Morgunblaðið - 13.03.2002, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Elsku afi minn, þá er
komið að leiðarlokum.
Þú hefur kvatt þennan
heim, saddur lífdaga
eftir tæp 93 ár. Þessir
síðustu dagar voru þér
erfiðir, líkaminn var
þrotinn kröftum og þurfti sína hvíld.
Þetta er víst gangur lísins, öll vitum
við fyrir víst að við eigum eftir að yf-
irgefa þessa jarðvist og með hækk-
andi aldri styttist í kveðjustund.
Samt er kveðjustundin alltaf erfið,
þrungin söknuði og trega. Það er
eðlilegt. Minningaperlur spretta
fram í hugann, hver af annarri, perl-
ur sem maður á aldrei eftir að
gleyma og eiga sinn þátt í að skapa
þann persónuleika sem maður hefur
yfir að búa. Mig langar til að deila
nokkrum slíkum perlum með þeim
sem þóttu vænt um afa minn og
ömmu og lesa þessi orð.
Afi var ákaflega mikil barnagæla
og kannski þess vegna tengjast mín-
ar allra fyrstu bernskuminningar
honum mjög sterkt. Þetta eru eins
konar svipmyndir frekar en heild-
stæðar minningar: Ég er u.þ.b. 3ja
ára á gangi með afa og hann heldur í
hönd mína. Ég er á brúnum sand-
ölum; við afi erum saman í Jónsbúð-
inni, mamma er á þönum um búðina í
forláta tréklossum sem ég góni á
girndaraugum. Hún kemur til mín og
kyssir mig á kinnina; ég sit í vigt-
arskúrnum með afa. Vörubílar
stoppa fyrir framan skúrinn og afi á
orðastað við bílstjórana og skrifar
eitthvað hjá sér. Mér finnst tíminn
frekar lengi að líða. Seinna sagði
mamma mér að á þessum tíma hefði
afi verið að passa mig meðan hún var
í vinnu. Þessi litlu samhengislausu
brot sitja eftir í minningunni. Mér er
líka afar minnisstætt þegar afi var að
syngja mig í svefn. Ég ligg í rúminu
og afi syngur „Nú andar suðrið sæla
vindum þýðum…“ aftur og aftur, þar
til ég sofna. Ég heyri þetta lag aldrei
svo ég hverfi ekki aftur í tímann og
heyri röddina hans afa. Þegar kom að
því að læra þetta ljóð, „Ég bið að
heilsa“ eftir Jónas Hallgrímsson, í
skólanum, fannst mér eins og verið
væri að ræna því frá afa mínum. Í
mínum huga voru þetta ósköp ein-
faldlega lagið og ljóðið hans og verða
PÁLL STEPHENSEN
HANNESSON
✝ Páll StephensenHannesson fædd-
ist á Bíldudal 29. júlí
1909. Hann lést á
Landspítala, Foss-
vogi, 21. febrúar síð-
astliðinn og fór útför
hans fram frá Ás-
kirkju 1. mars.
það alltaf. Órjúfanlegur
hluti af honum.
Ég er orðin svolítið
eldri, kannski fimm
ára. Afi og amma eru að
koma úr einni sigling-
unni með Gullfossi. Þau
eru með stóra Macin-
tosh-dós í farteskinu,
tvær frekar en eina.
Þvílíkar gersemar!
Þetta eru álíka verð-
mæti fyrir mig og gull-
kistur fyrir sjóræn-
ingja í ævintýrunum.
Ég fæ líka stóra dúkku
sem getur gengið.
Mamma skoðar myndir úr blóma-
garðinum fræga í Hamborg og
dásamar fegurðina. Ég veit ekki hvar
Hamborg er, bara einhvers staðar
voðalega langt í burtu. Mér finnst afi
og amma mikið ævintýrafólk. Það er
ekki algengt að almenningur ferðist
til útlanda á þessum árum, a.m.k.
ekki íbúar lítilla sjávarþorpa úti á
landi.
Minningar frá Staðarhóli spretta
fram í hugann. Skóladegi er lokið, ég
stekk yfir Jónsbúðarlækinn, hleyp
nokkur skref yfir Tunguna og er
mætt til afa og ömmu. Matarlyktina
leggur fyrir vitin, amma er að steikja
klatta. Hún er búin að smyrja nýbak-
að rúgbrauð með þykku lagi af
smjöri og rúllupylsu fyrir afa. Með-
lætið með síðdegiskaffinu er sum sé
tilbúið. Ég er að sjálfsögðu drifin inn
í eldhús til að borða. Afi situr við
spilaborðið í bókaherberginu og er að
leggja kapal. Gufuradíóið er á góðum
styrk, það er verið að lesa dánar-
fregnir og jarðarfarir. Hann raular
lagstúf fyrir munni sér. Annað slagið
lítur hann upp úr spilunum og setur
væna tóbaksklípu í nefið og snýtir
sér með miklum þrumugný stuttu
síðar, með rauðum tóbaksklút. Hann
grípur kíkinn úr gluggakistunni og
horfir yfir voginn. Það er greinilega
von á skipi og hann er í viðbragðs-
stöðu. Ég fer inn á skrifstofuna hans
og sest í skrifborðsstólinn. Ég fæ að
leika mér á ritvélinni og reiknivélinni
eins og mig lystir. Það er aldrei neitt
bannað hjá afa, þótt stássstofan
hennar ömmu sé algert bannsvæði.
Jóladagur á Staðarhóli. Amma
tekur á móti fjölskyldunni í forstof-
unni. Hún er eins og skipstjórinn í
brúnni, hér ræður hún ríkjum. Hún
er glerfín að vanda í dökkbláum
blúndujakka með hvítum líningum
og í hvítu pilsi. Afi er líka uppá-
klæddur eins og dagurinn gefur til-
efni til. Hann er í svörtum jakkaföt-
um, hvítri skyrtu og með þverslaufu.
Amma er á þönum í eldhúsinu og
sendir mig niður í kjallara að sækja
malt og appelsín. Ég hleyp niður
stigann og opna dyrnar en er með
hjartað í buxunum af hræðslu. Mér
finnst kjallarinn hjá afa og ömmu
vera a.m.k. 100 ára og hleyp upp aft-
ur og tek tvö þrep í hverju skrefi.
Borðstofuborðið svignar undan
kræsingum, það er ekkert skorið við
nögl á þessu heimili. Afi situr við
enda borðs og drekkur pilsner með
matnum. Það get ég ekki skilið, jóla-
ölið er svo miklu betra á bragðið.
Ég fæ að gista hjá ömmu og afa.
Ég sef í bókaherberginu eins og
venjulega. Ég kemst smám saman til
meðvitundar við morgunfréttirnar á
Gufunni. Ég heyri kunnuglegt suð og
tekst að opna annað augað ofurlítið.
Afi situr við spilaborðið og er að raka
sig með rafmagnsrakvélinni og horfir
yfir verkið úr kringlóttum spegli.
Hann er á nærbolnum og axlaböndin
hanga niður með buxunum. Lífið er
komið í fullan gang á Staðarhóli þótt
klukkan sé einungis sjö að morgni og
það er helgi! Ég væri örugglega enn
þá sofandi ef ég væri heima hjá mér á
Dalbrautinni. Það er samt ótrúlega
notalegt að vakna svona snemma í
þessu umhverfi. Við mér blasa bóka-
hillurnar troðfullar af bókum frá lofti
og niður á gólf. Handavinnan hennar
ömmu liggur óhreyfð í brúna leður-
stólnum frá því kvöldið áður. Mér líð-
ur eins og unga í hreiðri. Amma kem-
ur askvaðandi úr eldhúsinu með
morgunmatinn í rúmið, ristað brauð
með osti og fullt glas af kaffi með
mjólk og sykri. Algerlega forboðinn
drykkur heima hjá mér. En ekki á
Staðarhóli.
Afi hafði ákaflega gaman af að
keyra bíl og keyrði jafnan nokkuð
greitt um íslensku malarvegina.
Hann átti alltaf Volvo frá því ég man
eftir mér, fyrst var það rauði Volvo-
inn, þá sá græni og loks sá blái. En
númrið breyttist ekki, alltaf B-15. Ég
á margar minningar tengdar afa og
bílferðum.
Við systkinin erum á leið í Flóka-
lund í sunnudagsbíltúr með afa og
ömmu og ekki í fyrsta sinn. Það er
fallegt veður, sólskin og logn, eins og
alltaf. Amma situr prúðbúin við hlið
afa, með púðrið og varalitinn á sínum
stað og ilmvatnsangan leggur um all-
an bíl. Sá gamli, reffilegur með hatt-
inn, brunar í loftköstum um malar-
vegina yfir hálsa og heiðar. Ömmu er
ekki sérlega skemmt yfir ökulaginu
og setur upp ákveðinn svip sem eng-
inn getur sett upp nema hún þegar
henni er misboðið. Heba og Palli,
glæsileg að vanda, taka vel á móti
okkur. Við krakkarnir fáum gos í
glerflösku með röri og kökusneið.
Gos er bara drukkið á hátíðis- og
tyllidögum svo það er talsvert eftir-
sóknarvert að fá að fara með í þessar
ferðir. Umhverfið við Flókalund er
alltaf jafnheillandi og engin hætta á
að manni leiðist.
Ég er á ferðalagi með afa og
ömmu. Við erum á leiðinni norður til
Húsavíkur, á æskuslóðir ömmu,
þangað sem þau fara á hverju sumri
að heimsækja bræður hennar og fjöl-
skyldur þeirra, Kristjánsættina. Afi
keyrir greitt að venju og í einni strik-
lotu frá Bíldudal. Það springur alla
vega þrisvar á leiðinni, eða þannig er
það a.m.k. í minningunni. Afi er snar
í snúningum, vindur sér út úr bílnum
og er snöggur að skipta um dekk.
Hann er alltaf snöggur að öllu. Og
enn er það gamla Gufan en þó ekki á
fullum styrk. Ég læt mig dreyma um
að geta hlustað á Abba og Boney M.
Vasadiskó er ekki komið á markað-
inn. Það er vel tekið á móti ferðalöng-
um í Ásgeirshúsi, fullt hús af fólki og
mat. Það er greinilega mjög kært
með ömmu og afa og þessu skyldfólki
mínu sem ég er að sjá í fyrsta sinn
svo ég muni eftir. Ég finn að amma
er komin „heim“.
Við erum að fylgjast með sveitar-
stjórnarkosningum fyrir norðan árið
1978 í sjónvarpinu. Andrúmsloftið er
frekar rafmagnað í stofunni í Ás-
geirshúsi enda skiptast menn alger-
lega í tvö horn í pólitíkinni. Afi gegn-
heill sjálfstæðismaður en skyldfólkið
allt mjög vinstrisinnað. Ég dáist að
afa í huganum fyrir að geta stillt sig.
Hann horfir einbeittur en segir ekki
margt. En mikið held ég að hann
langi til að láta nokkur vel valin orð
falla því Sjálfstæðisflokkurinn tapar
víða fylgi, m.a. í borginni. Afi getur
nefnilega æst sig heil ósköp í póli-
tískri umræðu, svo mikið að stundum
heldur maður að þakið ætli af húsinu.
En ekki þetta kvöld í Ásgeirshúsi.
Kannski gefur amma honum oln-
bogaskot öðru hvoru án þess að ég
verði þess vör eða lætur sér nægja að
setja upp svipinn góða.
Þessar minningar og svo ótal
margar fleiri varðveiti ég í huga mín-
um og gleymi aldrei. Þegar amma og
afi fluttu suður árið 1984 urðu ákveð-
in kaflaskil í lífi þeirra. Þetta fast-
mótaða lífsmynstur sem haldist hafði
óbreytt í u.þ.b. 45 ár var nú breytt og
ekkert var eins og áður. Þó fannst
mér afi kunna vel við sig í borginni,
hér átti hann systkini sín, dóttur og
barnabörn. Amma var hins vegar
alltaf með hugann fyrir vestan. Þeg-
ar heilsu ömmu tók að hraka fluttu
þau í þjónustuíbúð á vegum Hrafn-
istu við Jökulgrunn og eftir að amma
lést árið 1989, flutti afi á Hrafnistu og
bjó þar síðustu 13 ár ævi sinnar. Þar
leið honum vel, hafði stórt og gott
herbergi og var í alla staði mjög
ánægður. Hann bjó alltaf yfir sama
kraftinum sem hafði einkennt hans
persónuleika alla tíð, fylgdist vel með
málefnum líðandi stundar sem og
öllu sem við barnabörnin og barna-
barnabörnin tókum okkur fyrir
hendur. Systkini hans, Jón, Addý,
Erla og Dollý, meðan hún lifði, voru
duglega að heimsækja hann enda
mikill kærleikur með þeim. Við
systkinin komum til hans eins oft og
færi gafst og þá voru langafabörnin
að sjálfsögðu tekin með. Sérstaklega
vil ég þó nefna Palla og Hannes sem
komu til hans nánast upp á hvern dag
þegar þeir áttu frí frá sínum störfum.
Eins hugsaði mamma mín einstak-
lega vel um hann og var m.a. mjög
dugleg við að bjóða systkinunum og
mökum þeirra heim til sín við hin
ýmsu tækifæri meðan heilsa afa
leyfði. Ég veit að afi var henni þakk-
látur fyrir allt sem hún gerði fyrir
hann, þót hann hafi ekki haft um það
mörg orð. Hann horfði gjarnan á um-
ræður frá Alþingi í sjónvarpinu en
skrúfaði jafnan niður í hljóðinu ef
vinstrimaður sté í pontu. Hann tók
einnig upp á því á gamalsaldri að
fylgjast með íþróttum og var t.d.
fljótur að setja sig inn í Formúluna.
Schumacher var hans maður, það var
ekki spurning. Hann fylgdist vel með
Evrópumótinu í handbolta sem fram
fór um daginn og býsnaðist mikið yf-
ir dómarahneykslinu í leikjunum á
móti Spáni og Frakklandi. Hann
hafði líka alla tíð ákaflega mikinn
áhuga á ættfræði og var heill hafsjór
af fróðleik um ættir sínar, Vatns-
fjarðarætt og Reykhólaætt, og fékk
aldrei nóg af að fletta ættartölunum
fram og aftur. Ég hef sennilega feng-
ið þennan áhuga frá honum, enda
þraut aldrei umræðuefni þegar ég
kom í heimsókn. Hann lagði metnað í
að þiggja sem minnsta hjálp til að
íþyngja starfsstúlkunum ekki um of.
Það var t.d. ekki fyrr en allra síðustu
dagana sem hann hætti að geta búið
um rúmið sitt sjálfur. Hann var alltaf
jafn fínn í tauinu, í jakkafötum, helst
með bindi og í vesti og með vasaúrið.
Og aldrei var farið út úr húsi öðruvísi
en með hattinn.
Afi var svo lánsamur að búa við
góða heilsu mestan hluta ævinnar.
Það var ekki fyrr en síðustu þrjú ævi-
árin sem ellikerling fór að láta á sér
kræla svo nokkru næmi en þá fór
hjartað að bila. Fyrir þessa góðu
heilsu á langri ævi erum við, hans
nánustu aðstandendur, þakklát og ég
veit að hann var það líka.
Ég vil að lokum þakka starfsfólki
Hrafnistu fyrir góða umönnun í
gegnum árin. Einnig vil ég þakka Ás-
geiri Jónssyni hjartasérfræðingi og
öðru starfsfólki á deild B-7 á Borg-
arsjúkrahúsinu fyrir einstaklega
góða umönnun þessa síðustu ævi-
daga afa míns.
Afi minn, ég veit að amma hefur
tekið vel á móti þér á nýjum áfanga-
stað. Trúlega hefur hana verið farið
að lengja eftir þér. Ég sé þig fyrir
mér sestan við matborðið hjá henni
og hún standandi yfir þér með svunt-
una, að fylgjast með þér njóta mat-
arins. Þið eruð upp á ykkar besta,
eins og ég man eftir ykkur.
Blessuð sé minning ykkar.
Kristín Pétursdóttir.
✝ Páll Ingi SvanurJónsson fæddist á
Daðastöðum á
Reykjaströnd í
Skagafirði 20. mars
1925. Hann lést á
hjúkrunarheimilinu
Seli aðfaranótt 2.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Sigfríður Jó-
hannsdóttir og Jón
Jónsson sem bjuggu
á Daðastöðum og síð-
ar á Steini, Reykja-
strönd. Systkini Páls
eru: Fjóla Valgerður,
f. 27. október 1922, látin, Sigur-
finnur Jóhann Svanur, f. 11. mars
1930, Friðvin Jóhann Svanur, f. 11.
janúar 1932, látinn, og Halldór
Maríus Svanur, f. 10. desember
ember 1963, sambýlismaður Valur
Sæmundsson, börn þeirra eru
Andri Yrkill, f. 12. maí 1992, og
Snædís Ylva, f. 7. maí 1998. 4) Hlyn-
ur Skagfjörð, f. 22. ágúst 1970,
sambýliskona Valgerður Anna Jó-
hannsdóttir og eiga þau soninn
Hallgrím Árna, f. 8. febrúar 2002.
Áður átti Valgerður dótturina
Benediktu Björgu, f. 10. júlí 1985.
Páll fór úr foreldrahúsum tæp-
lega tvítugur að aldri og þá inn á
Sauðárkrók. Þar var hann í ýmsum
störfum, m.a. til sjós, í vegavinnu,
keyrði vörubíla og rútur til Siglu-
fjarðar meðan leiðin lá um Siglu-
fjarðarskarð. Fljótlega eftir stofn-
un Rafmagnsveitna ríkisins réðst
Páll þar í vinnu og starfaði þar í
hartnær fimmtíu ár. Mestan hluta
starfstímans var hann línumaður
en hin síðari ár vann hann við álest-
ur rafmagnsmæla. Páll vann mikið
með Ferðafélagi Akureyrar og var
þar heiðursfélagi.
Útför Páls fer fram frá Akureyr-
arkirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
1934. Hinn 21. júní
1958 kvæntist Páll
Þórveigu Hallgríms-
dóttur, f. 8. september
1935, og bjuggu þau
allan sinn búskap á
Akureyri. Foreldrar
hennar voru Anna
Árnadóttir og Hall-
grímur Tryggvason í
Pálsgerði í Grýtu-
bakkahreppi í S.-Þing.
og síðar á Akureyri.
Börn Páls og Þórveig-
ar eru: 1) Brynja
Björk, f. 29. desember
1958, þau Valdimar
Gunnarsson eiga synina Gunnar
Inga, f. 20. september 1985, og
Arnar Loga, f. 26. desember 1991.
2) Hreinn Skagfjörð, f. 12. apríl
1960. 3) Hafdís Guðrún, f. 24. des-
Páll Ingi Svanur Jónsson frá
Daðastöðum á Reykjaströnd lést
laugardaginn 2. mars síðastliðinn
tæplega 77 ára. Páll hóf störf hjá
Rafmagnsveitum ríkisins (RARIK)
árið 1950. Hann hafði þá áður starfað
við ýmis störf, meðal annars í vega-
vinnu og á síld. Fyrstu árin hjá
RARIK starfaði hann víða um land
og var meðal annars í línuvinnu í
Skagafirði 1953. Hann fluttist til Ak-
ureyrar 1954 og starfaði á Norður-
landi eystra að mestu síðan, allt til
starfsloka um sjötugt. Hann hætti
störfum hjá RARIK í árslok 1995.
Páll var einstaklega ósérhlífinn og
hjálpsamur hvort sem það var í
störfum hjá RARIK eða utan þeirra.
Hann tók virkan þátt í þeirri miklu
uppbyggingu raforkukerfisins sem
átti sér stað upp úr miðri síðustu öld,
en aðaluppbyggingatími raforku-
kerfisins á Eyjafjarðarsvæðinu og í
S-Þingeyjarsýslu var á árunum frá
1954 til 1960 og síðan fram undir
1970 í N-Þingeyjarsýslu. Þá voru
tæki og tól til línuvinnu önnur en nú
eru og oft var erfiður og langur
vinnutími. Það þurfti því eldhuga til
að endast í slíkum störfum.
En starfið var einnig gefandi því
hann naut, eins og aðrir sem unnu
við þessi störf, þess þakklætis sem
kom fram hjá nýjum raforkunotend-
um, gleði og jákvæðs viðhorfs til
starfsmanna RARIK þegar þeir við
erfiðar aðstæður tengdu rafmagnið
um sveitir.
Fljótlega þróaðist verkaskipting
þannig að Páll verkstýrði uppsetn-
ingu spennistöðva og tengingu heim-
tauga, en starfaði einnig við almenna
línuvinnu. Þá var á þessu tíma, auk
uppbyggingar, alltaf talsvert mikið
um bilanir og langa útivist starfs-
manna RARIK við erfiðar aðstæður
og var Páll þar með öðrum alltaf í
fremstu röð. Hann var alltaf tilbúinn
til starfa á hverju sem gekk og sýndi
þá oft ótrúlega atorku í baráttu við
ófærð, óblíða veðráttu og erfitt starf.
Verkstjórastarfinu gegndi Páll allt
fram til 1977 að hann tók við starfi
fulltrúa og sinnti álestrum og inn-
heimtu í Eyjafirði. Fulltrúastarfinu
gegndi hann til starfsloka.
Páll hafði sterkar skoðanir á öllum
hlutum og var ófeiminn við að láta
þær í ljós. Hann var mikill áhuga-
maður um allar nýjungar og hafði
gaman af að gera ýmsar tilraunir,
sem ekki var alltaf ljóst að myndu
endilega heppnast. Ef þær tókust
ekki eins og til var ætlast var þó alla-
vega búið að sannprófa það. Ýmsar
skemmtilegar sögur eru til af Páli og
hafði hann alltaf mjög gaman af að
segja þær sjálfur. Var þá ekkert
dregið undan og af nógu að taka.
Áhugamál Páls utan starfsins voru
fjölmörg, en það sem stóð þó upp úr
voru fjallaferðir og ferðalög, enda
var hann virkur félagi í Ferðafélagi
Akureyrar í fjöldamörg ár og mikið
náttúrubarn. Þá hafði hann mikinn
áhuga á ljósmyndun og veiðum ým-
iskonar. Hann var atorkusamur í
öllu sem hann tók sér fyrir hendur.
Nú, þegar við, fyrrverandi sam-
starfsmenn hjá RARIK, kveðjum
Pál félaga okkar eftir langt og
strangt ævistarf, erum við viss um að
hann er hvíldinni feginn. Síðustu ár-
in átti hann við heilsubrest að stríða,
en nú er því stríði lokið. Við þökkum
Páli fyrir þá vináttu og trúnað sem
hann sýndi okkur og þeim störfum
sem hann tók að sér og kveðjum góð-
an vin. Við vottum Þórveigu og öðr-
um aðstandendum okkar dýpstu
samúð.
Fyrrverandi samstarfs-
félagar hjá RARIK.
PÁLL
JÓNSSON