Morgunblaðið - 11.09.2001, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 11. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í
LOK ÁGÚST kom út fjórða
sólóskífa Bjarkar Guð-
mundsdóttur, Vespertine,
og hefur fengið framúrskar-
andi dóma víða um heim.
Frá því að platan kom út hefur Björk
staðið í ströngu við að kynna hana,
meðal annars með viðtölum við fjöl-
miðla um allan heim og framkomu í
sjónvarpi en skammt er einnig síðan
hún hóf tónleikaför til að fylgja plöt-
unni eftir.
Fjögur ár eru síðan Homogenic,
siðasta breiðskífa Bjarkar, kom út,
en þegar hún lauk tónleikaferð til að
kynna þá plötu hóf hún vinnu við
kvikmyndina Myrkradansarann, en
hún samdi einnig tónlist við hana
sem gefin var út á plötu undir nafn-
inu Selmasongs. Segja má að það
hafi ekki verið eiginleg Bjarkarplata
því að tónlistin var löguð að kvik-
myndinni en Björk hefur látið þess
getið að síðasta lag Homogenic, All
is Full of Love, væri í raun fyrsta
lagið á Vespertine.
Björk var byrjuð að semja lög á
Vespertine áður en kom að gerð
Myrkradansarans, hún var búin að
setja á band grunnhugmyndir að
nokkrum lögum með Valgeiri Sig-
urðssyni og þegar hún var í Dan-
mörku við tökur á myndinni var Val-
geir þar líka og þau gripu í verkið
eftir því sem tími gafst til. „Það hafði
kosti og ókosti að vinna þannig,“ seg-
ir Björk. „Það var gott eftir langan
tökudag að geta gleymt myndinni
um stund og unnið í lögunum, þótt
það væri ekki nema í einn eða tvo
tíma. Það var aftur á móti erfitt að
fara að vinna í tónlistinni eftir erf-
iðan tökudag þegar ég var líkamlega
þreytt.“
Hvísl, spiladósir, harpa og kórar
Björk segist hafa verið búin að
einsetja sér að gera innhverfa plötu
sem byggðist mikið á hvísli, spiladós-
um, hörpum og kórum í framhaldi af
Homogenic. Því segist hún meðal
annars hafa tekið vel í að vinna með
Þorgerði Ingólfsdóttur og Röddum
Evrópu þegar það kom upp og svo
féll það líka vel að þessari hugmynd
þegar henni var boðið hlutverkið í
Myrkradansaranum þar sem hún
átti að leika, semja og syngja út frá
sjónarhorni blindrar innhverfrar
konu. „Ég var byrjuð að safna saman
hugmyndum í þeim anda og því
fannst mér allt í lagi að prófa þetta.
Ekki það að ég sé að monta mig, en
ég fæ oft tilboð um samstarf, en þeg-
ar fólk er að biðja mig um að taka
þátt í einhverju sem byggist á því
sem ég þegar hef gert, eins og til að
mynda Homogenic, segi ég auðvitað
nei vegna þess að ég er búin með
það. Þegar stungið er upp á ein-
hverju sem ég er að fikta við hvort
sem er finnst mér allt í lagi að taka
þátt í því, ekki síst til að læra,“ segir
Björk. Hún bætir við að þannig hafi
einmitt komið til samstarfið við Mat-
mos-tvíeykið, þá Andrew Daniel og
Martin Schmidt, enda eru þeir ein-
mitt þekktir fyrir að nota hversdags-
leg hljóð í tónsmíðum sínum. „Ég hef
þekkt til þeirra í þrjú ár og fékk þá
meðal annars til að endurvinna fyrir
mig lag af Homogenic. Þegar ég fór
síðan að vinna tónlistina í myndinni
ætlaði ég að láta hana byggjast á
hljóðum sem voru í kringum Selmu
og því féll það sem þeir voru að gera
vel að mínum hugmyndum. Þeir
komu að Vespertine þegar ég var
komin með 80% af plötunni og bættu
við hljóðum í nokkur lög. Það má
segja að þeir hafi komið inn sem
slagverksleikarar með sérsmíðuð
hljóðfæri og skreytt það sem ég var
búin að gera. Í framhaldi af því fékk
ég þá síðan til að leika með mér í tón-
leikaferðinni.“
Miðað við aldur og fyrri störf
Vespertine hefur fengið afbragðs
móttökur ytra, selst í yfir milljón
eintökum á örskömmum tíma og
fengið góða dóma í erlendum fjöl-
miðlum. Björk segist yfirleitt reyna
að lesa sem fæsta plötudóma, hvort
sem þeir eru góðir eða vondir, því að
þeir hafi alltaf áhrif, „sama hvað
maður þykist vera öruggur með sig“.
„Hvað viðhorf mitt til plötunnar
varðar þá er það mjög breytilegt frá
degi til dags. Suma daga vakna ég og
er alveg miður mín vegna þess að ég
er ekki búin að gera nema einn af
þeim tíu þúsund hlutum sem ég ætl-
aði að gera áður en ég dey. Aðra
daga vakna ég og mér finnst allt vera
í fínasta lagi og að miðað við aldur og
fyrri störf hafi ég komið þægilega
miklu í verk. Það kemur líka stund-
um fyrir að mér finnst ég vera alger-
lega huglaus og taka enga áhættu,
en aðra daga að ég sé mátulega hug-
rökk.“
Eðlilegt að syngja án hljóðnema
Björk hóf tónleikaferð um heim-
inn 18. ágúst síðastliðinn og segir
hana hafa gengið mjög vel. Þetta er í
fjórða sinn sem hún leggur upp í
ferðalag að kynna tónlist sína og seg-
ir að það sé að vissu leyti sérstakt að
hún hafi aldrei verið með sömu hljóð-
færaskipan og mannskap í ferðum
sínum. „Það góða við það er að ferðin
öðlast sitt eigið líf og vex og vex á
hverjum tónleikum en það slæma er
að fyrstu tónleikarnir eru mjög
fyndnir, fullt af mistökum og óvænt-
um uppákomum. Mér finnst það þó
nærandi á sinn hátt og skemmtilegra
en að vera búin að þaulæfa allt og all-
ir tónleikar verði alveg eins, því þá er
maður búinn að fá dauðleið á öllu
saman eftir nokkra tónleika.“
Í tónleikaferðinni hefur Björk
sungið á nokkrum tónleikum í litlum
tónleikasölum þar sem hún getur
sungið án hljóðnema. „Ég lærði að
Tónlistin eðlisávísun
og náttúra
Björk Guðmundsdóttir er nú á tónleikaferð um heiminn að kynna plötu sína Vespertine sem
fengið hefur góðar móttökur ytra og selst mjög vel. Árni Matthíasson náði tali af Björk sem
sagði honum meðal annars að sér hefði tekist að syngja á ensku án þess að selja í sér tunguna.
„Ég var á móti orðum þegar ég var
unglingur og reifst oft við Sjón og hin
skáldin úr Medúsuhópnum því að mér
fannst orðin vera tákn um rökhyggju
og skorður en tónlistin eðlisávísun og
náttúra; orðin kæmu manni til að gera
hluti með heilanum en ekki hjartanu. Þeir kenndu
mér að Ísland væri land tungumálsins, orðanna, að
orð væru ekki slæm í sjálfu sér.“