Morgunblaðið - 20.02.2002, Qupperneq 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 2002 11
BJÖRN Steenstrup fv.
aðalræðismaður Ís-
lands í Gautaborg lést
11. þ.m. Hann var
fæddur í Noregi 15.
maí 1920. Að loknu
stúdentsprófi stundaði
hann verslunarnám.
Björn flúði til Sví-
þjóðar á stríðsárunum,
þá rösklega tvítugur að
aldri, en hélt fljótlega
til Englands og þaðan
til Kanada þar sem
hann lærði flug og gekk
í flugher frjálsra Norð-
manna.
Að stríðinu loknu fór hann aftur til
Noregs og varð majór í flughernum.
Árið 1947 gekk hann að eiga eftir-
lifandi eiginkonu sína, Marie-
Louise Johannsen. Þau eignuðust
þrjú börn.
Björn var umboðsmaður Loftleiða
og síðan Flugleiða í
Gautaborg og gegndi
því starfi í hartnær ald-
arfjórðung.
Björn var ræðismað-
ur Íslands og síðar að-
alræðismaður í Gauta-
borg í 21 ár eða frá 1967
til 1988. Hann bar mjög
hlýjan hug til Íslands
og heimsótti landið
margsinnis, stundum
ásamt fjölskyldu sinni.
Eftir Heimaeyjar-
gosið 1973 stóð hann
fyrir mjög árangurs-
ríkri fjársöfnun fyrir
íbúa Vestmannaeyja.
Hann var sæmdur riddarakrossi
fálkaorðunnar 1974 og kommandör-
krossi orðunnar 1979.
Útför Björn verður gerð fimmtu-
daginn 28. febrúar frá Örgryte
gamla kyrka í Gautaborg.
Andlát
BJÖRN
STEENSTRUP
FLOSI Eiríksson hefur sagt af sér
sem stjórnarmaður í Landssíma Ís-
lands og segist
með því vilja mót-
mæla vinnu-
brögðum sem við-
höfð hafa verið
varðandi fyrir-
tækið. Flosi segir
trúnað brostinn
milli sín og
stjórnarfor-
mannsins.
Flosi sendi frá
sér eftirfarandi yfirlýsingu í gær:
„Ég hef setið í stjórn Landssíma Ís-
lands frá árinu 1998 og á þeim tíma
reynt að vinna fyrirtækinu vel. Sem
stjórnarmaður hef ég tekið þátt í að
þróa fyrirtækið með starfsfólkinu og
gera það hæfara til að mæta nýjum
tækifærum í breyttu rekstrarum-
hverfi. Margt af því hefur lukkast vel
en annað miður eins og gengur í at-
vinnurekstri.
Stjórn Landssíma Íslands ber
ábyrgð á rekstri félagsins og á að
taka þær ákvarðanir sem henni ber,
hvort sem um er að ræða ráðning-
armál forstjóra, fjárfestingar eða
framkvæmdaáætlun. Þetta hefur
ekki verið raunin og samgönguráð-
herra, einkavæðingarnefnd og aðrir
hafa í sífellu verið að taka ákvarðanir
sem stjórnarinnar er og jafnvel án
vitundar hennar, sem er ámælisvert.
Þetta hef ég oftsinnis gagnrýnt inn-
an stjórnar og raunar utan hennar í
einstökum málum. Síðasta dæmið,
og kornið sem fyllir mælinn, eru sér-
kennileg viðskipti stjórnarfor-
mannsins og Landssímans. Þar með
er brostinn trúnaður sem þarf auð-
vitað að vera á milli stjórnarfor-
manns og mín sem stjórnarmanns.
Undir þessu get ég ekki lengur
setið. Með tilliti til hlutafélagalaga
og þeirrar ábyrgðar sem á stjórn-
armönnum hvílir, hef ég tilkynnt
Sturlu Böðvarssyni samgönguráð-
herra afsögn mína sem stjórnar-
manns í Landssíma Íslands. Með því
vil ég mótmæla fyrrgreindum vinnu-
brögðum enda stangast þau á við það
siðferðismat og þau vinnubrögð sem
ég reyni að viðhafa í meðferð al-
mannafjár. Vil ég undirstrika að
samþykkt stjórnar frá í gærkvöldi,
sem ég neitaði að eiga aðild að,
breytir engu hér um.
Vil ég nota tækfærið að leiðarlok-
um og þakka frábæru starfsfólki
Landssímans svo og stjórnarmönn-
um fyrirtækisins samstarfið á liðn-
um árum um leið og óska fyrirtæk-
inu velfarnaðar í framtíðinni.“
Flosi Eiríksson
segir sig úr stjórn
Landssímans
Flosi Eiríksson
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing Friðriks Páls-
sonar, stjórnar-
formanns Lands-
símans, vegna
yfirlýsingar Flosa
Eiríkssonar um
úrsögn úr stjórn
fyrirtækinsins:
„Samstarf okk-
ar Flosa hefur
verið gott og
trúnaðarbrest á
milli okkar kann-
ast ég ekki við,
enda hefur hann aldrei nefnt það við
mig. Hans skoðun var, að það hefði
verið óeðlilegt að ég skyldi ekki hafa
upplýst stjórnina um fyrirkomulag
útseldrar vinnu fyrirtækis míns og
ég harmaði það. Hins vegar gerði
hann ekki frekar en aðrir stjórnar-
menn ágreining um fjárhæðina.
Hann tók fullan þátt í umræðum á
stjórnarfundi okkar í gær og þar á
meðal í samningu fréttatilkynningar,
en sagði síðan þegar hann gekk út í
sjónvarpsviðtal í lok fundarins, að
hann myndi gera það upp við sig á
leiðinni út, hvort hann myndi verða
með í afgreiðslu hennar eða ekki.
Flosi er annars alla jafna málefna-
legur, en hugur hans stendur hins
vegar greinilega til meiri frama í
stjórnmálum og ég óska honum góðs
gengis á þeim vettvangi.“
Yfirlýsing Friðriks Pálssonar
Kannast ekki við
trúnaðarbrest
Friðrik
Pálsson
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, segir stjórn Lands-
síma Íslands ekki geta „skotið sér á
bakvið það aftur og aftur að hún hafi
verið leynd öllum upplýsingum“,
þegar hann var inntur álits á yfirlýs-
ingu sex stjórnarmanna Símans í
fyrradag um greiðslur til Friðriks
Pálssonar, stjórnarformanns Sím-
ans. „Situr stjórnin meðvitundarlaus
og hirðir 65 þúsund á mánuði fyrir að
vita ekki neitt?“ spyr hann. Sverrir
Hermannsson, formaður Frjáls-
lynda flokksins, segist ekkert mark
taka á yfirlýsingu stjórnarmannanna
en Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, kvaðst ekkert
vilja tjá sig um yfirlýsinguna að svo
stöddu þegar til hans var leitað í
gær.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær segir í yfirlýsingunni
að stjórnarmennirnir hafi talið um-
ræddar greiðslur sanngjarnar en
óeðlilegt hafi verið að stjórninni var
ekki greint frá fyrirkomulagi þeirra.
Þegar Sverrir Hermannsson var
inntur álits á yfirlýsingunni sagði
hann þetta eitt: „Ég tek ekkert mark
á yfirlýsingunni. Þetta eru menn á
launum og vilja halda þeim sporsl-
um.“
Situr stjórnin
meðvitundarlaus?
„Mér finnst stjórn Símans koma
hörmulega út úr þessum málum,“
segir Steingrímur J. Sigfússon þeg-
ar hann er spurður um afstöðu sína
til yfirlýsingarinnar. „Stjórn Símans
getur ekki bara skotið sér á bakvið
það að hún hafi verið leynd öllum
upplýsingum, aftur og aftur; fyrst
um ráðningarkjör Þórarins V. Þór-
arinssonar, fyrrverandi forstjóra, og
slíka hluti og svo aftur núna um
þessar þóknanir til stjórnarfor-
mannsins, því ef það heldur svoleiðis
áfram fer maður náttúrulega að
spyrja: Til hvers situr þetta fólk
þarna? Situr það þarna meðvitund-
arlaust og hirðir 65 þúsund á mánuði
fyrir að vita ekki neitt?“
Síðan segir Steingrímur: „En auð-
vitað ef stjórnarmönnum er viljandi
haldið utan við hluti og þeir leyndir
upplýsingum er þeim auðvitað í
sjálfu sér ákveðin vörn í því. En það
ætti þó ekki að verða þeirra fyrsta
hugsun að hlaupa til stuðnings þeim
sem hafa komið þannig fram eins og
mér finnst stjórnarmenn vera að
gera með vissum hætti með þessari
samþykkt frá því í gær [fyrradag].“
Steingrímur segir að sér finnist sem
stjórnarmenn séu í yfirlýsingunni
„hálfpartinn að afsaka þetta allt
saman“, eins og hann orðar það.
„Þau nöldra að vísu yfir því að þau
hafi ekki verið látin vita en hlaupa
þessu samt til varnar með vissum
hætti.“
Nægir þeim einn
eftirmiðdagur?
Steingrímur segir auk þess með
ólíkindum að stjórnarmenn skyldu
vera tilbúnir til að gefa út yfirlýsingu
aðeins nokkrum klukkutímum eftir
að þeir vissu um greiðslurnar til
Friðriks Pálssonar. „Ég spyr: Telja
þau sig ekki þurfa að athuga sína
lagalega stöðu, ábyrgð og hvar þau
standa gagnvart því sem þarna hefur
gerst? Og nægir þeim einn eftirmið-
dagur á fundi með málsaðila sjálfum,
þ.e. stjórnarformanni, til þess að
ætla að reyna að hreinsa málin frá?
Mér finnst þetta ekki trúverðug við-
brögð. Þau eru allt of fljótræðisleg,“
segir Steingrímur.
„Að síðustu verð ég að segja að
mér finnst þetta fólk ekki mjög geð-
ríkt að láta koma svona fram við sig
aftur og aftur en sitja þarna áfram.
Þetta er orðið eitt reginhneyksli allt
saman og það á að fara að hreinsa
þarna út.“
Afsögn Flosa fullkom-
lega rökrétt
Í yfirlýsingu frá Össuri Skarp-
héðni sem barst Morgunblaðinu í
gærkvöldi segir Össur að stjórnar-
menn verði að eiga við samvisku sína
hvernig þeir móta sína afstöðu, „og
ég geri ekki athugasemdir við það.
Miðað við þær upplýsingar sem hafa
komið fram finnst mér þó afsögn
Flosa Eiríkssonar fullkomlega rök-
rétt. Ég lít svo á að þegar stjórnin
var leynd upplýsingum um greiðsl-
urnar til stjórnarformannsins þá hafi
orðið trúnaðarbrestur milli stjórnar-
manna annars vegar og stjórnarfor-
manns og ráðherra hinsvegar. Ég fæ
heldur ekki betur séð en sú launung
stangist fortakslaust á við hluta-
félagalögin.
Sömuleiðis er ég líka þeirrar skoð-
unar að það sé í ósamræmi við lögin
að stjórnarformaðurinn sitji fund og
taki þátt í að afgreiða ályktun sem
varðar kjör hans sjálfs. Það er
kanski það atriði sem ég á erfiðast
með að sætta mig við af hálfu stjórn-
armanna. Það er svo algerlega úr
takti við þær hugmyndir sem ég geri
mér um hæfi og vanhæfi manna við
þessar aðstæður. Mér finnst að heil-
brigð skynsemi hefði átt að segja
stjórnarmönnum að það sé einfald-
lega engum bjóðandi að stjórnarfor-
maðurinn sitji sjálfur fundi þar sem
rætt erum mál sem varðar beina
hagsmuni hans sjálfs, því þetta er
vitaskuld ekkert annað.“
Félagsstjórn taki ákvörðun
um kaup á þjónustu
„Áslaug Björgvinsdóttir, sérfræð-
ingur í félagarétti, hefur svo sett
fram rök fyrir þeirri skoðun að
ákvörðun um kaup á þjónustu af
stjórnarformanni þurfi félagsstjórn-
in sjálf að taka og stjórnarformað-
urinn víki þá sæti á meðan. Það tel
ég rétt. Þannig má halda fram að
hlutafélagalögin hafi verið þríbrotin
í þessu máli og það þarf að skoða.
Mestu skiptir þó að málið verði
upplýst að fullu. Það er ekki gert
með yfirlýsingu stjórnarinnar. Hver
voru þau störf til dæmis sem stjórn-
arformaðurinn innti af höndum og
þáði fyrir sérstakar greiðslur? Sam-
kvæmt því sem ríkisendurskoðandi
hefur tjáð mér var þar ekki eingöngu
um að ræða störf vegna einkavæð-
ingar fyrirtækisins, einsog kemur þó
afdráttarlaust fram í yfirlýsingunni.
Ég vil vita hvernig stendur á því mis-
ræmi. Voru það kanski ráðgjafar-
störf vegna fjárfestinga erlendis? Ég
vil líka fá að vitað hvort greiðslur af
þessu tagi hafi verið hluti af um-
sömdum kjörum milli stjórnarfor-
mannsins og ráðherrans, og líka hve-
nær þær hófust. Það kemur heldur
ekki fram í yfirlýsingunni.
Mér finnst málið þess vegna ekki
upplýst. Þróun þess herðir enn frek-
ar á því að öll þau mál sem tengjast
einkavæðingu Símans verði tekin til
gagngerrar skoðunar. Úr þessu get-
ur ríkisendurskoðun ekki fram-
kvæmt þá skoðun, því hún er auðvit-
að vanhæf í málinu fyrst stofnuninni
varð á að leggja blessun sína yfir fyr-
irkomulagið á greiðslunum. Við
þessar aðstæður sýnist mér að þing-
ið eigi engan kost nema samþykkja
að setja á stofn sérstaka rannsókn-
arnefnd sem brjóti til mergjbæði
þetta mál, og önnur sem tengjast því
dæmalausa klúðri sem einkavæðing
Símans er orðin í höndum þessarar
mistæku ríkisstjórnar.“
Stjórnarandstaðan gagnrýnir stjórn Símans
Situr stjórnin
meðvitundarlaus?
Í NÝJASTA hefti breska tímaritsins
The Ecologist sem á íslensku nefnist
Vistfræðingurinn er vikið að starf-
semi Sólheima í Grímsnesi í
tengslum við umfjöllun um annars
konar samfélög. Þar kemur fram að
Sólheimar er elsta samfélag sinnar
tegundar í heiminum en það var
stofnað árið 1930. Íbúar þar eru um
100, þar af um 40 fatlaðir.
Í tímaritinu segir að Sólheimar sé
elsta samfélag sinnar tegundar í
heiminum þar sem fatlaðir og ófatl-
aðir búa og starfa hlið við hlið. Þá
séu Sólheimar jafnframt fyrsta sam-
félagið á Norðurlöndunum til að
stunda lífrænan landbúnað og að
íbúarnir hafi nýlega gróðursett
trjáplöntur á 250 hekturum.
Kjarninn í hugmyndafræði Sól-
heima er að staðurinn sé vistvænt
byggðahverfi þar sem fatlaðir og
ófatlaðir búa hlið við hlið. Starfið
byggist á fjórum meginstoðum.
Skírskotað er til kenninga Rudolfs
Steiner um mannspeki og hugsjónar
Sesselju um samskipti fatlaðra og
ófatlaðra, ástundun lífrænnar rækt-
unar, vistmenningu og byggðahverfi
með það að markmiði að skapa sjálf-
bært samfélag fólks sem leggur
áherslu á ræktun manns og náttúru.
Fjallað um Sólheima í breska tímaritinu The Ecologist
Sólheimar
elsta sam-
félag sinnar
tegundar
Á miðopnu The Ecologist er kort af nokkrum þeim stöðum sem falla
undir annars konar samfélög að mati tímaritsins.