Morgunblaðið - 13.03.2002, Síða 42

MINNINGAR
42 MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fréttin um andlát
Úlfars vinar míns kom
mér sannarlega á
óvart. Þetta hljómar ef
til vill barnalega þegar
haft er í huga að Úlfar var orðinn
níræður. En fyrir aðeins tveim vik-
um gerði ég stuttan stans á Íslandi
og átti þá einn af þessum skemmti-
legu dögum með Úlfari og það var
hreint ekkert fararsnið á honum.
Við svömluðum í laugunum og sát-
um svo með góðum vinum og smíð-
uðum framtíðarplön. Og nú er þessi
kæri vinur minn skyndilega farinn.
Fyrir 43 árum, þegar Geir Þor-
mar ökukennari smyglaði mér inn
um bakdyrnar á augnlæknastofunni
í Lækjargötu til að fá bevís upp á
það, að strákhvolpurinn ég teldist
gjaldgengur til að stjórna bifreið,
renndi ég áreiðanlega ekki grun í að
ég gæti einhvern tíma talist gjald-
gengur til að ávarpa Úlfar sem vin
minn.
Ekki heldur þegar ég lenti í því
að hálsbrotna ári seinna og liggja
njörvaður við fótskör nunnanna á
Landakoti um tveggja mánaða
skeið, en þá fylgdist ég með Úlfari
við stofugang og daglegar skyldur á
gamla spítalanum. Hann hafði auð-
vitað ekki hugmynd um mína til-
veru, enda voru hálsbrot ekki hans
deild, en hins vegar hafði ég góðan
tíma til að fylgjast með honum og
það fór ekki á milli mála að þarna
fór enginn venjulegur læknir. Ekki
heldur neinn venjulegur maður.
Umhyggja og velvilji í garð allra
fékk mann nánast til að óska þess
að maður hefði tapað öðru auganu
til að komast í hóp hinna hólpnu.
Síðan lágu leiðir okkar saman, frá
árinu 1963, þegar ég byrjaði að læra
að fljúga og ennfremur eftir að ég
hóf flugkennslu nokkru síðar. Þá
var Úlfar trúnaðarlæknir flugmála-
stjórnar auk þess sem hann átti hlut
í flugvél. Þar af leiðandi hittumst
við oft á vellinum, utan hinna hefð-
bundnu læknisskoðana. Það var eig-
inlega þar sem nánari kynni hófust.
Hann var alltaf svo hress og hlýleg-
ur og með afbrigðum skemmtilegur.
Maður hreinlega sogaðist að þess-
um manni og fékk það oft á tíðum á
tilfinninguna að maður yrði sjálfur
skemmtilegri í návist hans.
Þrátt fyrir að ég og fjölskylda
mín hafi lengst af búið í Lúxemborg
var Úlfar vakinn og sofinn yfir vel-
ferð minni og míns fólks. Hver ein-
asti skitustingur var undir hann
borinn og úr honum fékkst leyst á
hárnákvæman hátt. Ekkert var of
ómerkilegt til að sinna því af hans
einstöku elskusemi.
Það voru mikil forréttindi að fá
Úlfar í heimsókn til Lúxemborgar
þegar hann var á leið á ráðstefnur
og þing og sömuleiðis að ferðast
með honum á óhefðbundnum leiðum
Cargo Lux. Sérstaklega áttum við
saman ánægjulega ferð til Seattle
fyrir þremur árum, þar sem okkur
gafst kostur á að skoða flugminja-
safn og fleira merkilegt sem tengd-
ist sameiginlegum áhugamálum.
Ég kveð vin minn með söknuði og
þakklæti fyrir ómetanlegar stundir.
Við Bjargey og dætur okkar
sendum Ellen, Unni, Sveini og fjöl-
skyldum þeirra okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Pétur Valbergsson,
Lúxemborg.
Mig langar fyrir hönd sundfélaga
Úlfars úr Laugardalslauginni að
kveðja þennan besta félaga okkar.
Alltaf á sunnudögum, rétt fyrir
morgunmessu, komum við í heita
ÚLFAR
ÞÓRÐARSON
✝ Úlfar Þórðarsonfæddist á Kleppi
2. ágúst 1911. Hann
lést á Landspítala –
háskólasjúkrahúsi
aðfaranótt fimmtu-
dagsins 28. febrúar
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Dómkirkjunni 8.
mars.
pottinn nr. 3 í Laug-
ardalslauginni til að
ræða landsmálin og
heimsmálin. Oft urðu
umræður fjörugar og
heitar og stundum lá
við heitingum. Þarna
voru Valsmenn, KR-
ingar, Vestmanneying-
ar, Skagamenn, skóar-
ar, iðnaðarmenn, fjár-
málamenn og reyndar
fulltrúar allra stétta,
háir og lágir, ríkir og
fátækir.
Þegar Úlfar kom
voru misklíðarefnin
borin undir hann. Hann skar úr af
sanngirni, réttsýni, manngæsku og
mannviti, þannig að allir urðu
ánægðir, sannkallaðan Salómons-
dóm, sem allir gátu sætt sig við og
öll dýrin í skóginum urðu vinir.
Hvernig fór hann að þessu? Hann
skipti aldrei skapi, svipur hans var
alltaf ljúfur og hreinn. Hann beitti
aldrei yfirburðaþekkingu sinni til að
níðast á skoðunum viðmælenda
sinna. Hann sýndi þeim stóru smæð
sína og þeim smáu stærð sína. Allar
skoðanir voru réttháar og allir
menn jafnir. Þarna myndaðist sam-
félag hins stéttlausa réttlætis.
Úlfar var snillingur í frásagnar-
list og sagði okkur af læknisferðum,
námsferðum og svaðilförum í Fær-
eyjum, Noregi, Þýskalandi og til
Galapagos-eyja, þar sem Darwin
uppgötvaði þróun lífsins og uppruna
tegundanna. Hann var í Berlín á Ol-
ympíuleikunum 1936 sem keppandi
fyrir hönd Íslands og varð vitni að
því þegar frægasti íþróttamaður
Þýskalands setti heimsmet í lang-
stökki, 7,96 metra og allur mann-
fjöldinn með Hitler í fararbroddi
stóð upp og hyllti þjóðhetjuna. Að-
eins einn keppandi var eftir.
Jesse Owens átti eftir eitt stökk.
Hann tók lengsta tilhlaup sögunnar
og varð að hlaupa í beygju fyrstu
metrana. Jesse Owens stökk 8,13
metra, setti heimsmet og sigraði, en
Hitler datt niður í sæti sínu.
Kannski hans fyrsti ósigur.
Að vera samferðarmaður Úlfars
og kynnast lífsskoðunum hans og
mannkostum var á við Háskólanám
hins óbreytta manns. Þarna sáum
við hvernig hægt var að leggja rétt
mat á öll mál, ef beitt er réttsýni,
yfirvegun og drengskap.
Nú eru daufir sunnudagsmorgnar
framundan. Enginn Úlfar og dagar
lífs okkar pottverja hafa lit sínum
glatað. Góður drengur er genginn.
Við sendum öllum aðstandendum
innilegar samúðarkveðjur.
Ólafur H. Hannesson.
Fyrir um hálfu ári las ég á síðum
Morgunblaðsins að Úlfar Þórðarson
fagnaði níræðisafmæli sínu með
ættingjum sínum og fjölda vina.
Mér varð ósjálfrátt hugsað til þess
að maður eins og hann Úlfar hlyti
að vera eilífur. En svo kom að því
að hann hyrfi héðan af jörðu. Al-
mættið kallaði hann til sín fyrirvar-
alítið og auðvitað varð að hlýða því
kalli, annað er ekki hægt. En Úlfar
hafði með mig að gera allt frá því að
ég var kornabarn. Foreldrar mínir
leituðu til hans þegar kom í ljós að
við tvíburabróðir minn vorum veru-
lega sjónskertir við fæðingu. Úlfar
reyndist okkur eins og best verður
á kosið. Hann ráðlagði foreldrum
mínum að fara með okkur til
Bandaríkjanna til þess að athuga
hvort eitthvað væri hægt að gera
fyrir okkur. Ský var á augum og
eitthvað tókst að hjálpa mér, en
vegna óvæntra aðstæðna tókst að-
gerðin á bróður mínum ekki sem
skyldi.
Ég kom stöku sinnum á stofuna
til Úlfars á Lækjargötunni í
Reykjavík og það var alltaf jafn sér-
stakt. Hann hafði þrjú herbergi til
umráða. Fyrsta herbergið var yf-
irleitt troðfullt af fólki. Úlfar kom
fram, gekk alltaf til mín og sagði:
„Sæll frændi,“ enda vorum við
skyldir í föðurætt. Svo gekk hann
að öðrum og vísaði svo fólki inn í
miðstofuna og sumir fóru inn í það
allra helgasta, þar sem hann var
með augnlækningatæki sín. Ég
þurfti alltaf að bíða mjög lengi,
stundum vel á þriðja tíma. Ég man
einhvern tímann eftir því að einn
fagran sumardag kom ég til Úlfars
og beið nokkuð lengi. Þegar ég kom
inn í miðherbergið bað hann mig að
setjast við skrifborðið hjá sér, leit í
augað á mér og sagðist skrifa upp á
augndropa. Sem hann grípur penn-
ann hringir síminn og Úlfar tekur
upp tólið, krotar eitthvað á blað,
kveður, réttir mér miðann og kveð-
ur með sínu einstaklega hlýja hand-
taki. Þegar ég býð honum borgun
var alltaf sama svarið: „Nei frændi,
ég hef oft valdið þér svo miklum
óþægindum.“ Og ég kvaddi og fór
með lyfseðilinn í apótek. Ég var
eitthvað á 18. ári, nemandi í
Menntaskólanum í Reykjavík. Þeg-
ar ég hef afhent seðilinn og beðið
dálitla stund heyri ég allsherjar
hlátur baka til og ein afgreiðslu-
stúlka kemur til mín og getur vart
haldið niðri í sér hlátrinum og spyr
hvort ég hafi verið að koma frá hon-
um Úlfari. Ég játti því og hún sagð-
ist ekki skilja alveg reseftið, það
stæði eitthvað um að það þyrfti að
slá Valsvöllinn þá um kvöldið. Og
hún hringdi í Úlfar og fékk réttan
lyfseðil í gegnum símann.
Það var mjög algengt að Úlfar
tæki aldrei borgun frá sjúklingum
sínum. Sumir lögðu þetta út á þann
veg að Úlfar væri fljótfær og þess
vegna tæki hann ekki við greiðslu.
En því var nú á annan veg farið.
Þótt hann ætti það til að vera fljót-
fær var hann mjög athugull og virt-
ist leggja sig allan fram. Í rauninni
á ég það honum að þakka að ég gat
gert mér vonir um betri sjón en ég
hafði.
Það hefur verið líklega árið 1970
að ég kom til Úlfars og biðstofan
var troðfull. Ég sagði honum að ég
væri illa haldinn af augnverk og
yrði að fá nákvæma skoðun. Úlfar
horfði upp í augað, kom með augnd-
ropa og sagði: Jæja frændi, bíddu
smástund. Og ég beið í tæpan tvo
og hálfan tíma eða þangað til allir
voru farnir. Og þá fór ég inn í það
allra helgasta og Úlfar skoðaði mig,
skrifaði lyfseðil, horfði lengi á mig
og segir: „Frændi minn, það þarf að
stækka á þér ljósopið. En það er
verst að það kann þetta enginn í
heiminum, okkur vantar tæki til
þess.“ Með þetta fór ég og leiddi
hugann að þessu stundum og svo
gleymdi ég þessu.
Einum fimmtán árum síðar kom
ég til Úlfars og hafði ekki hitt hann
lengi. Hann gengur að mér, heilsar
og segir: „Ég er búinn að finna
mann til að gera þetta.“ Ég spurði
hvað og hann sagði: „Það eru komin
tæki til að gera aðgerð á þér.“ Og
Úlfar kom mér í samband við Ingi-
mund Gíslason augnlækni, sem
gerði svo aðgerð á vinstra auganu í
maí 1986 og aðgerðin tókst svo vel
að ég gat farið að nota gleraugu
mér til gagns. Ég gleymi aldrei þeg-
ar bindið var tekið frá auganu. Ég
hrópaði upp og bað um að ekki yrði
beint svona sterku ljósi að mér.
Ingimundur sagði að þetta væri
dagsbirtan. Svo fór ég að þjálfa
augað og starfsfólkið á augndeild-
inni útskýrði af hverju eggin á
brauðinu litu svona út. Svo rekst ég
á Úlfar á göngunum og hann fagnar
því hversu vel hafi gengið. En ég
tjáði honum að mér þætti verst
hversu allt væri blátt, m.a. Landa-
kotskirkja og hún Herdís mín. Úlfar
sagði: „Þetta lagast frændi, þú get-
ur meira að segja farið að sjá rautt
bráðum.“
Það fer ekki hjá því að manni
finnist veröldin fátækari eftir að
maður eins og Úlfar Þórðarson hef-
ur kvatt þetta líf. Úlfar var drengur
góður og vann læknisstörf og allt
sem hann gerði af heilindum og
hugsjón. Ég og margir vinir mínir
minnumst hans með hlýju og virð-
ingu.
Fyrir hönd Blindrafélagsins
sendi ég ættingjum hans innilegar
samúðarkveðjur. Ævinlega veri
blessuð minningin um hann Úlfar
Þórðarson.
Gísli Helgason, formaður
Blindrafélagsins.
&  %  
   

 
 6?
??5

( )$@

<! /$

 

75/2  
  
  )+6+  
  

 !!""
3  - $ %

 / / !!""

 %< - !
#!  3%/ !""

)  )+$)  )  )+'
* 
A1  0#. 

3" " $

3" %

  2 2 
&.  


   
  -  


 !   1##
?! ,  9 ' 
8 


 
 
   
   
 
# ,5, ;1 
13-

$"3B>

 

9  
  $ 0"!""

0"' -$

- < -!""

, % % &' -$!""
,  0',  

 )+$- $  )+'
:
 6     6   (


 2 
 (
 .   
 2 
 

  
/

/  /  
, #  -   6   -   *) )

    
 , )  
   +  



(

0$- , - !""

  -(2

% -% #!!""

   $% 5$!-!""
  , -, - '
8
 

, ;?5 <5?5 

   &/
 
 4&2 6

 7! /2   
 

2     )+6+     &    6      (
 
 .  
 (
 .  
  
*+   , %- $"$ !""'
$ %   
    

 
 (7, ; ,, ;# ??5
"! +

" C2* *+--

 -2 2 -

      


    
' 

 .
  -    
 

 !   1##

 <" 02*!-!""
0"$ )$

6- 02*!-
! % -"!""

 $% 02*!-!""
#!&--+$/ -

  )  )+$- $+ )+'