Morgunblaðið - 13.03.2002, Síða 38

MINNINGAR
38 MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fyrir nær 25 árum
var ég að taka við nýju
starfi landnýtingar-
ráðunautar hjá Búnað-
arfélagi Íslands sem
þurfti að móta frá grunni. Víða var
leitað fanga, mikið lesið, stofnanir
heimsóttar og rætt við fagmenn,
einkum varðandi beitarmál, gróður-
vernd og uppgræðslu lands. Allir
tóku mér vel og mér er sérstaklega
minnisstætt hve fljótt komst á náið
samstarf við þá Svein Runólfsson
landgræðslustjóra og fulltrúa hans,
Stefán H. Sigfússon, sem báðir
bjuggu yfir mikilli þekkingu og
reynslu á landnýtingarsviðinu. Við
ferðuðumst mikið saman á þessum
árum og nú rifjast upp margar góðar
minningar þegar Stefán er fallinn frá
eftir hetjulega baráttu við erfiðan
sjúkdóm.
Við Stefán höfðum reyndar kynnst
nokkuð snemma á 8. áratugnum,
m.a. í Tilraunaráði, og kunni ég vel
að meta hið hlýja og glaðlega viðmót
hans. Hann var vandvirkur og glögg-
ur, gagnorður og úrræðagóður og ég
fann það alltaf betur og betur hve
Stefán var vel kynntur og kunnugur
mönnum og málefnum um land allt.
Sama var hvort verið var að skoða
uppgræðslusvæði á Reykjanes-
skaga, vinna við ítölu í þingeyskum
afréttum eða mæta á fundum þar
sem tekist var á um landeyðingu og
landgræðslu vegna Blönduvirkjun-
ar. Ætíð var Stefán hollráður og
hygginn og alltaf æðrulaus, á hverju
sem gekk. Mér fannst þægilegt að
vinna með honum því að auk þess að
vera samviskusamur og vel skipu-
lagður fagmaður var hann uppörv-
andi félagi, ekki síst þegar á móti
blés. Við stóðum þétt saman í ýmsum
málum og honum gat ég alltaf treyst.
Þetta mat ég mikils og þegar ég lít
um farinn veg finn ég að það sem ég
lærði af honum um uppgræðslu
lands hefur reynst mér drjúgt vega-
nesti.
Í Bændahöllinni var Stefán ætíð
aufúsugestur, þar áttu líka ýmsir
fleiri en ég samskipti við hann um
fjölmörg mál og um langt árabil. Við
kveðjum nú þennan góða félaga úr
hópi búvísindamanna með virðingu
og þökk.
Þá er mér ljúft að minnast hinna
góðu samskipta sem ég og fjölmargir
fjáreigendur á Reykjavíkursvæðinu
áttum við Stefán með tvennum
hætti. Eftir að við fjáreigendur fór-
um að sinna uppgræðslu í afrétti
STEFÁN HILMAR
SIGFÚSSON
✝ Stefán HilmarSigfússon fædd-
ist á Seltjarnarnesi
20. ágúst 1934. Hann
lést í Reykjavík 24.
febrúar síðastliðinn
og fór útför hans
fram frá Fossvogs-
kirkju 7. mars.
seint á 8. áratugnum í
samvinnu við Land-
græðslu ríkisins og
sveitarfélögin vorum
við stöðugt í sambandi
við Stefán á vorin, allt
fram á síðustu ár, þar
sem hann hafði umsjón
með áburðarfluginu.
Þar var góð regla á
hlutunum og árangur-
inn eftir því. Þessu
starfi ber nú vitni stórt
algróið svæði við Arn-
arnýpur neðan Blá-
fjallavegar. Á haustin
áttu síðan margir okk-
ar ánægjuleg viðskipti við Stefán
þegar við keyptum ilmandi gras-
köggla frá Gunnarsholti sem þar
voru lengi framleiddir undir stjórn
hans. Að mínum dómi hafði Stefán
betri skilning en flestir aðrir á sjón-
armiðum og tilfinningum kindakarla
og -kvenna, svo og annarra smá-
bænda, sem margir hverjir áttu und-
ir högg að sækja í sambýlinu við út-
þenslu borgarinnar. Þeim reyndist
hann vel. Þeirra á meðal voru síðustu
bændurnir í Laugardalnum, þeir
Gunnar á Laugabóli og Stefnir í
Reykjaborg. Reyndar hafði Stefán
mjög ríka réttlætiskennd og það var
honum eiginlegt að taka málstað
þeirra sem minna máttu sín.
Stefán kveð ég með söknuði.
Eiginkonu, dætrum og öðrum að-
standendum votta ég innilega sam-
úð.
Ólafur R. Dýrmundsson.
Öll eigum við okkar rætur, og ekki
er langt síðan mikill hluti Íslendinga
átti stutt að rekja ættir sínar til
sveitanna og fann fyrir því.
Ég hef tekið eftir því að margir af
ágætum samstarfsmönnum mínum,
sem ólust upp í þéttbýli, en ákváðu
ungir að læra til þess að geta þjónað
landbúnaðinum og bændum þessa
lands, áttu einmitt sterkar rætur í
sveitum. Þeir voru og eru í anda og
hugsun sannir sveitamenn.
Stefán H. Sigfússon landgræðslu-
fulltrúi, sem nú er fallinn frá fyrir
aldur fram, var gott dæmi um þetta.
Hann var fæddur og alinn upp hér í
þéttbýli höfuðborgarinnar, en gegn-
um foreldrana lágu rætur hans norð-
ur í þá merku dali Laxárdal í Suður-
Þingeyjarsýslu og Svarfaðardal.
Hann bar uppruna sínum gott vitni.
Kynni okkar Stefáns hófust þegar
eftir að hann kom heim frá háskóla-
námi í Danmörku og hóf störf hjá
Landnámi ríkisins árið 1960. Við
unnum nokkuð saman næstu árin,
m.a. í Gunnarsholti þegar þar hófst
umfangsmikil kornrækt og stofnað
var til grænfóðurverksmiðjunnar
Fóðurs og fræs, sem Stefán síðar
veitti forstöðu af mikilli trúmennsku
um langt skeið.
Ógleymanleg er mér ein vika er
við Stefán áttum saman sumarið
1963, þegar við vorum sendir á ráð-
stefnu um málefni æskufólks í sveit-
um sem haldin var í borg borganna,
Rómaborg. Þá kynntist ég því hve
prúðmennið Stefán var góður félagi,
fróður um marga hluti og áhugasam-
ur um það fjölmarga sem fyrir augu
bar.
Ég kynntist vel störfum Stefáns
fyrir Landnám ríkisins. Þá ferðaðist
hann um nær allt land og er við átt-
um sæti saman í Landnámsstjórn
kom allt fram, samviskusemi Stefáns
við alla afgreiðslu mála, trúfesti hans
við þau stefnumál sem hann aðhyllt-
ist og svo góður kunnugleiki á fólki
og aðstæðum um allar sveitir. Eftir
að Stefán réðst til Landgræðslu rík-
isins og hafði m.a. með höndum
stjórn áburðarflugsins með land-
græðslustjóra kom sér vel þekking
hans á landinu og fólkinu í sveitun-
um. Mikilvæg voru einnig góð sam-
skipti Sveins landgræðslustjóra og
Stefáns við fjölmarga atvinnuflug-
menn sem gáfu vinnu sína við að
fljúga landgræðsluflugvélinni Páli
Sveinssyni. Þeirrar starfsemi mun
lengi sjá stað víða um landið.
Stefán var maður fremur hæglát-
ur og ákaflega prúður í fasi. Hann
var umhyggjusamur og traustur vin-
um sínum. Skoðanafastur var hann
og fylgdi fram sannfæringu sinni í
hverju máli. Þekking og traust yf-
irsýn á því sem um var fjallað ein-
kenndi málflutning hans.
Það var ætíð gott að vinna með
Stefáni og gott að eiga hann að vini.
Við hjónin sendum Sigrúnu, dætr-
um þeirra og vandafólki okkar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Jónas Jónsson.
Þegar við sem þessar línur ritum
kveðjum sameiginlegan vin okkar,
Stefán H. Sigfússon, leita fyrst og
fremst á hugann minningar frá okk-
ar fyrstu kynnum. Þau hófust ekki
fyrr en Stefán var kominn heim frá
framhaldsnámi í Danmörku og þau
Sigrún höfðu stofnað heimili á Skóla-
vörðustígnum. Við tengdumst vin-
áttuböndum í Æskulýðsfylkingunni í
Reykjavík (ÆFR) upp úr 1960, átt-
um okkur draum um betra og rétt-
látara þjóðfélag og vildum leggja
eitthvað af mörkum til þess að gera
hann að veruleika. Þessi draumur
var alla tíð bindiefnið sem aldrei gaf
sig þótt samverustundum fækkaði
og starfsvettvangur okkar væri alla
tíð ólíkur.
Það mun hafa verið í Risinu í
Tjarnargötu 20, félagsheimili ÆFR,
sem við hittumst fyrst. Adda Bára,
systir Stefáns, var um þetta leyti í
forystusveit félagsins. Segja má að
þau systkinin hafi verið fædd inn í
hina sósíalísku hreyfingu því faðir
þeirra, Sigfús Sigurhjartarson, var í
fylkingarbrjósti Sósíalistaflokksins
frá stofnun flokksins eins og síðar
verður vikið að. Það mátti því heita
sjálfgefið að Stefán (Stebbi eins og
við kölluðum hann alltaf) legði þess-
ari hreyfingu lið. Við sátum saman í
framkvæmdanefnd Æskululýðsfylk-
ingarinnar, sambands ungra sósíal-
ista (ÆF) á árunum 1962–’64. Margs
er að minnast frá þessum árum, en
gefið hér verður fátt eitt nefnt. Á
þessum tíma hófum við útgáfu á
blaðinu Neista, sem kom út í nokkur
ár. Þótt Æskulýðsfylkingin hefði sín
eigin lög og væri sjálfstæður fé-
lagsskapur þá var hún í sterkum
tengslum við Sósíalistaflokkinn, átti
m.a. áheyrnarfulltrúa í fram-
kvæmdanefnd flokksins og hafði rétt
til að kjósa fulltrúa á flokksþing.
Stefán varð strax á þessum árum og
lengi síðan áhrifamaður um mótun
flokksins í landbúnaðarmálum. Og
hann sat í mistjórn flokksins 1962–
’68.
Við í Æskulýðsfylkingunni litum á
það sem sjálfsagðan hlut að vinna
ungt fólk til fylgis við stefnumið
flokksins. Kalda stríðið var í al-
gleymingi og baráttan gegn hernám-
inu og veru Íslands í NATO höfðaði
sterkt til okkar. – Það þótti sjálfsagt
að leita til félaga í Æskulýðsfylking-
unni þegar afla þurfti fjár til útgáfu
Þjóðviljans og það var nánast árvisst
verkefni. „Þjóðviljinn fyrir þjóðina –
Þjóðin fyrir Þjóðviljann“. Þannig
voru vígorðin á happdrættismiðum
blaðsins sem við félagarnir vorum
einhverju sinni að selja í Skodabif-
reið (happdrættisbílnum) niðri í
Austurstræti á þessum tíma. Stebbi
lá ekki á liði sínu við það verkefni
frekar en önnur sem hann tók að sér
í þágu hreyfingarinnar. Við áttuðum
okkur kannski ekki alveg á því þegar
við sátum þarna í happdrættisbíln-
um hvers vegna þessum félaga okkar
var svo annt um hag Þjóðviljans sem
raun bar vitni. En það rifjaðist alla-
vega upp fyrir okkur síðar: Auk þess
að vera þingmaður og borgarfulltrúi
Sósíalistaflokksins hafði Sigfús faðir
hans verið ritstjóri Þjóðviljans
ásamt Einari Olgeirssyni. Vegna
starfa sinna við blaðið voru báðir
þessir félagar og Sigurður Guð-
mundsson blaðamaður (og síðar rit-
stjóri Þjóðviljans) teknir til fanga af
breska hernámsliðinu 1941 og fluttir
í fangelsi í Bretlandi. Og blaðið var
bannað um þetta leyti, sem aftur
leiddi til þess að ekkert var aflögu í
laun handa Sigfúsi sem hafði rit-
stjórnina sem aðalstarf. Af þessum
sökum missti fjölskyldan hús sitt úti
á Nesi. – Engan þurfti því að undra
þótt syninum væri annt um líf þessa
blaðs. Seinna átti Stefán sem for-
maður Sigfúsarsjóðs eftir að leggja
sósíalískri hreyfingu ómetanlegt lið.
Varla verður sagt að stúss okkar
félaganna í pólitíkinni á þessum ár-
um hafi verið sérstaklega fjölskyldu-
vænt eins og nú er sagt. En kannski
mátti þar koma auga á ljósa punkta!
Þetta vafstur styrkti með vissum
hætti tengsl og vináttu fjölskyldna
okkar. Auk svipaðra viðhorfa til lífs-
ins og tilverunnar áttum við það m.a.
sameiginlegt að eiga dætur á svip-
uðum aldri, og við vorum um þetta
leyti að koma okkur þaki yfir höf-
uðið.
Fjölskyldurnar hittust gjarnan á
laugardagsmorgnum. Þá var hægt
að sameina það tvennt að sjá og sýna
börnin og fara með þau í göngutúra,
og skeggræða svolítið um pólitíkina
og starfið framundan. Heimili
Stebba og Sigrúnar var svo mið-
svæðis að það varð oft fyrir valinu
fyrir þessi stefnumót.
Þeir sem kynntust Stefáni fóru
ekki í neinar grafgötur um hvern
mann hann hafði að geyma. Hann
var hæggerður að eðlisfari en íhugull
og traustur vinur vina sinna. Það
sem hann tók að sér vissu menn að
var í góðum höndum. „Hvað skyldi
Stebbi segja um þetta?“ var gjarnan
viðkvæðið þegar við félagar hans
vorum að ráða ráðum okkar. En þeg-
ar honum þótti hallað réttu máli eða
ómaklega að sér eða málstað sínum
vegið gat hann verið harður í horn að
taka og stundum óvæginn. Um-
hyggjan fyrir þeim sem höfðu orðið
undir í lífsbaráttunni var honum í
blóð borin. Það kom m.a. vel fram í
aðstoð hans og þolinmæði við þá vist-
menn á drykkjumannahælinu í
Gunnarsholti sem á sínum tíma
störfuðu á sumrum við grasköggla-
verksmiðjuna á staðnum. Stebbi leit
á það sem sjálfsagðan hlut að leita
uppi hér á götum borgarinnar þá
skjólstæðinga sína sem höfðu fengið
leyfi til að bregða sér í bæinn en orð-
ið fótaskortur. Að telja í þá kjark og
keyra með þá austur á kvöldin eða
nóttunni var ekki tiltökumál. Svona
var Stebbi.
Nú að leiðarlokum þökkum við,
eiginkonur okkar og dætur þessum
góða félaga samfylgdina. Við send-
um Sigrúnu, dætrunum, systrum
hans og aðstandendum öllum sam-
úðarkveðjur.
Gísli B. Björnsson,
Gunnar Guttormsson.
Vinur og félagi er fallinn frá. Ég
mun sakna hans eins lengi og ég lifi.
Stefán Sigfússon var einn þeirra fáu
manna sem hafa hitt mig í hjarta-
stað. Hógværð hans og ljúfmannleg
framkoma gat aðeins farið framhjá
þeim sem aldrei staldrar við og veit
ekki hvenær hann hefur hitt fyrir
ærlegan mann. Ég var svo heppinn
að staldra við á sínum tíma og sjá
þennan ljúfling fyrir framan mig.
Fyrir það er ég honum ævinlega
þakklátur.
Við ræddum ekki mikið um pólitík
Stefán og ég, þótt það væri e.t.v. það
sem allir töldu eðlilegt í samskiptum
mínum sem framkvæmdastjóra Al-
þýðubandalagsins og hans sem son-
ar Sigfúsar Sigurhjartarsonar, þessa
stóra nafns í sögu vinstrihreyfingar-
innar. Við vorum of uppteknir af
verkefnum dagsins til að sökkva
okkur í slíka smámuni eins og pólitík.
Hins vegar komst ég fljótlega að því
að hugmyndir okkar um lífið og til-
veruna voru af sama meiði.
Stefán hafði að vísu reynsluna,
söguna, fram yfir mig. Sú reynsla og
saga hafði styrkt hann í trúnni á
heiðarleikann. Þau gömlu gildi að
„orð skyldu standa“. Og þannig var
Stefán. Hann gaf ekki mörg loforð og
gaf aldrei svo ég vissi digrar yfirlýs-
ingar, en það sem hann sagði stóð
eins og stafur á bók.
Þegar pusaði á bátinn í hreyfingu
okkar og Stefán sagði að þetta myndi
reddast var ég eins og sonur sem
hafði fengið pabbatryggingu fyrir
því að ljónin í veginum yrðu gerð
tannlaus. Þannig var okkar samstarf
og þannig mun ég muna eftir honum,
sem manninum sem dró tennurnar
úr ljónunum. Sum ljónin munu aldrei
vita að það var Stefán sem dró úr
þeim tennurnar, vegna þess að þau
héldu í pólitískum hégóma sínum að
þau ættu hann. Það átti aldrei nokk-
ur maður Stefán. Hann var maður
hreins hjarta, heiðarleika og einurð-
ar. En hann var ekki maður hróp-
gjarn og þess vegna héldu mörg póli-
tísk gjallarhorn að þögn hans þýddi
að hann dansaði með þeim. Fá þeirra
höfðu snefil af viti til að uppgötva að
lokum hvað þögn hans þýddi.
Í vikunni sem leið hætti einlægt
mannshjarta að slá. Góður vinur
minn er farinn. Ekki bara frá mér,
heldur svo mörgum ættingjum og
vinum sem voru svo lánsamir að
verða á vegi hans. Hann er einn ör-
fárra sem sanna fyrir mér að „orðstír
deyr eigi“. Gjöf hans til mín er að
mér lánist að tileinka mér þótt ekki
væri nema brot af einlægum huga
hans og ást til lífsins. Mig skortir orð
þegar ég hugsa til þeirra sem standa
honum miklu nær en ég. Samúðin er
með þeim. Nafn Stefáns Sigfússonar
hverfur mér aldrei úr minni.
Heimir Már Pétursson.
Stefán, vinur minn og okkar
hjóna, er horfinn til fjarlægra
stranda. En ekki á þá sólarströnd
sem við ætluðum til saman, heldur á
þá strönd sem allir fara einir til.
Þrátt fyrir langvinn og erfið veik-
indi nafna míns bar hann sig alltaf
svo vel að maður fann aldrei að
marki að hann væri veikur. Jú, hann
fór á sjúkrahús að hitta elskurnar
sínar eins og hann sagði svo oft, en
alltaf kominn heim að bragði, eins og
ekkert hefði í skorist. Hann ákvað
þrátt fyrir öll veikindi að lifa lífinu
lifandi og standa meðan stætt væri.
Það gerði hann svo sannarlega til
síðasta dags.
Vinátta okkar Stefáns byrjaði á
námsárunum í Danmörku. Hann var
að ljúka sínu námi, ég að byrja. Ég
var stundum í vandræðum með gist-
ingu í helgarferðum til Köben. Þá
reyndi ég það fyrst, sem alla tíð var
aðalsmerki nafna míns gagnvart vin-
um sínum: „Þú getur gist hjá mér.“
Alltaf var Stefán boðinn og búinn að
bjóða fram aðstoð ef einhvers þyrfti
með. Þetta var mjög áberandi þáttur
í fari nafna míns. Umhyggjan fyrir
öllum sem í kringum hann voru. Þeg-
ar hann og Sigrún komu í heimsókn í
Aðaldalinn á sumrin þurfti alltaf að
heimsækja vini og frændur og fara í
Brettingsstaði í Laxárdal, þar sem
Stefán dvaldi á sumrin sem drengur
hjá ömmu sinni og afa.
Nafni minn var tæplega meðal-
maður á hæð og alla tíð frekar
grannvaxinn. Hann var agronom frá
Landbúnaðarháskólanum í Kaup-
mannahöfn. Að námi loknu vann
hann hjá Landnámi ríkisins, sem
fulltrúi landnámsstjóra, jafnframt
því sem hann var framkvæmdastjóri
Fóðurs og fræs í Gunnarsholti. Eftir
að Landnámið hætti var hann
fulltrúi landgræðslustjóra til ævi-
loka. Alla tíð hafði hann umsjón með
og stjórnaði áburðarflugi á vegum
Landgræðslunnar. Í mörg ár nutum
við hjónin samvista við hann í gegn-
um starf hans hjá þessum aðilum.
Fórum við í fjölda ferða að skoða ár-
angur áburðarflugsins eða til að
kanna ný svæði. Þá eru ótaldar
óvissuferðirnar, sem við hjónin og
stundum börn okkar fórum saman
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í
Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer
höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200
slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali eru
nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin Word og Wordperfect
einnig auðveld í úrvinnslu.
Birting afmælis- og
minningargreina