Vísir - 03.01.1979, Blaðsíða 6

Orkukreppa
í Júgóslavíu
Júgóslavar, sem eru orönir
vanir hinum tilbúnu þörfum
nútlmasamfélagsins ab hstti
vesturlanda, kynnast þessa dag-
ana haröræöinu, sem forfeöur
þeirra bjuggu viö fyrir öld.
1 mörgum hverfum Belgrad er
skuggalegt um aö litast þessa
dagana. Blaktandi kertaljós og
ósandi olíulampar varpa drauga-
legri birtu út um gluggana, en ef
þessara gömlu birtugjafa nyti
ekki viö I skammdeginu þyrfti
margt heimiliö aö vera I myrkri á
þessari öld raflýsingar.
Og ef ekki væru ollu- og kola-
ofnar til þess aö ylja upp vistar-
verurnar, færi stofuhitinn hjá
mörgum niður fyrir frostmark.
bessu veldur orkuskorturinn.
Þaö er skortur á kolum til þess að
drifa orkuverin, og þaö er vatns-
ekla hjá raforkuverunum.
Fyrr í þessum mánuöi birtist
einn af forsvarsmönnum orku-
stofnunar rikisins I Júgóslaviu á
sjónvarpsskerminum og boöaöi
strangar orkusparnaöarráöstaf-
anir. Oaginn eftir myndaöist
troöningur i verslunum, þegar
fólk þyrptist aö til þess aö birgja
sig upp af vaxkertum og nftjándu
aldar oliulömpum.
Ráöstafanirnar, sem boöaöar
voru til þess aö spara orkunot'Kun,
fólu i sér aö búöargluggar skyldu
ekki lengur eins upplýstir og
áöur, bann viö notkun neonljósa-
auglýsinga húsakynni þess opin-
bera skyldu óupphituö og styttur
yrði útsendingartimi sjónvarps.
Taka skyldi upp rafmagns-
skömmtun meö þeim hætti, aö
skipst yröi á viö aö taka rafmagn
af heilum hverfum I höfuöborg-
inni Belgrad og öörum stærri
borgum landsins.
Þannig veröur þaö i vetur.
Júgóslavar taka þessum vand-
ræöum meö karlmennsku’. —
„Þetta er eins og þaö var i þá
gömlu erfiöu daga heima I sveita-
þorpunum, þar sem viö ólumst
upp,” segja þeir, sem muna.
„Forfeöur okkar komust af viö
slikar aöstæöur og okkur er ekki
Rúmenla og Júgóslavia hafa reist raforkuver viö Dóná, þar sem hún rennur á landamærum rlkjanna,
og annaö er I bigerö, en Júgóslavar hafa dregist aftur úr orkuþörfinni viö uppbyggingu orkuvinnslu
sinnar.
vorkunn.”
bar aö auki var upphitun húsa
orðin mörgum full dýr lúxus.
Upphitun tveggja herbergja Ibúö-
ar yfir vetrarmánuöina sex kost-
ar i Belgrad aö meðaltali, ef hún
er kynt meö kolum, 77 þúsund
krónur, en um 110 þúsund, ef hún
er kynt með oliu, og um 236
þúsund, ef hún er rafkynt.
Kommúnistarlkið Júgóslavia
er sem sé eitt fórnardýra óöa-
veröbólgu oliunnar.
Júgóslavar eiga aö visu sinar
eigin orkulindir sem eru brún kol
af lélegum gæöaflokki, og siðan
vatnsföllin. Þeir hættu aö nota
kolin til húsakyndingar fyrir
nokkrum árum vegna hræöilegr-
ar mengunar af þeim. 1 staöinn
var notuö innflutt olia, sem var
tiltölulega ódýr á þeim tima.
Kolanámurnar eru til staðar,
en öfugt viö Sovétrikin, eru kola-
námumenn i Júgóslaviu illa laun-
aöir, og þar sem starfiö er ekki
sérlega kræsilegt, er skortur á
vinnuafli i námunum. Sérstak-
lega eftir námaslys I Serbiu, en
þaö varö til þess aö margir náma-
menn lögöu niöur vinnu og neit-
uöu aö snúa aftur i námurnar.
Hluti þeirra snéri sér aö öörum
starfsgreinum. — Fyrir þá sök
þurfa margir aö biöa allt aö þvi
mánuö eftir þvl aö fá afgreidd kol
til húshitunar. Kemur ósjaldan
fyrir, aö kolakaupmaöurinn seg-
ir, aö þeir þurfi aö biöa fram á
vor.
Júgóslavia, sem er komin vel á
veg með aö veröa iönaöarriki,
eftir margra ára fátækt undir
erlendri stjórn, hefur gert griðar-
átak i orkumálum, en oröiö fyrir
ýmsum áföllum, sem spillt hafa
áætlunum á þvi sviði.
Fyrsta kjarnorkuver
Júgóslava, I Krsko I noröurhluta
landsins, er orðiö tveimur árum á
eftir áætlun. Stafar sú töf aö
miklu leyti af pólitisku þrefi
vegna kaupa á hárfinni tækni
Bandarikjamanna og kröfum um
tryggingar á þvi, aö sú tækni
veröi einungis til friösamlegra
nota.
Vegna landslags sins á
Júgóslavia mikla möguleika
liggjandi til rafvæöingar meö
virkjun vatnsfalla, en i þá sálma
hefur veriö fariö mjög varlega,
þvi að Júgóslövum er um og ó aö
spilla fegurð landsins meö tilliti
til feröamannaiönaöarins, sem
er drjúgur skerfur I öflun þjóöar-
teknanna. — Rúmenia og
Júgóslavia reistu i sameiningu ,
mikla stiflu viö Dóná áriö 1972.
Orkuveriö, sem kallaö er i
daglegu tali „járnhliöiö” fram-
leiöir 2,136 kilóvött á klukku-
stund, og á teikniboröinu liggur
annaö orkuver sömu stæröar og
geröar, sem byggja skal ofar viö
fljótiö á landámærunum rikj-
anna.
En Júgóslaviu hefur ekki tekist
aö fylgja iönþróuninni eftir og
stækkun þéttbýlisins meö
uppbyggingu orkugjafa. Nokkur
helstu raforkuverin eru aö veröa
úr sér gengin, vélasamstæöur
fornar og lélegar og einstöku
þeirra hafa oröiö aö hætta orku-
vinnslu. Til viöbótar er svo vatns-
skortur þetta áriö i júgóslavnesk-
um vötnum og ám eftir óvenju
vætulitiö sumar.
Vilja halda
tengslum við
Taiwan
l
Formósu-KInverjar og stuöningsmenn Taiwan hafa látiö óspart I
ljós óánægju sina meö þá ákvöröun Bandarlkjastjórnar aö taka upp I
stjórnmáiasamband viö Rauöa Klna og silta sambandinu viö
Taiwan. — A nýársdag kom til uppþota I Kinahverfi New York,
þegar um 2,000 stuöningsmenn Taiwan marséruöu um hverfiö til
þess aö mótmæla þessari ákvöröun, og var þessi simamynd UPI
tekin viö þaö tækifæri.
13009
BILALEIGAN EKILL
EINHOLTI4
Laumuðust til
að nema land
ó vesturbakka
Jórdan
Um 100 þjóðernissinna
gyðingar smugu úr
greipum ísraelshers og
námu land á yfirráða-
svæði Araba skammt
frá Jerúsalem i gær-
morgun.
Fólk þetta tilheyrir Gush
Emunim, róttækum þjóöernis-
sinna trúflokki gyöinga, sem hef-
ur I trássi viö boö og bönn Israels-
stjórnar, haft forgöngu um aö
nema land á hernumdu svæöun-
um. Siöustu vikuna geröi hópur-
inn Itrekaöar tilraunir til land-
náms á vesturbakka Jórdan, sem
bann hefur veriö sett viö, meöan
friðarumleitanir stjórnarinnar
viö Egyptaland standa yfir.
Gush Emunim boöar, aö þaö sé
skýlaus réttur gyöinga aö setjast
hvar þar aö, sem á bibliutimum
heyröi til Israel.
Hundraðmenningarnir laum-
uðust út úr kvi hersins þar sem
þeir voru I haldi viö Givon hjá
Ramallah-veginum til Jerúsalem
meö þvi aö klippa sér smugu á
gaddavirsgiröinguna. An þess aö
hermennirnir yröu varir, haföi
þetta fólk á brott meö sér
byggingarefni i þrjú hús, stórt
tjald og vatnsgeymi.
Undir dögun helgaöi fólkiö sér
land noröur af Jerúsalem, um 4
km frá Nebi Samuel-hæöinni, þar
sem hermenn tóku það fyrir viku
og fjarlægöu. — t hópnum voru
margir nýir innflytjendur frá
Sovétrikjunum.
Annarsstaöar á vesturbakkan-
um efndi fólk úr rööum Gush
Emunim til mótmæla viö land-
námsbanninu meö þvi aö leggjast
i hópum á akvegi og tálma alla
bilumferö.