Vísir - 27.12.1979, Blaðsíða 2

Fimmtudagur 27. desember 1979
# r€ ■* 9 » * * # 4 W
2
Hvort hlakkarðu meira til
jólanna eða gamlárs-
kvölds?
Bragi Stefánsson:
Gamlárskvölds.
Edda Eiriksdóttir:
Jólanna.
Anton Guómundsson:
Ég veit ekki, — ég held jólanna.
Birgir Þór Bieltvedt:
Jafnmikiö. Mér finnst jafngaman
á jólum og á gamlárskvöldi.
Schumann Dideriksen:
Jafnmikiö.
Ustrænn sigur!
Þjóðleikhúsið: Orfeifur
og Evridis.
Ópera i þrem þáttum
eftir Christoph W.
Gluck.
Texti eftir: R. Calza-
bigi.
Þýðing: Þorsteinn
Valdimarsson.
Leikstjóri: Kenneth
Tillson.
Kór og hljómsveitar-
stjóri: Ragnar Björns-
son.
Dansar: Kenneth Till-
son.
Leikmynd og búning-
ar: Alistair Powell.
Lýsing: Kristinn Dani-
elsson.
Enganþann, erannogsyrgir,
liti guöleg miskunn byrgir,—
gakk I friö og fögnuö inn!
Evridlsi aftur séröu,
aftur þér á höndum beröu
Evrfdisi, ástvin þinn.
Orfeifur, sonur Appolons og
sönggyöju einnar, var söngvari
og skáld frá Þrakiu. Fylgdi slik-
ur töframáttur söng hans og
hörpuleik, aö hann gat laöaö til
fylgdar viösigeikurogkletta og
tamiö óargadýr til gæföar og
spektar.
Hann unni mjög Evrldis,
konu sinni. Eitt sinn er hún var
áskógi, lentihún I útistööum viö
Aristeos, guö veiöimanna. Hún
vildi hllfa hirti, sem hann haföi
augastaö á. Hún flúöi hinn
grimma veiöimann og faldi sig.
Höggormur kom þar aö sem hún
svaf og særöi hana til ólífis.
Harmi tostinn hræröi Orfeifur
jafnvel steina til viknunar meö
harmljóöum slnum. „Mitt hróp
til himins ber, harmþrungnir
svara mér.stokkar og steinar”.
Jafnvel Persefóna, hin
grimmúölega undirheima-
drottning, fylltist meöaumkun.
Leyföi hún skáldinu aö sækja
konu sina til undirheima. En
hún setti þaö skilyröi, aö hann
mætti ekki líta um öxl á leiöinni
frá draumheimi til efri byggöa.
Orfeifur stóöst ekki þá freist-
ingu aö li’ta aftur ástvin sinn
heimtan úr helju. Um leiö var
Evrldis honum aö eilifu glötuö,
samkvæmt goösögninni og
hvarf aftur til Hadesar i fylgd
meö Hermesi.
Eftir þetta reikaöi Orfeifur
harmþrunginn um Þrakíu. Meö
þvi aö hann lagöi fæö á aörar
konur eftirmissi Evridisar, reif
hópur trylltra þrakverskra
kvenna hann I sundur. Köstuöu
þær höföi hans og hörpu á haf út.
Báru sjávaröldur hvorttveggja
til eyjunnar Lesbos. Þar reis
seinna véfrétt Orfeifs, en eyjan
varö fræg af söng og skáldskap
ibúanna.
Þannig er I stuttu máli hin
ægifagra grlska goösögn ástar
og dauöa. En þar sem ópera
Glucks var samin sérstaklega
fyrir sklrnardag austurrlkis-
keisara og var frumflutt viö
hiröina á eftir frönskum gam-
anleik 1762, þá þótti ekki sæma
aö láta óperuna enda jafn átak-
anlega og goösögnina. Gluck og
textahöfundurinn Calzabigi,
skeyttu þvi nýjum endi viö hina
tragísku arfeögn. Astarguðinn
Ajor skarst enn í leikinn.
Slik ást sem þin hún ber,
mitt eillfa llf 1 sér,
þinni eldraun lýkur nú!
Evridis vakna þú!
Þann er einni þér ann,
ást þinni krýndu hann.
Gluck var bæheimskt 18du
aldar tónskáld.sem starfaöi um
skeiö I italskri óperu i Mllanó.
Orfeifur ogEvrldlser kórónan I
sköpunarverki hans og tima-
mótaverk I sögu óperunnar.
Með henni vildi hann vikja frá
innihaldslitlu flúri og hverfa
aftur til ósvikinna tilfinninga og
einfaldleika aö formi.
Þetta tókst honum fullkom-
lega. Tónlist hans er undurfög-
ur, einlæg og hrlfandi. I tvær
aldir hefur hún heillaö óperu-
unnendur gömlu Evrópu og alls
hins siömenntaöa heims.
Hlutverk Orfeifs, hins trega-
sjúka elskhuga, yfirgnæfir öll
örinur I verkinu. Flutningur
óperunnarstendurogfellur með
honum. Þaö vekur áreiöanlega
furöu margra aö þetta hlutverk
skuli faliö konu. A tlö Glucks
og slöar var ekki óalgengt að
þetta hlutverk færi faliö silfur-
tærri geldingsrödd. I öörum
geröum er þaö faliö baritón
söngvara. En oftast nær er kon-
um skipað I öll hlutvetkin: Orf-
eifs og Amor auk Evrldisar.
1 Islensku uppfærslunni eru
tvær söngkonur I hverju hlut-
verki. Þær Sigrlöur Ella Magn-
úsdóttir og Sólveig M. Björling
munu skiptast á aö syngja hiö
magnaða hlutverk Orfeifs.
Elisabet ErMngsdóttir og Ólöf
Kolbrún Haröardóttir skipta
meö sérhlutverki Evrldisar og
Anna Júlfana Sveinsdóttir og
Ingveldur Hjaltested syngja
hlutverk Amors. A frumsýning-
unnifóru þærSigrlöur Ella, Ólöf
Kolbrún og Anna Júlíana meö
þessi hlutverk.
léikfist
Þaö gengur vissulega krafta-
verki næst aö þessi Btla þjóö
skuli eiga áaöskipa söngkonum,
sem eru þess umkomnar aö
valda þessum hlutverkum.
Sannarlega er þaö meira en viö
eigum skilið, ef tekiö er miö af
þeim Iqörum sem viö búum
listafólki okkar i söngvarastétt.
Þaö er á fárra færi aö skilja til
hlitar, hvilikar kröfur um
menntun ,þjálfun og sjálfsaga
eru geröar til atvinnusöngvara I
óperuhúsum Evrópu. Allar
þessar söngkonur okkar eru vel
menntaöar hæfileika-
manneskjur. Þær hafa sótt sér
menntun og reynslu til ná-
grannalanda eins og Þýska-
lands, Itallu og Sviþjóöar. En
tækifærin sem þeim bjóðast hér
heima eru sorglega fá.
Þeim mun meiri ástæ^ö er til
aö fagna yfir þeim listræna sigri
sem unninn var á fjölum Þjóö-
leikhúsins í gærkvöldi. Djúp
alt-rödd Sigriöar Ellu naut sln
vel I hlutverki Orfeifs. Rödd
hennar innlifun og leikur kom
sárum trega I hinni undurfögru
arlu, saknaöarhljóöi, þegar
Orfeifur hefur brugöist heit-
strengingu sinni og Evrídls
hverfur honum aftur til undir-
heima Hadesar.
Ólöf Kolbrún sýnir þaö I hlut-
verki Evrldlsar aö hún er vax-
andi söngkona, sem býr yfir
hæfileikum til aö takast á viö
dramatlskt óperuhlutverk.
Samleikur og söngur hennar og
Sigrlðar Ellu I lofsöngnum til
Amors undir lokin var magn-
aður og hrífandi.
Hlutverk Amors er fyrsta
hlutverk Onnu Júliönu á sviöi
Þjóðleikhússins. Hún geldur
þess að Amor birtist okkur bak-
sviðs i statisku gervi, i mikilli
fjarlægð frá hljómsveit og á-
heyrendum. Hún virtist óörugg
og naut sin ekki til fulls. Aö ein-
hverju leyti veröur þetta aö
skrifast á reikning leikstjórans,
sérstaklega þar sem staösetn-
ing söngkvennanna var I fleiri
tilvikum ekki til þess fallin aö
söngur þeirra nyti sin til fulls.
Hins vegar virtust þess vand-
lega gætt aö kórinn nýtti sviðiö
vel og söngur hans kemst vel til
skila annars staöar I húsinu. Ég
hef varla á annan tima heyrt
hann vel æföan, enda skilaöi
hann slnu hlutverki meö ágæt-
um.
Leikstjórinn Tillson er
ballettmeistari og dansari þess
vegna veldur þaö vonbrigöum
aö hann skuli ekki hafa ætlaö
dansflokknum stærri hlut I sýn-
ingunni, en raun bar vitni.
Kóreógraflan var ágæt i 2. atriði
I fyrsta þætti þegar vofur,
nornir og náttskuggaþýöi ætlar
aö æra og færa hinn arma af
vegi. I öðrum atriöum var hún
lltt markviss og stllvana, enda
16mannaflokkiætlaö allt of h'tiö
rými.;
Leikmynd Skotans Powells
var i hóf stillt og hugkvæmnis-
leg, sérstaklega aö þvl er
varöar notkun ljósa og léttra
hliöartjalda, til aö ná fram
æskilegum áhrifum. Hins vegar
var ljósastýring umrætt frum-
sýningarkvöld fumkennd I
meira lagi, hvaö sem valdiö
hefur. Plastiskur geislabaugur
umhverfis ástarguðinn I loka-
atriöinu var þvi miöur út úr stíl.
Þýöing Þorsteins heitins
Valdimarssonar bar höfundi
slnum fagurt vitni, svo sem
vænta mátti um þann ljúfling
islensks máls. Stjórn Ragnars
Björnssonar á hljómsveitinni
var örugg og nákvæm. Hann
gætti þess vandlega aö yfir-
gnæfa hvergi raddir söngkvenn-
anna á sviöinu.
Eftir dræmar undirtektir I
byrjun náöi sýningin stööugt
sterkari tökum á áheyrendum,
sem aö lokum fögnuöu söngkon-
um og hljómsveitarstjóra meö
dynjandi lófataki.
Bryndls Schram.