng, þar sem hann hefur peða-
meirihluta. Þangaö beinir
Kortsnoj þvi skeytum sinum.J^
26. a4 b6 27. a5 b5! (Svartur má
ekki leyfa hvitum að skipta á b6,
og eftir 27. .. bxa5 28. Dxa5, nær
hvitur yfirburðastöðu) 28.
cxb5 Bxb3 29. Hbl Bd5 30. b6
axb6 31. Hxb6 (Einasta
vinningstilraunin. Ef 31. axb6
félli peðið fljótlega i skiptum
fyrir peðið á d4 og yrði þá upp
á litið að tefla.) 31. .. Hc6 32.
Hxc6 Bxc6 33. Bd3 Bd7 34. a6 Bf5
(Svartur leggur slikt kapp á að
ná uppskiptum, að hahn hikar
ekki við að veikja peöastöðu
sina fyrir.) 35. Df4 Kg7 36. Bxf5
Dxf5 37. Dxf5 gxf5 ~
(Hér áleit Kortsnoj sig hafa átt
vinningsmöguleika eftir 38. Kf2.
Ekki voru sérfræðingar staöar-
ins á sama máli, og eftir 38. .. d3
39. Ke3 d2 40. Hdl Hd6, er engan
vinning að sjá.) 38. Hal d3 39.
Kf2 He8. 40. Ha2 He7 41. Hd2
(Ef41. a7 d2 Hxd2 Hxa7.) 41. ..
He6
Jafntefli.
... og allir vita að Kap
er vinur fólksins
Þjóðleikhúsið:
Sonur skóarans og dóttir
bakarans eða Söngurinn frá My
Lai eftir Jökul Jakobsson.
Leikstjóri: Helgi Skúlason.
Leikmynd: Magnús Tómasson.
Lýsing: Kristinn Daniclsson.
Fyrsta frumsýning ársins i
Þjóðleikhúsinu. Henn-
ar er jafnan beöiö með
eftirvæntingu, og i þetta skipti
ekki minni en áður: Siðasta
leikrit eins vinsælasta og efni-
legasta leikskálds sem þjóðin
hefur átt. Leikrit sem Jökli
Jakobssyni entist aö visu ekki
aldur til að fága. Hann lést
meðan æfingar stóðu yfir. Og til
að auka eftinvæntinguna hafa
málsmetandi menn lýst þvi yfir
af Sonur skóarans og dóttir bak-
arans eða Söngurinn frá My Lai
sé besta leikrit Jökuls.
Það segir sig sjálft að til þess
að standa undir þessari eftir-
væntingu þarf allnokkuð. Hætt
er við að leikhússgestir sitji
fremur eftir með vonbrigði en
ánægju, hvernig sem til hefur
tekist. Mér hefur reyndar
stundum fundistleikhúsin okkar
ganga of langt i auglýsinga-
skrumi fyrir frumsýningu. Svo
er lika i þetta skipti.
Sonur skóarans...er vissulega
merkilegt verk að ýmsu leyti.
Það tekur alvarlega á miklum
vanda, knýr fram afstööu,
heimtar skýr svör: Þér er ekki
hliftvið að velja milli lifsstefn-
unnar og dauðastefnunnar - og
þó gerir leikritið þér valið ekki
heimskulega auðvelt. En samt
erbýsna margt að. Það er t.d.
ekki nóg að taka á vanda
mannsins, einkum ekki ef á að
taka á honum öllum i einu. Við-
fangsefnin hrannast upp: Rætt
er um örbirgðina i þorpinu
(Islandi) þegar sfldin hverfur.
Rætt er um innreið kapital-
ismans i samfélag öreiganna
(hingað eöa i þriðja heiminn).
Rætterum stóriðju og orkusölu.
Rætt er um samábyrgð i
glæpum mannkynsins. Rætt er
um vandann að varðveita hiö
góða i sjálfum sér (t.d. ástina).
Og þannig mætti áfram telja.
Allt eru þetta viðfangsefni sem
skipta miklu máli, skilja
kannski milli feigs og ófeigs. En
þeim verða einfaldlega ekki
gerð skil í einu leikriti.
Texti verksins er i samræmi
við þetta. Þar skiptast á misk-
unnarlaus og harðúðg ádeila
(t.d. í ræðu Kaps, kapitalistans,
um útrýmingu bænda og
bakara), viðkvæm rómantik
(samtöl Óla og Fleur eð Jóa og
Disu), flatneskjulegir
brandarar (Albjartur
Matthildur) og skáldlegar
vangaveltur og heimspeki
(„Sumt er svo nálægt þér að þú
nærð ekki þangað nema fara i
öfuga átt’)Það er freistandi að
hugsa sér að höfundur hefði
getað sniðið slika vankanta af
verki sinu, ef forlögin hefðu
ætlað honum lengri lifdaga. En
svo varð þvi miöur ekki.
Með sterkri leikstjórn og
mikilli ögun hefði mátt draga úr
ýmsum þeim ágöllum sem hér
er drepið á. En það hefur ekki
tekist (vonandi þó verið reynt).
Leikstillinn veröur jafn-sundur-
leitur og viðfangsefnin. Ýmist
er farið með lýtagrin. sem
verður sorglega ófyndið
(Albjartur — Matthildur), ljóö-
ræna hógværð (óli — Fleur),
innlifun (Jói) eða framandleik
(Kap). Það bar jafnvel við að
mér fannst persónurnar alls
ekki mundu vera staddar i sama
leikriti, svo ólikur var stillinn.
Þetta eruþung orð. Vonandi á
margt eftir aö lagast i sýningu.
Vonandi eiga ágætir leikarar
eftir að ná betur saman. Annars
er illa farið.
1 flutningnum verður minnis-
stætt ýmislegt einkaframtak.
Þannig gera þeir góða hluti hver
fyrir sig Róbert, Arnar og
Erlingur, svo dæmi séu tekin.
En það hjálpar ekki heildar-
myndinni, stuðlar meira að
segja fremur að þvi aö rjúfa
hana. Og sama er að segja um
reyndar og ágætar leikkonur.
Mér fannst þær aldrei finna
sameiginlegan tón heldur
syngja hver með sinu nefi.
Fyrir utan þetta einstaklings-
framtak og sundurleitni þess,
var svo eins og mættust á
sviðinu þrir „skólar”. Fjöl-
mennastur var gamli Þjóðleik-
hússskólinn með öllum „reyndu
” og „vinsælu” leikurunum.
Móti honum var teflt leikkonu
nýkominni frá námi og leik i
Danmörku, Kristinu Bjarna-
dóttur.Þar sýndist mér góð leik-
kona á feröinni, en hún lék allt-
öðruvisi en hinir, og mér fannst
sárvanta á samband i leik
Arnars og hennar. — Þriöji
skólinn kemur svo úr Leiklistar-
skólanum. Tveir nýliðar hljóta
eldskirn, þau Edda Björgvins-
dóttir og Emil Gunnar
Guðmundsson. Að öllu saman-
lögðu var leikur og samleikur
þeirra kannski það ánægju-
legasta á sviðinu. Hófstillingin
var til fyrirmyndar, ljóðrænan
mjög vel með farin. Þar er fólk
sem við getum vænst mikils af.
Leikmynd Magnúsar Tómas-
sonar var að mestu natúralisk
og gerð af hugkvæmni. Hún
þjónaði verkinu vel, þótt stil-
færðari og einfaldari mynd
hefði ugglaust gert alveg sama
£agn.
A marga lund flytur Sonur
skóarans og dóttir bakarans
m iskunna r 1 ausan dóm
skáldsins yfirsamtið sinni. Þess
vegna á þetta leikrit marg-
háttaö erindi við okkur. Þess
vagna hefði flutningur þess
þurft að vera markvissari og
sterkari. Jökull hefði átt þaö
skilið.
HP