Vísir - 30.06.1979, Blaðsíða 17

16
17
VÍSIR
Laugardagur 30. júnl 1979.
A menntaskólaárunum haföi ég meiri áhuga á
leiklisten stjórnmálaf lokkum og lék meðalannars i
Herranótt. Ég er ekkert viss um að leiklist sé verri
undirbúningur undir þingmennsku en hvað annað".
Það er Friðrik Sophusson alþingismaður sem talar
enhanner framlag Sjálfstæðisflokksins til hinnar
nýju kynslóðar á Alþingi.
//Skólabræður minir tveir höfðu sig hinsvegar
meira í frammi á pólitískum vettvangi" heldur
Friðrik áfram. Það voru þeir Svavar Gestsson og
ólafur Ragnar Grimsson. Mér finnst málf lutningur
þeirra nánast ekkert hafa breyst síðan á skóla-
árunum.
Ég hef alltaf haft mikla félagsþörf og verið i
félagsstörfum eins lengi og ég man eftir mér meðal
annars í Skátahreyfingunni og Val, þar sem ég
spilaði fótbolta með yngri flokkunum þegar ég var
strákur. Ég hef yfirhöfuð gaman af samskiptum
viðannað fólká hvaða aldri sem þaðer".
Fri&rik Sophusson býr á ann-
arri hæð i gömlu húsi við öldu-
götu ásamt fjölskyldu sinni. Hann
er kvæntur Helgu Jóakimsdóttur
hárgreiðslumeistara.
„Við eigum fimm börn I sam-
einingu” útskýrir Friörik. „Tvær
dætur saman, en þrjá syni i sér-
eign, hún einn en ég tvo”.
Hann býöur inn i stofu.
„Sestu hérna meöan ég laga
handa okkur kaffi” segir hann og
rýkur fram i eldhús. Hann kemur
von bráðar meö kaffibollana,
snarar þeim á boöið meö fag-
mannlegum handtökum og við
setjum okkur i viðtalsstellingar.
Jafnrétti
Ég spyr þingmanninn hvort
þessi rösklega framganga hans
við kaffiuppáhellingu og fram-
reiðslu helgist af því að eiginkon-
an hafði þurft að skreppa frá, eða
hvort hann sé kannski dæmi um
farsælan árangur jafnréttisbar-
áttunnar.
„Mér finnst alltaf kyndugt þeg-
ar fólk i dag heldur aö það sé að
skapa nýja manngerö meö svo-
kallaöri jafnréttisbaráttu, þvi ég
er alinn upp i sliku andrúms-
lofti,” segir hann. „Þaö var jafn
eðlilegt heima hjá mér aö pabbi
gengi i þvotta og bakstur og
mamma, og á sama hátt jafn eðii-
legt ab hún færi á fundi og hann.
Þó ég eigi aö heita fulltrúi nýrr-
ar kynslóöar geri ég ekki eins
mikiö heima hjá mér og pabbi
geröi. Aö visu eru fastar reglur
hér á heimilinu um uppvaskiö—
þaö gera allir. Þaö rikir skilning-
ur á þvi aö þaö er ekki hlutverk
eins manns. Og auðvitað er sam-
vinna á heimilinu. Ég er giftur at-
vinnurekanda, konan min rekur
hárgreiöslustofu. Hún er ákaflega
sjálfstæö og ég hef engin tök á aö
drottna á heimilinu — þótt þaö
væri hjartanu kærast!
Vonbrigði
Viö snúum okkur aö pólitikinni.
— Hvernig likaöi þér fyrsta
vetrarsetan á alþingi?
— Það er auövitaö merkileg
reynsla aö setjast inn á þing, þar
sem þriöjungur þingmanna er
nýr og sumir komnir inn fyrir ein-
hverja hvellsprengju eingöngu.
Þaö eru allir sammála um aö
vinnubrögöin I vetur hafa boriö
þess merki að þar sitja nýliöar
sem eru reiöubúnir til aö gjör-
breyta starfsháttum þingsins. —
Hitt er svo annaö mál hvort þaö
hefur veriö til bóta.
Ég sat þingflokksfundi Sjálf-
stæöisflokksins I fjögur ár sem
formaöur Sambands ungra Sjálf-
stæöismanna og var þvi ekki
ókunnugur starfsháttum alþingis,
en eftir aö ég fór aö starfa þar
kom mér á óvart hvernig þar er
unniö og ég varö sannast sagna
fyrir vonbrigöum. Ég er vanur
hópvinnu, þar sem menn starfa
saman aö lausn verkefna, en
þingstörfin byggjast á þvi aö allir
eru á móti öllum. Er þvi senni-
lega um aö kenna hvernig starfs-
„Ég hef engin tök á aö drottna á heimilinu þótt þaö veri hjartanu kær-
ast” segir Friörik Sophusson sem er hér aö setjast aö snæöingi ásamt
konu sinni, Helgu Jóakimsdóttur.
vtsm
Laugardagur 30. júnl 1979.
hættir þingsins eru. Þingmenn
geta flutt mál einir eöa meö öör-
um, en fyrsti flutningsmaður er
alltaf talinn eiga máliö. Þetta ýtir
undir þaö að menn eru aö reyna
að eigna sér hugmyndir og mál og
flytja þau i auglýsingaskyni, i
staö þess aö hópar eöa jafnvel
þingflokkar starfi saman aö þvi
aö undirbúa og leggja máliö
fram. Þetta getur haft kosti.
Þama eru óneitanlega einstakl-
ingar sem taka frumkvæöi og
beita sér fyrir málum. Hinsvegar
getur þetta lika magnaö óvild,
jafnvel innan þingflokka.
Þetta gengur þannig fyrir sig
aö menn versla meö hugmyndir
og upplýsingar sin á milli og
koma sér upp samböndum sem
ganga stundum þvert á flokks-
bönd. Styrkur þingmanna i starfi
byggist verulega á þessum sam-
böndum. Þetta kemur þó sjaldn-
ast fram og almenningur áttar sig
ekki á þessum vinnubrögðum.
Reynslutími
— Sumir flokksbræöur þinir
hafa gagnrýnt að þú skulir ekki
hafa haft þig meira i frammi i
vetur og telja aö þú hafir runniö
saman viö þingflokkinn i staö
þess aö bera þangaö inn ferska
strauma.
„Ugglaust hafa einhverjir af
þeim sem kusu mig I prófkjörinu
á sinum tima oröiö fyrir von-
brigöum. Ég geri mér fulla grein
fyrir þvi. Ég hef hinsvegar litiö á
þennan vetur fyrst og fremst sem
reynslutima.
Svo ber þess að gæta aö þing-
menn haustsins og þessa veturs
eru Alþýöuflokksþingmennirnir.
Þeir sigruöu i kosningunum, náöu
tökum á flokksmaskinunni og
komu til starfa fullir sjálfs-
trausts. Þetta hefur verið þeirra
timi. Mér hefur fundist sjálfsagt
og eölilegt aö athygli almennings
beindist aö þeim og því, hvort orö
þeirra og athafnir héldust I hend-
ur þegar á reyndi.
Hugmyndir
flokksins
Sjálfstæðis-
„Allar hugmyndir eiga sinn
Sérfræðingar úr okkar rööum
rannsökuöu heimildir þrjátiu ár
aftur I timann til aö kynna sér i
hvaöa tilgangi rikisfyrirtæki og
rikisstofnanir heföu veriö sett á
laggirnar á sinum tima,hvort þær
heföu skilaö árangri og hvort ekki
væri ástæða til aö endurskoða þær
viö breyttar aöstæöur i þjóöfélag-
inu. Staöreyndin er nefnilega sú,
aö rikisstofnanir hafa tilhneig-
ingu til aö öölast eilift lif. And-
stæöingum okkar tókst aö koma
óoröi á þessar hugmyndir meö
þvi aö halda þvi fram aö viö
stefndum aö þvi aö eingöngu
efnamenn heföu ráö á aö liggja á
sjúkrahúsi. Þetta er auövitað
fjarstæöa. Þaö sem fyrir okkur
vakti var alveg hiö gagnstæöa,
þvi meö þvl aö verja peningunum
betur fáum viö fram raunhæfustu
kjarabæturnar. Þaö dugar hins-
vegar ekkert aö gefast upp viö
mistök. — Ef mannskepnan heföi
alltaf gert þaö væri hún enn aö
reyna aö kveikja eld.
Ofverndaðir einstaklingar
— Fyrir hverja ert þú fulltrúi á
þingi?
„Ég er fyrir fólkiö sem vill fá
aö vera i friöi. Þaö eru stundum
verstu óvinir okkar sem eru alltaf
aö gera eitthvaö fyrir okkur, — á
annarra kostnaö, en til aö reisa
sjálfum sér pólitiskt minnis-
merki. Þaö eru of fáir sem gæta
hagsmuna þeirra sem vilja vera
sjálfstæöir og fá aö vera I friöi
fyrir opinberum afskiptum.
Ég var blaðamaöur einn dag
fyrir Helgarpóstinn á dögunum
og kynnti mér sem slíkur málefni
þroskaheftra, aö svo miklu leyti
sem það er hægt á svo stuttum
tima. Þaö var meöal annars
tvennt sem vakti athygli mina
sem tengist þeirri skoöun sem ég
hef á opinberum afskiptum. Ann-
ars vegar þaö, aö aöalvandamál-
iö I sambandi viö þroskahefta ein-
staklinga, er aö aölaga þá þjóöfé-
laginu sem þeir lifa i. Þeir hafa i
vissum tilvikum veriö svo of-
verndaðir, aö þeir standa i raun
fyrir utan samfélagiö i staö þess
aö vera hluti af þvi.
1 ööru lagi kynntist ég þvi aö
viííý
Tcxti: Jónína Michaelsdóttir.
Mvndir: Jens Alexandersson og Bragi Guðmundsson.
Ég hef ekki séð aö ólafur Jóhannesson hafi bett mikiu viö fylgi Fram-
sóknarflokksins.
SUS-þingiö á Egilsstöðum þar
sem þiö böröust um þetta sæti, er
taliö eitt sögulegasta þing sem
þessi samtök hafa haldið.
— JA, sumarið 1973 var háö
kosningabarátta fyrir opnum
tjöldum og þingiö á Egilsstööum
um haustiö var gifurlega fjöl-
mennt og barist hart um hvert
atkvæöi. Ég sigraöi meö örfáum
atkvæöum.
Þaö rikti óskapleg spenna og
keppni þarna og sllkt dregur allt-
af fram þaö versta en jafnframt
þaö besta i mönnum.
Þeir sem studdu mig, lögöu á
þaö áherslu aö ég væri ekki i hópi
þeirra afla sem heföu ráöiö
flokknum um árabil. Ég hygg aö i
þessum slag hafi orðið til hugtak-
iö „Flokkseigendafélagið” og viö
böröumst gegn þvi af fullum
krafti.
Næstu ár voru ákaflega gagn-
leg og þroskandi. Ég held aö ung-
ir Sjálfstæöismenn hafi lært, bæöi
af þessum slag á Egilsstöðum og
árunum sem fylgdu á eftir, aö
jafn sjálfsagt og þaö er aö kjósa
milli manna, er aö starfa saman
eftir á. Kosningar eiga ekki aö
draga dilk á eftir sér. Okkar
menn hlaupa heldur ekki úr
flokknum viö slikar aöstæöur eins
og gerst hefur bæöi i Framsókn-
arflokknum og Alþýöubandalag-
inu.
hinsvegar ekki sá aö fá inn á þing
nýjar manngeröir eöa ööruvisi,
heldur aö auka lýöræöiö og þaö er
mergurinn málsins. Prófkjöriö
tekur viö þar sem kosningaréttin-
um sleppir. Þaö er til þess aö fólk
geti ekki aöeins kosiö stjórnmála-
flokk heldur einnig hvaöa ein-
staklingar eru i fararbroddi I hon-
brögöum. Ungir sjálfstæöismenn
sem ég var búinn aö starfa meö i
nokkur ár, unnu i sjálfboöavinnu
undir stjórn þessara manna og
þarna voru yfir hundraö manns.
Ég held aö fólk hafi ekki áttaö sig
á hvaö þetta var mikill fjöldi. Ef
ég ætti aö meta til fjár allt starf
sem þarna var unniö myndu þaö
auövitaö vera himinháar upp-
hæðir, sem ég væri enginn borg-
unarmaöur fyrir. En ég naut
semsagt fyrst og fremst vina
minna og félaga og heföi litils
veriö megnugur án þeirra.
Friðrik og Pétur
Prófkjör
— Framboð til alþingis?
„Ég var svo heppinn aö vera á
ins sem
Þaö er erfitt I þessu sambandi
aö nafngreina einn öörum frem-
ur, en ég stenst ekki þá freistingu
að minnast á Pétur Sveinbjarnar-
son. Okkar leiðir hafa legiö sam-
an frá þvi ég man eftir mér. Við
ólumst upp viö sömu götu, vorum
i sömu sveit, þegar við vorum
ungra manna um hver skyldi
vera þeirra frambjóöandi I miö-
stjórnina og þar sigraöi ég Olaf B
Thors meö einu atkvæöi. Ellert B.
Schram var þá formaður SUS og
sátum viö saman i miöstjórninni i
fjögur ár. Þegar hann hætti komu
upp umræöur um hver kæmi helst
til greina sem eftirmaöur hans og
þaö endaöi meö þvi aö viö Björn
Bjarnason kepptum um for-
mannssætiö.
Egilsstaðaþingið
segir þingmaðurinn Friðrik Sophusson í heígarbíaðsviðtaíi
tima og blómstra viö ákveönar
aöstæöur en ekki aörar. Nú eru
menn aö risa upp og kref jast þess
aö leitaö sé nýrra leiða. Hug-
myndir Sjálfstæöisflokksins eiga
hljómgrúnn i þvi pólitíska and-
rúmslofti sem er aö skapast. Þaö
sést best á þvi aö alvörustjórn-
málaumræöur i vetur hafa ekki
snúist um stefnu stjórnarinnar
heldur stefnu Sjálfstæöisflokksins
I efnahagsmálum — þá á ég viö
umræöur sem eru fyrir ofan þetta
venjulega dægurþras.
Þessar tillögur eru i ætt viö þær
hugmyndir sem ungir sjálfstæöis-
menn böröust fyrir undir kjörorö-
inu Bákniö burt og þaö hefur
aldrei veriö eins mikill skilningur
á þvi og núna aö þær hugmyndir
séu þess viröi aö látiö sé á þær
reyna.
— Bákniö burt, var þaö sann-
færing eöa frambjóöendabomba?
„Þetta eru ekki mínar hug-
myndir fremur en annarra ungra
sjálfstæðismanna. Ég fékk vöru-
merkiö, vegna þess aö á þessum
tiltekna tima var ég formaöur
SUS. Þetta er ekki eitthvaö sem
varö til upp úr kaffihúsaumræö-
um, og menn settust ekki niöur til
aö búa til stefnu, heldur byrjuöu á
aö safna saman upplýsingum.
öflug foreldrafélög starfa sem
tengiliöur milli þessara einstakl-
inga og þeirra stofnana sem hafa
afskipti af þeim. Þetta vakti meö
mér þá spurningu hvers vegna
börn þurfi aö vera á einhvern hátt
afbrigöileg til aö foreldrarnir láti
sig þaö einhverju varöa hvaö t.d.
skólar og dagvistarstofnanir gera
viö þau. Gætum viö til dæmis
hagsmuna barnanna okkar gagn-
vart þessum stofnunum?
Eftir þvi sem ábyrgðar- og af-
skiptaleysi foreldranna er meira,
aukast afskipti rikisins.
Menn vilja lifa i iýöræöisþjóöfé-
lagi og vera frjálsir. Ollu frelsi
fylgir ábyrgö og þaö á ekki að fela
hana fyrir almenningi. Fólk á
sjálft aö á aö ákveöa hvaö þvi er
fyrir bestu og bera ábyrgö i sam-
ræmi viö þaö.
Markmið eða tilviljun
— Ertu einn af þeim sem lendir
inn á þing fyrir tilviljun, eöa er
þetta markmiö sem þú hefur
stefnt aö?
„Bæöi og. Þegar ég stóð meö
stúdentshúfuna I höndunum á sin-
um tima vissi ég ekkert hvað ég
Wf-
fW'
Þessa mynd af Friörik fyrir utan Skátaheimiliö viö Snorrabraut fundum viö I mynda-
safni blaösins. Hann er þarna á leiö á Landsmót skáta sem haidiö var á Þingvöllum
1962. Meö honum á myndinni er húsvöröur Skátaheimilisins, Guömundur Astráösson.
Visismynd: BG.
átti aö taka mér fyrir hendur. Ég
var lengi aö hugsa um aö fara i
guöfræöi, en taldi aö mig skorti
tilhlýöilegan viröuleika. Ég fór i
læknisfræöi, var I henni I tvö ár,
en hafnaöi loks i lögfræöi og lauk
námi I henni. í dag hefði ég senni-
lega valiö þjóöfélagsfræöi, en hún
var ekki kennd á þessum árum.
t háskólanum hófust min fyrstu
afskipti af pólitik. Ég gekk ekki I
Heimdall fyrr en tuttugu og
þriggja ára gamall, og þá aö vel
yfirlögöu ráöi.
— Hver voru fyrstu verulegu
afskipti þin af Sjálfstæðisflokkn-
um?
„Ariö 1969 var 'haldinn lands-
fundur hjá Sjálfstæöisflokknum
sem haföi i för meö sér talsverðar
breytingar innan hans. Miklar
umræöur höföu þá veriö meöal
ungra sjálfstæöismanna um aö
opna flokkinn meö ýmsum hætti.
Þeir lögöu til aö tekin yröu upp
prófkjör til alþingiskosninga sem
aldrei hafði viögengist og
breytingar á miöstjórn flokksins,
þannig aö fleiri almennir flokks-
menn kæmust þar aö. Þetta var
samþykkt, þrátt fyrir andstööu
forystunnar.
Þaö var haldið prófkjör meöal
réttum staö á réttum tima. Ég
hætti sem formaður SUS I
september og prófkjör til alþing-
iskosninga fór fram i nóvember.
Viö vorum búnir aö vinna mikiö
aö stefnumörkun, svo þaö var
eölilegt aö fylgja henni eftir.
— Styrmir Gunnarsson segir i
viötali við Þjóöviljann fyrir
skömmu um prófkjörin,aö hann
hafi veriö þeim fylgjandi, en hall-
ist nú aö þvi aö þau hafi ekki haft
þau áhrif sem aö var stefnt. Þau
hafi leitt til þess aö ekki veldust
jafn hæfir menn inn á alþingi og
áöur. Hvaö viltu segja um þessi
ummæli?
„Ég tel aö það sé rangt hjá
Styrmi aö ekki fari jafn hæfir
menn inn á alþingi, en þaö fara
hinsvegar ööruvisi manngeröir.
— Hvernig manngerðir?
„Þegar nefndir velja fram-
bjóöendur reyna þær aö halda
ákveönu jafnvægi og taka tillit til
aldurs kyns og stétta. í prófkjöri
eiga þeir hinsvegar meiri mögu-
leika sem hafa veriö i sviðsljós-
inu. Ég sé ekki aö þar þurfi að
vera um verri eöa hæfileika-
snauöari menn aö ræöa. Timinn
sker úr um það hverjir veröa not-
hæfir og hverjir ekki.
Tilgangurinn meö prófkjöri er
um. Meö þessum hætti endur-
speglar löggjafarsamkoman vilja
aimennings i landinu enn betur en
áöur. I þessu liggja kostir próf-
kjörs, en ekki hinu, hvort öðruvisi
einstaklingar veljast til forystu
fyrir tilstilli þess.
Á góða vini
— Þátttaka þin i prófkjörinu
hefur veriö gagnrýnd og látiö
aöþvi liggja aö þú eigir árangur-
inn aö þakka hversu miklum f jár-
munum var eytt i baráttuna.
„Þaö er reginmisskilningur. Aö
visu kalla ný vinnubrögö á meira
fjármagn og þaö fór fram sam-
skot meöal vina minna og vanda-
manna til aö standa undir þessu
auk þess sem ég lagði auövitaö til
fé sjálfur. Fyrir þessu var gerö
grein i blööunum á sinum tima og
er engu viö þaö aö bæta.
Þaö sem hinsvegar réöi úrslit-
um er, aö ég er svo lánsamur aö
eiga marga góöa vini sem aldrei
hafa veriö sparir aö sýna þaö i
verki. t þessari kosningabaráttu
var unniö mjög skipulega undir
stjórn manna sem hafa verið vin-
ir minir frá fornu fari og hafa sér-
hæft sig i skipulegum vinnu-
strákar, störfum lengi saman I
skátahreyfingunni og vorum I
fótbolta I Val, i yngri flokkunum.
Viö Pétur höfum brallaö margt
saman. Uppátæki okkar hafa ekki
alltaf falliö inn i borgaralegt
hegöunarmynstur, en alltaf veriö
græskulaus. Einu sinni vorum viö
til dæmis staddir norður i landi og
ætluöum á dansleik I Viöihliö. Þá
sendum viö svohljóöandi tilkynn-
ingu i útvarpiö — Veröum I Viöi-
hliö i kvöld — Pétur og Friörik! —
og fólk dreif aö til aö sjá þetta
nýja skemmtiatriöi.
Sterk forysta
— Agreiningurinn I forystu
Sjálfstæöisflokksins?
„Mér finnst aö þaö geti ekki
veriö markmiö I sjálfu sér aö
eyöa ágreiningi forystunnar,
heldur að ná sem mestum árangri
þrátt fyrir hann. Þegar beðiö er
um sterka forystu I flokknum, er
D