Morgunblaðið - 30.12.2001, Qupperneq 16

Á
ÞESSUM tíma-
mótum, þegar lit-
ið er til baka til
að gera árið upp,
koma upp í huga
minn knatt-
spyrnumenn frá
Akranesi. Árang-
ur Skagamanna síðastliðið sumar var
hreint ótrúlegur og má segja að þeir
hafi unnið þrefaldan sigur – fyrst með
því að skera niður stóra kostnaðarliði
til að vinna á miklum skuldum, þá að
Ólafur Þórðarson náði að þjappa
saman ungum leikmönnum, að mestu
heimamönnum, sem stóðu svo loks
óvænt uppi sem sigurvegarar – fögn-
uðu Íslandsmeistaratitlinum á einum
erfiðasta heimavelli landsins, í Vest-
mannaeyjum, í meistarabaráttu við
heimamenn. Skagamenn og Eyja-
menn, sem gerðu jafntefli, urðu jafnir
að stigum en Skagamenn meistarar á
betri markatölu.
Það reiknaði enginn með þessu af-
reki þar sem Skagamenn höfðu misst
marga öfluga leikmenn, lykilmenn
eins og Sigurð Jónsson, Jóhannes
Harðarson, Uni Arge og Alexander
Högnason.
Stór þáttur Skagamanna til að
vinna á slæmri fjárhagsstöðu var að
skera niður kostnað við leikmenn og
því var ekki farið út í það að „kaupa“
reynda leikmenn fyrir þá sem fóru,
heldur að byggja upp á þeim sem
voru í heimahaga. Hlúa að sínum
mönnum sem voru tilbúnir að leggja
allt í sölurnar til að halda merki ÍA á
lofti. Það tókst heldur betur og eins
og sigurglaðir Skagamenn sögðu á
leið heim frá Eyjum – það eru engir
kóngar í liði okkar, heldur hópur leik-
manna sem voru ákveðnir að vinna
saman.
Má því segja að Skagamenn hafi
skorið og síðan uppskorið ríkulega.
Það reiknuðu ekki margir á Akra-
nesi með þessum glæsilega árangri
þegar lagt var upp. Framarar fóru
sömu leið og Skagamenn, að skera
niður kostnað við leikmenn, „selja“
dýrustu leikmennina og segja upp
samningum við aðra. Eins og Skaga-
menn ákváðu þeir að byggja á ungum
leikmönnum og útlitið var ekki bjart
hjá Fram, en með ótrúlegum enda-
spretti náðu ungu leikmennirnir hjá
Fram að bjarga sér frá falli í síðustu
umferð. Eftir 10 umferðir var Fram
með aðeins fjögur stig, þegar upp var
staðið eftir 18 umferðir voru stigin 20.
Gleði Framara var mikil enda fram-
tíðin björt – eins og hjá Skagamönn-
um sem eiga það sameiginlegt að hafa
náð að vinna hvað mestan sigur í að
létta skuldabaggann sem hafði
þyngst mikið á síðustu árum.
Það eru ekki allir eins ánægðir því
að skuldir hafa höggvið sár í önnur lið
sem sum hver ramba á barmi gjald-
þrots. Það eru ekki aðeins knatt-
spyrnulið sem eru í slæmum málum
vegna skulda. Lið í handknattleik og
körfuknattleik standa sum hver mjög
illa.
Of hár launakostnaður
Hver er ástæðan? Það viðurkenna
flestir að aðalástæðan fyrir slæmum
fjárhag keppnisliða er of hár kostn-
aður vegna launa til leikmanna. Það
hefur sýnt sig á síðustu árum að alltaf
hefur þeim fjölgað sem vilja fá pen-
ingagreiðslur fyrir að taka þátt í
íþróttum. Margir hafa haldið að þeir
gætu lifað sem atvinnumenn í íþrótt-
um á Íslandi – að gera ekkert annað
en að kasta eða sparka í knött.
Að undanförnu hefur verið að
renna upp fyrir mönnum að atvinnu-
mennska á ekki heima á Íslandi, frek-
ar en í Noregi, þar sem er fjölmenn-
ara þjóðfélag. Norsk lið, einnig
dönsk, hafa verið að draga saman
seglin, eins og lið hér á landi.
Á undanförnum árum hafa leik-
menn hér á landi gengið kaupum og
sölum og leikmenn gert miklar kröfur
– mörg lið eru byggð upp á aðkomu-
mönnum en ekki leikmönnum sem
hafa alist upp hjá liðunum og hafa til-
finningar til liða sinna. Það er oft svo
að þegar illa gengur þá eru það að-
komumennirnir sem eru fyrstir að
hverfa á brott. Skylda þeirra hefur
ekki náð nema til buddunnar. Ef enga
peninga er að hafa hef ég ekkert að
gera hér er hugsunarháttur marga.
Sem betur fer ekki allra.
Þessi hugsunarháttur og kröfur
um meiri peninga hefur komið niður á
félögum. Það verður alltaf erfiðara og
erfiðara að fá menn til að starfa í
sjálfboðavinnu við að afla fjár handa
leikmönnum. Það er vel skiljanlegt
því að margir stjórnarmenn hafa
þurft að setja veð á eigur sínar til að
fjármagna laun manna sem hafa oft
engum skyldum að gegna.
Of mikið framboð
Áhorfendum á knattspyrnuleiki
hefur fjölgað en það sama er ekki
uppi á teningnum í handknattleik og
körfuknattleik. Framboðið er orðið
svo mikið af leikjum í forkeppni sem
tekur marga mánuði að menn komast
ekki yfir það að sjá alla leikina. Feður
eða mæður hafa ekki efni á því að fara
með börn sín á leiki – marga í viku.
Markaðurinn er mettur, áhuginn hef-
ur farið minnkandi. Í 1. deild karla í
handknattleik fara fram 182 leikir í
forkeppni, sem stendur yfir í marga
mánuði, áður en úrslitakeppnin hefst.
Í úrvalsdeild karla í körfuknattleik
fara fram 132 leikir í forkeppni.
Fjölmargir leikir eru lítt spennandi
og draga fáa áhorfendur að. Vel innan
við 100 áhorfendur eru á sumum
leikjum. Það þarf 70 áhorfendur til að
greiða dómarakostnað við leiki, þann-
ig að afgangurinn er lítill til að greiða
leikmönnum laun.
Annað liðanna sem vann sig upp í
úrvalsdeild í körfuknattleik, var ekki
með útlending þegar liðið lék í 1. deild
í fyrra. Þá voru innan við 100 áhorf-
endur á leik. Áhorfendum fjölgaði
ekki við að komast í úrvalsdeild,
þannig að tekjurnar voru þær sömu.
Liðið fékk sér útlending, þannig að
kostnaður við rekstur liðsins varð
mun meiri – um tveimur milljónum.
Ólafur Stefánsson, landsliðsmaður
í handknattleik og atvinnumaður hjá
Magdeburg, segir í viðtali við Frétta-
blaðið, sem birtist 5. nóvember sl., að
hann skilji vel að fólk flykkist ekki á
leiki. „Ég nenni sjálfur ekki að horfa
á eitthvað sem er bara miðlungs og
ekkert að gerast í, þannig að ég lái
landanum það ekki.“ Ólafur segir
ennfremur í sama viðtali: „Maður er
með smásamviskubit út af öllum þeim
yngri strákum sem eru að reyna að
vera góðir í handbolta og það mæta
kannski bara 300 manns á leiki.“
Erfitt að fá styrktaraðila
Til að fjármagna keppnislið og
deildir þarf að fá styrktaraðila.
Ástandið í þjóðfélaginu hefur verið
þannig undanfarna mánuði að erfitt
er fyrir félög að fá styrk frá fyr-
irtækjum sem hafa verið með að-
haldsaðgerðir eins og mörg félögin.
Þetta varð til þess að Íslandsmótið
í handknattleik var nær hálfnað þeg-
ar styrktaraðili fékkst fyrir mótið.
Enn hefur ekki tekist að fá styrkt-
araðila fyrir úrvalsdeild karla í körfu-
knattleik.
Sum lið hafa ekki náð að fá styrkt-
araðila til að setja auglýsingar á bún-
inga sína sem er ein af aðaltekju-
lindum liða.
Þrátt fyrir að áhuginn hafi minnkað
fyrir körfuknattleik og handknattleik
er aukin pressa á fjölmiðla að sýna og
segja frá kappleikjum. Þegar að er
gáð er það eðlilegt, félögin sem gera
samninga við styrktaraðila vilja vera
með sínar auglýsingar í sviðsljósinu.
Stóru sérsamböndin hafa gert sér-
samninga við sjónvarpsstöðvar.
Handknattleikssamband Ísland við
RÚV þar sem menn hafa unnið mjög
gott starf í sambandi við sýningar frá
umferðum, í þáttum sem nefnast
Handboltakvöld.
Körfuknattleikssamband Íslands
gerði samning við Sýn, sem hefur lítið
sem ekkert sýnt frá íslenskum körfu-
knattleik. Sýn sýnir aftur á móti
reglulega leiki úr bandarísku NBA-
deildinni. Sýndir eru leikir á sunnu-
dagskvöldum eða þegar leikið er í úr-
valsdeildinni hér á landi. Þetta hefur
orðið til þess að búið er að ákveða að
breyta leikdögum í janúar, færa
deildarleikina frá sunnudögum fram
á fimmtudagskvöld. Þetta er liður í
því að fá fleiri áhorfendur á leiki.
Í keppni við sjónvarp
Það er ekki hægt að loka augunum
fyrir því að það eru þrír þættir sem
gera það að verkum að færri áhorf-
endur skila sér á leiki í handknattleik
og körfuknattleik. Það er fyr-
irkomulagið. Menn hafa lítinn áhuga
að horfa á leik eftir leik í forkeppni –
beðið er eftir úrslitakeppninni þar
sem hver leikur skiptir máli og
spenna myndast. Áhorfendur eru
ekki tilbúnir að borga aðgangseyri
fyrir leiki sem skipta engu máli og
eru lítt spennandi, eða eins og Ólafur
sagði – að hann nenni sjálfur ekki að
horfa á eitthvað sem er bara miðl-
ungs og ekkert að gerast í.
Aðalþátturinn er knattspyrna í
sjónvarpi. Sýn og Stöð 2 sýna tugi
leikja frá Englandi og meistaradeild
Evrópu í viku hverri. Sýnd er há-
gæðaknattspyrna, sem menn fá inn í
stofu hjá sér, eða fylgjast með á veit-
ingastöðum sem eru með stóra skjái.
Menn velja frekar að skemmta sér
heima en fara að sjá lítt spennandi
leiki í íþróttahúsum.
Tóku ekki áhættu
Íþróttamenn eru skemmtikraftar
og þeir fara fram á að fá háar pen-
ingagreiðslur fyrir að leika listir sín-
ar. Ef þeir skemmta ekki áhorf-
endum koma þeir ekki á leik eftir leik
til að sjá miðlungs leikmenn sem
hugsa um lítið annað en budduna.
Fyrir nokkrum árum var í einu
handknattleiksliði í Reykjavík stór
hópur af ungum leikmönnum, sem
gerðu miklar kröfur um ýmis hlunn-
indi – afnot af bílum, bensínpeninga
og aðrar greiðslur. Forráðamenn
liðsins vildu semja við leikmennina –
þannig að félagið myndi borga laun
þjálfarans og hafa tekjur af sælgæt-
issölu. Leikmennirnir fengju engar
greiðslur frá félaginu, en þeir áttu að
fá allan ágóða af aðgöngumiðum
áhorfenda.
Sem sagt að það væri hagur leik-
manna að laða að áhorfendur með að
skemmta þeim, þannig að þeir kæmu
aftur og aftur til að sjá sína menn
skemmta þeim og sjálfum sér. Leik-
mennirnir höfnuðu þessu boði, þeir
vildu ekki taka áhættu, vildu ekkert
gefa – aðeins þiggja. Það fór svo að
liðið féll og leikmennirnir voru þá
fyrstir til að fara. Skylda þeirra náði
ekki nema til buddunnar.
Nú er lag
Nú þegar ljóst er að pen-
ingakreppa er skollin á í íþróttum er
lag fyrir liðin í knattspyrnu, hand-
knattleik og körfuknattleik að snúa
sér að áhugamennskunni á nýjan leik
– Ísland getur ekki borið uppi at-
vinnumennsku. Þjóðfélagið er of lítið
til þess. Hundruð keppnisliða geta
ekki róið öll á lítil styrktaraðilamið og
haft tekjur af þeim róðri til að borga
mönnum, sem stunda íþróttir sér til
skemmtunar og ánægju, há laun.
Stuttgart í Þýskalandi, með yfir 500
þúsund íbúa, gæti ekki borið eins
mörg keppnislið og eru á Íslandi.
Keppnismennirnir sjálfir vita
hvernig er í pottinn búið. Það er sjálf-
sagt að greiða mönnum ákveðna
umbun ef vel gengur og þeir gera vel.
Leggja sig fram við það sem þeir fást
við.
Íþróttir eru skemmtun og þar af
leiðandi eru íþróttamennirnir
skemmtikraftar. Það eru þeir sem
eiga að laða að áhorfendur – ef
íþróttamennirnir kunna ekki að
skemmta áhorfendum, koma fáir til
að horfa á þá. Þetta verða leikmenn
nútímans að hafa hugfast ef þeir vilja
efla íþrótt sína og gera hana vinsæla.
Það eru að bresta á kynslóðaskipti í
knattspyrnu, körfuknattleik og hand-
knattleik – margir ungir og stór-
efnilegir leikmenn að koma fram í
sviðsljósið, menn sem með réttu hug-
arfari geta gert stórvel og komist í at-
vinnumennsku í Evrópu og víðar.
Kominn er tími á ný til að ala leik-
mennina rétt upp og gera þeim grein
fyrir að þeir hafa skyldum að gegna;
bæði gagnvart sjálfum sér, félögum
sínum og þeim landsliðum sem þeir
eru valdir í til að leika. Skylda þeirra
á að ná lengra en til buddunnar!
Peningarnir eru ekki allt
Morgunblaðið/RAX
Skagamenn unnu glæsileg afrek í sumar – fyrst í baráttu við skuldir, þá að byggja upp lið skipað ungum heimamönnum.
Það er oft svo að þegar illa gengur eru það
aðkomumennirnir sem eru fyrstir að hverfa
á brott. Skylda þeirra hefur ekki náð nema
til buddunnar.
Íþróttir
Sigmundur Ó. Steinarsson fréttastjóri
sos@mbl.is
16 SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ