Vísir - 29.08.1980, Blaðsíða 5

Skriödreki I Gdansk árið 1970,
en um 50 féllu þá, þegar verk-
föllin voru brotin á bak aftur. —
Enn reynir Gierek um sinn aö
sneiöa hjá þeim mistökum
fyrirennara sfns, Gómúlka.
ar af neysluvörum, sem áður
höföu aldrei sést.
Um leið friðmælist Gierek við
kaþólsku kirkjuna i Póllandi sem
ef til vill er sú voldugasta austan
tjalds. (Má vera, að strangtrúuð
móöirin hafi haft einhver áhrif á
soninn.) Þar i sýndi hann mikið
raunsæi og skynsemi, þvi aö 90%
allra Pólverja (35 milljónir tals-
ins) heyra til rómversk-kaþólsku
kirkjunni og þykja trúræknir i
betra lagi. — 1977 heimsótti Gier-
ek Pál VI. páfa i Páfagarð,
og tveim árum siöar
leyfði hann heimsókn
Jóhannesar Páls páfa II. Hinar
hjartnæmu móttökur, sem hinn
pólskfæddi páfi fékk hjá löndum
sinum, bergmáluðu um heim
allan.
Kapítallskt
flármagn
I viðleitninni til þess aö bæta
kjör þjóðarinnar jók Gierek viö-
skiptin við bæði austantjölds-
löndin og hinn kapitaliska heim
vestantjalds. Eins og tiundað
hefur verið i fréttaumfjöllun að
undanförnu, átti það sinn þátt i
efnahagsörðugleikum þeim, sem
Pólland er i. Stjórn Giereks tók
stærri erlend lán, en nokkurt
annað A-Evrópuriki. Láns-
traustiö var kannski ekki alveg
Edward Gierek, leiötogi pólska
kommúnistaflokksins, mætir nú
eigin vopni fyrir gráglettni
örlagadisanna.
einlægt. Þegar „detente” stefnan
blómstraöi trúðu ýmsir vestur-
landamann þvi, að meö þvi að
gera kommúnistarikin þeim
tengdari á efnahagssviöinu,
mætti opna betur leiðina fyrir
kapitaliskar hugmyndir austur
fyrir járntjald. Er skemmst frá
þvi aö segja, að þau iðnfyrirtæki,
sem byggð voru fyrir kapitaliskt
fé til þess að bæta lifskjör Pól-
verja, hafa siðan ekki haft undan
að framleiða til útflutnigs, sem
staöiö gæti undir afborgunum
þessara lána. Póiskur almenning-
ur hefur ekki fengið þær vörur.
Lýðræðiskröfur
Gierek hefur heldur ekki tekist
að mæta siendurteknum kröfum
kirkjunnar, menntamanna og
verkalýössamtaka um aukið lýö-
ræöi, ekki eins stranga ritskoðun
og frjáls verkalýðsfélög, óháð af-
skiptum rikisbáknsins. — Um
miöjan siðasta áratug ókyrröust
Pólverjar að nýju, og hækkun
kjötverðs (ásamt skorti á
nauösynjavörum) leiddi til verk-
falla og spellvirkja 1976 i Varsjá
og Radom.
Gierek sló undan og lækkaði
kjötið hið snarasta aftur i veröi,
en tómur rikissjóður stendur ekki
undir niðurgreiðslunum, og aftur
var nú gripið til þess að hækka (i
reynd) kjötverðið. Viöbrögðin
hafa menn lesið úr fréttum.
Yfirvaldið farið að
brýna sig við
verkfallsmennina
„Þeir eru andsósialistar og
öfgasinnar,” sagöi yfirmaður
hinnar opinberu fréttastofu Pól-
lands um verkfallsmennina, og
opinberaöi, að þolinmæði stjórn-
valda sé farin aö grynnast — og
hefur hún þó enst lengur, en
margur átti von á austantjalds.
Interpress-fréttastofan pólska
segir, að ástandið fari dagversn-
andi, og megi ekki mikið lengur
við svo búið standa. Má lesa úr
þvi viðvörun til verkfallsmanna
um, að þeim sé hollara að slaka á
kröfunum um frjáls og óháð
verkalýðsfélög. Hún og krafan
um minni ritskoðun eru þær
einu,sem ekki hefur samist um.
En hinir stauföstu verkfalls-
menn i Eystrasaltsbæjunum hafa
lagt aðrar kröfur til hliðar f bili i
viðræðum við yfirvaldiö, og ein-
beita sér aðþessum. Einn helsti
leiðtogi verkfallsmanna, Lech
Walesa i Gdansk, hvatti i ræðu i
gær verkamenn, til þess að efna
ekki i bili til fleiri verkfalla, en
slikur mun hugurinn oröinn i
verkafólki, að óliklegt þykir, að
hinir baráttuglaðari láti nokkuð
halda aftur af sér. — Walesa
sagöi, að fyndist ekki lausn á
næstu dögum, kynnu verkamenn
að þurfa að gripa til frekari aö-
geröa.
Kvittur er samt kominn upp
um, að fylkingar verkfallsmanna
séu teknar að riðlast. Ýmsum
þyki mikið hafa áunnist þegar,
og nóg að gert f bili, enda muni
stjórnin aldrei fásttil þess að
samþykkja frjáls verkalýðssam-
tök. Slikt væri óheyrö eftirgjöf
valdisins i kommúnistaríki
austantjlda.
Verkfallsforingjar rufu viö-
ræöurnar við aöal sáttasemjara
stjórnarinnar i gær, og sögðust
ekki snúa afturað samningaborð-
inu fyrr en lægju fyrir ákveöin til-
boð um frjálsa og óháöa verka-
lýösstarfsemi.
Frést hefur af æ fleiri fyrir-
tækjum, sem stöövast hafa I
Lodz, næststærstu borg Póllands,
en þar hafa samgöngur legið niöri
siðustu þrjá daga. Um 50 rikis-
fyrirtæki eru lömuð i bænum
Wroclaw, sem er i námunda viö
kolanámuhéraðið Silesia. I
Szczecin hrannast upp sorpið, svo
aö mönnum stendur oröiö ógn af.
Verkamenn I Lenlnskipasmfðastöðinni bræða með sér nýjustu tilboð yfirvalda, og sjáum við ekki betur
en Ijósmyndarinn hafi náð þarna inn á myndina Lech Walesa (fremst t.v j)
Carter og Reagan vilja skatta-
lækkanlr en innllega ósammála
Carter Bandarikjaforseti hefur
lagt fram nýja áætlun i efnahags-
málum USA og felur hún i sér
lækkun skatta um 27,5 milljaröa
dollara, en með þvi er ætlunin að
blása nýjum krafti i athafnalifið.
— Ef fram gengi, mundi sigur-
vonir Carters I kosningunum auk-
ast.
Þessa nýju áætlun kynnti
Carter i ræðu i Hvita húsinu i gær,
og sagði, aö mundi verka til þess
að efla bandariskan iðnað og að
milljón atvinnulausra fengi
störf að nýju ekki siðar en árið
1982. Hagvöxtur mundi aukast og
litið eitt draga úr verðbólgunni.
Ronald Reagan, frambjóðandi
repúblikana og keppinautur Cart-
ers, visaði þessari áætlun á bug
sem „einungis nýrri uppstokkun
á opinberum pappirum”. Þess-
konar „pólitisk hrossalækning”
mundi einungis leiða til „fólks án
vinnu, fólks án peninga og fólks
án vonar”.
Stuart Eisenstat, einn aðalráö-
gjafa Carters, segir að kosninga-
loforö Reagans um 30% lækkun
skatta á næstu þrem árum sé
verðbólguhvetjandi og enda
ábyrgðarlaust hjal.
í þinginu tóku menn nýja boð-
skap forsetans eftir þvi, hvar þeir
Neöanjaröarsamtök I Libanon,
sem segja sig andsnúin veru
Palestinuaraba i landinu, hafa
lýst á hendur sér ábyrgð á tilræð-
inu, sem bandariska sendiherr-
anum var sýnt.
Þykir það ekki óliklegt, þvi að
skömmu fyrir tilræðið hafði Dean
stóðu i flokki. Demókrötum
fannst sumt i áætluninni vera
þeim vel að skapi. Repúblikanar
fussuðu við nýrri kosningabrellu.
sendiherra fordæmt árásir
Israelsmanna á bækistöðvar
Palestinuaraba I Suður-LIbanon.
Þessi sömu samtök hafa áöur
verið orðuð viö árásir á
Palestinuaraba og bækistöövar
sýrlenskra friöargæslusveita i
Libanon.
Tllræðíð vlð sendlherrann
Þessi mynd var tekin I Calais, þegar sjómenn röðuðu fiskiskipum borð við borð I hafnarinnsiglingunni, til að loka allri umferð.
Hafnbannsdeilan óleyst
Togaramenn i verkfalli og út-
gerðarmenn f Boulogne reyndu
án árangurs samning i gær, og
hafa nú frestað frekari viðræðum
þar til i næstu viku. Stóð fundur
þeirra hjá sáttasemjara i gær i
sex klukkustundir.
Hvorugur vildi meina, aö upp
úr heföi slitnaö, heldur yrði tekið
aftur til við samninga á þriðju-
dag. Útgerðarmenn báru upp
nýjar tillögur um áhafnir skipa
þeirra og starfsskilyrði um borð I
skipunum, og miðuðu þær að því
að komast hjá fjöldauppsögnum.
Togaramenn geröu sig ekki
ánægða með það eitt, en þeir hófu
verkfalliö og hafnbannið, sem
siöan hefur staðið i fjölda hafna
Frakklands, til aö mótmæla
fyrirhuguðum uppsögnum og
launalækkunum, sem útgerðin
taldi óhjákvæmilegt vegna hækk-
andi oliukostnaðar.
1 lið meö verkfallsmönnum
gengu svo smábátaeigendur og
kröfðust þess, að oliuverð yrði
lækkað eða teknir upp oliustyrkir,
en það hefur rikisstjórnin ekki
fengist til að gera.