Vísir - 12.07.1980, Qupperneq 24

Laugardagur 12. júli 1980.
24

K ’
Boeing 727-þotan hrapar eftir áreksturinn viö litlu kennsluvélina.
Hverjar eru orsakir flugslysa?
Kær uley si,
misskilningur
og fávisi
segir bandarískur blaðamaður sem kannað hefur þessi mál
„Björgunarmenn leituöu i nótt
aö fleiri likum 1 braki Boeing 727
þotunnar, sem fórst i gær vegna
áreksturs viö Cessna-150 einka-
flgvél i 1000 metra hæö yfir
lbúöarhverfi flotastöövar i San
Diego I Kaliforniu.
Rauöglóandi brakinu úr flug-
vélunum rigndi niöur yfir ibúöar-
húsin, og brenndi þaö sig niöur I
gegnum þök á tiu Ibúöarhúsum,
þar sem bjó aö mestu aldraö fólk.
— Minnstu munaöi, aö brakiö
kæmi niöur á barnaskóla i ná-
grenninu, þar sem kennsla stóð
yfir. Þetta er taliö mannskæöasta
flugslysi Bandarikjunum. 144 eru
taldir af”.
Þannighljóöaöi upphaf fréttar I
Visi þann 26. september 1978. Og
þannig, eöa svipaö, hljóöa fréttir
sem berast meö vissu millibili:
staöir, tölur og aöstæöur eru
máski mismunandi en manntjón
fylgir ætiö flugslysum. Hvað er
þaö sem er á bak bak viö svona
frétt? Hvers vegna rákust vélarn-
ar saman? Hvers vegna fórust
144?
Bandariski blaöamaöurinn
Laurence Gonzales hefur um
margra ára skeið viöaö aö sér
miklum og itarlegum upplýsing-
//Sparnaðarráðstaf-
anir bandariskra flug-
félaga hafa leitt til
þess m.a. að þoturnar
hafa mun minna elds-
neyti nú en áður. Einu
sinni fórst þota nokkur
hundruð metra frá
flugbrautinni sem hún
átti að lenda á, vegna
olíuleysis..."
um um öll helstu flugslys sem
veröa fheiminum. Hann birti niö-
urstööur rannsókna sinna I tima-
ritinu „PLAYBOY” nýlega og er
skemmst frá þvi aö segja aö hann
telur viöa maök i mysunni varö-
andi flugöryggismál. Telur hann
m.a. aö ætiö sé reynt aö gera litiö
úr slysunum meö alls kyns talna-
leikjum: þaö er 115 sinnum
öruggara en aö ganga og þrisvar
sinnum öruggara en aö hjóla. Allt
er þetta gott og blessaö en meö
sama hætti má halda þvi fram að
þaö sé hættuminna aö ganga á
linu en aö fara upp i flugvél og aö
þaö sé nánast hættulaust að gera
leikfimisæfingar uppi á þaki miö-
aö viö aö fara i baö. Þessir talna-
leikir hafa heldur tæpast hjálpaö
farþegunum I Boeing-þotunni áö-
urnefndu meöan þeir sáu jöröina
æöa á móti sér.
Kæruleysi, misskilningur og fá-
viska: þessar þrjár ástæður telur
Gonzales eiga sök á flestum flug-
slysum. Leiöin er löng frá þvl aö
farþegaþota er hönnuö og þar til
hún tekur til viö áætlunarflug og
ekki þarf nema ein ofurlitil mis-
tök einhvers staöar á leiöinni til
þess aö þaö kosti fjölda manns-
lifa. Duggunarlitill hönnunar-
galli, skrúfa sem ekki var nægi-
lega vel hert, hleðslumaöur sem
treöur of miklu I aöra hliö flugvél-
ar, timbraöur flugstjóri eöa
kærulus flugumferöarstjóri, eitt-
hvaö af þessu eöa allt saman get-
ur leitt til þess aö stálfuglinn
hætti aö fljúga en breytist I
brennandi járnahrúgu á jöröinni.
Gonzales, sem tekur náttúrlega
helst miö af aöstæöum I flugmál-
um Bandarikjanna, telur upp
fjölmörg dæmi þess aö kæruleysi
flugmanna, flugumferöarstjóra
eöa hönnuöa hafi ráöiö úrslitum.
Flugmenn hafa oft ekki hugann
viö þaö sem þeir eru að gera,
flugumferöarstjórarnir nenna
ekki aö reikna fjarlægöir ná-
//Kæruleysi/ misskiln-
ingur og fáviska eru
orsakir flestra meiri-
háttar flugslysa og
talnaleikir um það
hversu öruggt sé að
ferðast með flugvélum
hafa tæpast hjálpað
farþegunum í brenn-
andi Boeing-þotunni
þegar þeir sáu jörðina
koma æðandi á móti
sér..."
kvæmlega út og hönnuöirnir
fórna öryggisatriöum fyrir stund-
argrdöa. Stundum fara flugmenn
ekki eftir fyrirmælum, taka ekki
eftir tilkynningum um lokaöar
flugbrautir eöa hafa ekki kynnt
sér niöurstööur rannsóknanefnd-
ar sem sér um athuganir á flug-
slysum I Bandarikjunum. Þá mun
þar vestra og auövitaö viðar vera
mikill rigur milli flugmanna og
flugumferöarstjóra, báöar stétt-
irnar lita niöur á hina og er illa
viö aö taka nema hæfilegt mark á
hvor annarri.
Auövitaö eru þessar niöurstöö-.
ur ekki algildar en þaö hefur
komiö fyrir, oft og mörgum sinn-
um, aö svona atriöi hafi valdiö
slysum. Þaö ætti aö vera nóg til
þess aö eitthvaö yröi gert I mál-
unum.
Flugfélögin sjálf fá heldur ekki
háa einkunn hjá Gonzales. Hann
heldur því fram aö ýmsar sparn-
aöarráöstafanir félaganna séu
beinlinis stórhættulegar og nefnir
m.a: eldsneytissparnaöinn. Stóru
farþegaþoturnar flytja nú orðið
mun minna eldsneyti en áöur og
oft svolítiö að rétt aöeins dugir til
áætlaörar feröar. Ef eitthvaö
bregöur út af eiga þær siðan mjög
litiö — I versta falli ekkert — elds-
neyti aflögu. Einu sjnni geröist
þaö aö flugvél á leiö milli borga i
Bandarikjunum lenti i mjög
slæmu veðri og þurfti aö vikja af
fyrirframákveðinni flugleiö sinni.
Við þaö gekk mjög á takmarkaö-
ar eldsneytisbirgöir vélarinnar
og þaö sem verra var, flugstjór-
anum var alls ekki kunnugt um
þaö hversu litið vélin var meö.
Hann hafði þvi engar áhyggjur
fyrr en allt I einu, er þotan var
aftur komin á rétta leiö og nálg-
aöist ákvöröunarstaö, aö mæl-
arnir sýndu núll og hreyflarnir
uröu óvirkir hver af öörum.
Þama fórust á þriöja hundraö
manns. ööru sinni fórst þota
nokkur hundruö metra frá enda
flugbrautarinnar er siöasti oliu-
dropinn eyddist upp. Þaö hefur
lika komiö fyrir oftar en einu
sinni aö draga hefur þurft stóru
risaþotumar siöasta spölinn af
flugbrautinni vegna þess aö
birgöirnar hafa veriö á þrotum.
Þaö sem ef til vill er eftirtekt-
arveröast í sambandi viö þessar
misráönu sparnaöarráöstafanir
er — aö þvi er Gonzales telur sig
hafa komist að — aö sparnaöur-
inn viö aö hafa eldsneytisgeym-
ana hálftóma er fjarskalega litill.
Þama taka flugfélögin gifurlega
áhættu f von um aö geta sparaö
litla summu.
En þaö sem honum þykir grát-
legast er þó þaö aö liklega væri
hægt aö bjarga aö minnsta kosti
nokkmm þeirra véla sem veröa.
eldsneytislausar á flugi eöa missa
alla hreyflaorku af einhverjum
orsökum (Oft,segir hann.vegna
slælegrar framgöngu flugvirkja
sem sinni starfi sinu af litlum
áhuga). Stóru þotumar geta sem
sé svifiö töluveröa vegalengd þó
hreyflarnir séu stopp og i nokkur
//Flugvellirnir eru
slysagildrur og
árekstrum í lofti fer sí-
fjölgandi. Það telst
ekki lengur til tíðinda
þó árekstur verði
NÆSTUM ÞVI þó enn
teljist fréttnæmt þegar
hundruð manna far-
ast..."
skipti heföi sú vegalengd nægt til
þess aö bjarga vélunum.
Rannsóknir sem fram hafa far-
iö á svifhæfni þotnanna voru hins
vegarlitt eöa ekki kynntar flugfé-
lögunum eöa flugmönnunum,
skýrslurnar voru aö visu gefnar
út en ekkert var gert til þess aö
tryggja aö flugmennirnir læsu
þær. Ein þota reyndi aö nauö-
lenda þegar hreyflarnir biluöu
yfir eyöimörk en fórst meö manni
og mús. Þá átti hún aöeins um 15
mflur ófarnar á flugvöll og heföi
aö þvi er taliö getaö svifiö þangað
og lent. Þar meö er ekki öll sagan
sögö: flugáhöfnin kunni hreinlega
ekki aö kveikja á hreyflunum aft-
ur þegar vélin var á flugi...
Sjaldan er ein báran stök. Þaö
vill oft veröa svo aö þegar eitt-