Morgunblaðið - 11.09.2001, Blaðsíða 45

HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. SEPTEMBER 2001 45
Reiðfatnaður í
miklu úrvali frá
FREMSTIR FYRIR GÆÐI
VÍST er það svo um alla hluti ílífi voru að yfirleitt gengurvel og hlutirnir eru að flestu
leyti í góðu lagi. Oftast án stórra
áfalla. Hið sama má segja um keppn-
ina á hestamótum, þar eru hlutirnir
undantekningalítið í góðu lagi en svo
koma áföllin, eins og gerðist á heims-
meistaramótinu þegar hestar og
menn voru í harðri keppni í 30 stiga
hita og spennan í algleymingi, að far-
ið er yfir mörkin og hinir glæstu
gæðingar gefast upp hver af öðrum
og spennan og glæsileikinn hverfa
eins og dögg fyrir sólu, hestarnir
verða aumkunarverðir og knaparnir
skynja að nú hefur verið of langt
seilst.
Fagrir tónar verða að
afskræmdu bauli
Þessu má líkja við að setið sé í
þægilegu umhverfi og hlustað á vel
flutta fagra tónlist leikna á grammó-
fón en skyndilega fer rafmagnið af
fóninum, tónarnir þyngjast og hægir
á flutningi hinnar fögru tónlistar þar
til hún verður að afskræmdu bauli.
Þetta einstaka atvik á heimsmeist-
aramótinu var vissulega slæmt og
setur slæman blett á Íslandshesta-
mennskuna sem þó ætti að vera hægt
að hreinsa af með ekki svo mikilli fyr-
irhöfn. En það sem gerir málið alvar-
legra er að þetta er ekki í fyrsta
skiptið, slíkt gerist og því miður virð-
ist staðreyndin vera sú að hér sé um
endurtekna hörmung að ræða.
Vissulega geta menn þrefað um
hvort þetta eða hitt atvikið sé verra
eða skárra en ekki er hægt að horfa
framhjá þeirri staðreynd að keppnis-
reglurnar eins og þær eru í dag koma
ekki í veg fyrir að slíkar hörmungar
geti gerst.
Fljótt á litið virðast reglurnar vera
góðar og ekki ástæða til að óttast að
yfir mörkin verði farið en reynslan
sýnir þó glöggt að við vissar kring-
umstæður er svo alls ekki. Þar hefur
verið nefndur mikill lofthiti, erfiðar
beygjur hringvalla, harðir vellir eða
þungir yfirferðar og síðast en ekki
síst hörð keppni þar sem keppendur,
og er þá átt við knapana, eru tilbúnir
að leggja mikið í sölurnar til að hljóta
sigur. Þar má nefna keppni á heims-
meistaramótum og landsmótum og
jafnvel Íslandsmótum.
Víti til að varast
Til upprifjunar er rétt að tína til
nokkur atvik þar sem keppt var að
eftirsóttum titlum eða sigrum. Fyrst
er til að telja úrslit í B-flokki gæð-
inga á landsmóti á Gaddstaðaflötum
1994 þar sem heitt var í veðri, völlur
harður og beygjur erfiðar. Þar var
hestunum beitt alltof lengi á yfirferð-
artölti og var knapanum á Orra frá
Þúfu, Gunnari Arnarsyni, nóg boðið.
Klárinn, sem reyndar var öruggur
sigurvegari, var alveg búinn og því
ekki annað að gera fyrir Gunnar en
hægja niður á fet. Að frátöldu þessu
atviki í lokin bauð þessi úrslitakeppni
upp á allt það sem slík keppni átti að
gera, fegurð og glæsileika, spennu og
hraða. Eftir þessa keppni var reglum
breytt þannig að hestarnir fengu
meiri hvíld milli atriða sem var tví-
mælalaust til bóta.
Á heimsmeistaramóti í Seljord í
Noregi árið 1997 var lofthiti vel yfir
30 gráður á síðasta degi mótsins. Þar
má segja að fyrst í úrslitum fjór-
gangs hafi verið gengið nokkuð
nærri hestunum án þess þó að nokk-
ur þeirra hafi verið búinn eins og
sagt er. Í töltkeppninni var gengið
skrefi lengra og þar mátti sjá afar
grófa reiðmennsku þegar farið var að
ganga verulega á úthald hrossanna.
Í töltúrslitum á landsmótinu á
Melgerðismelum árið 1998 voru
margir þeirrar skoðunar að of lengi
hefði verið riðið á yfirferðartöltinu og
hrossin sum hver verið farin að
guggna.
Í úrslitum B-flokks á landsmótinu
í Reykjavík á síðasta ári gerist það
svo enn að gengið er of langt þótt
ekki sé það eins áberandi og var á
landsmótinu 1994 eða á HM í sumar.
Þar voru sumir hestanna farnir að
lýjast svo eftir var tekið.
Eftir því sem næst verður komist
gerast hlutir sem þessir eingöngu á
stórmótum þar sem saman eru
komnir miklir gæðingar og kapp-
samir knapar. Nú er það svo að í öll-
um vondum málum er reynt að finna
sökudólga eða með öðrum orðum
reynt að skilgreina vandamálið og
sjá hvar hægt er að bæta úr. Á
mótinu í Austurríki í sumar beinast
spjótin að þul sem jafnframt var
stjórnandi keppninnar. Fullyrt er að
dómarar hafi verið búnir að gefa
merki um að þeir hafi lokið ein-
kunnagjöf og því ekki þörf á frekari
reið. Þulur hafi af einhverjum ástæð-
um ekki stöðvað keppnina og því hafi
farið sem fór.
Að loknu landsmóti 1998 kom fram
í grein í hestaþætti Morgunblaðsins
það sjónarmið að knapinn væri fyrst
og fremst sá sem ábyrgð ber á sínum
hesti, grundvallarreglan hlyti að
vera sú að velferð hestsins nyti for-
gangs fram yfir verðlaunasæti og
það væri höfuðmarkmið að koma
honum heilum í gegnum alla keppni.
Nú er líklega komið að þeim mörk-
um að stöðva verður uppákomur sem
þessar. Ekki skal efast um að allir
sem hlut eiga að máli hafi fullan vilja
á því að svo verði en það virðist hæg-
ara sagt en gert að finna þann örygg-
isventil sem dugar.
Tvískinnungur brekkunnar
Ýmsar hugmyndir hafa komið
fram um úrbætur eins og til dæmis
að knöpum verði heimilt að hægja á
hesti sínum og ríða á feti í útjaðri
vallarins þegar þeim finnst hesturinn
hafa fengið nóg af reið án þess að
þeim verði refsað í einkunnagjöf hafi
þeir farið einhverja lágmarksvega-
lengd á yfirferð. Þá eru margir sem
vilja að lögð verði aukin áhersla á að
hross fari fallega á yfirferð fremur
en hampað sé fyrir mikinn hraða. Þá
mætti refsa keppendum ef hestar
fara að tapa fegurð vegna mikils
hraða. Þetta er erfitt mál að fást við
því að kröfur brekkunnar eru hraði
og spenna. Tvískinnungur brekk-
unnar er þó einnig augljós því að það-
an koma oft háværustu gagnrýnis-
raddirnar ef eitthvað fer úrskeiðis
eins og gerðist í Austurríki. Líflegir
áhorfendur í Stadl Paura vöktu at-
hygli en það er einnig deginum ljós-
ara að því meiri sem fagnaðarlætin
og djöfulgangurinn í brekkunni er
því meiri verður darraðardansinn á
vellinum og að sjálfsögðu dansa svo
dómararnir með í stemmningunni og
lái þeim hver sem vill. Já, það er oft
vandlifað í henni gömlu veröld.
Ekkert að fela á hestamótum
Það kom fram í fréttum Morgun-
blaðsins af mótinu að þar hefðu mætt
einhverja mótsdagana fulltrúar
dýraverndarsamtaka í Austurríki.
Ekki liggur ljóst fyrir hvort þeir voru
á staðnum þegar umrædd úrslita-
keppni fór fram en hverjum manni
hlýtur að vera ljóst hversu óheppi-
legt það er fyrir hestamennskuna að
gefa færi á neikvæðri umfjöllun á
vettvangi dýraverndar þar sem allir
virðast sammála um að vel eigi að
standa að málum. Hestamót með ís-
lenskum hestum eiga að vera með
þeim hætti að málefnalegir og
raunsæir dýraverndarmenn séu au-
fúsugestir og hvorki þurfi að fela eitt
né neitt fyrir þeim eða öðrum.
Væntanlega verður tekið á þessum
málum á fundum og þingum hesta-
manna bæði á innlendum og erlend-
um vettvangi.
Hin döpru
augnablik
hestamótanna
Góðu keppnistímabili hestamennskunnar fer
nú senn að ljúka. Eins og undanfarin ár bauð
það upp á skemmtilega keppni og margar
glæsisýningar sem undirstrika góða stöðu
reiðmennsku og ræktunar. Það spillir þó
ánægjunni að á hápunktinum skuli hlutirnir
fara gjörsamlega úrskeiðis og breytast í
andhverfu sína. Hér á Valdimar Kristinsson
við lokapunkt töltkeppninnar á heimsmeist-
aramótinu í Austurríki sem að öðru leyti var
hið glæsilegasta í alla staði.
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Á fyrri tveimur hringjum yfirferðar var allt í góðu lagi, fegurðin og fas gæðinganna eins og
best varð á kosið en á brattann að sækja hjá Hafliða Halldórssyni og Valíant í harðri keppni.
Hann var ekki árennilegur, Dökkvi frá Mosfelli, í
töltúrslitunum. Hann og Karly Zingsheim höfðu
góða forystu þegar kom að síðasta atriðinu og allt
stefndi í sigur þeirra, en var það handvömm stjórn-
anda keppninnar sem gerði út um sigurvonina?