Morgunblaðið - 11.07.2002, Side 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ 2002 27
SÍÐASTLIÐIÐ vor
skrifaði ég nokkrar lín-
ur í Morgunblaðið og
hvatti stjórnvöld til að
gera sérstakt átak í lög-
gæslumálum vegna
hinna hörmulegu um-
ferðarslysa sem þá
höfðu dunið yfir þjóðfé-
lagið.
Margt hefur verið
fært til betri vegar í
þeim efnum, en betur
þarf að gera ef ná á
meiri árangri í að
sporna við þeirri ógn og
slysum sem gróf um-
ferðarlagabrot valda.
Þeir sem eru í um-
ferðinni í dag sjá að eitthvað róttækt
verður að gera til að ná betri tökum á
þeim ofsaakstri og öðrum grófum
umferðarbrotum sem tíðkast á göt-
um og vegum úti og þá oft við slæm
akstursskilyrði.
Lagðar hafa verið fram tillögur til
að reyna að sporna við þessum mikla
vanda, t.d. að hækka sektir og fleira.
Að mínu mati næst ekki marktæk-
ur árangur á þessu vandamáli nema
að löggæslan verði samhliða efld til
muna, sem og öll fræðsla um þær
miklu fórnir sem umferðarslys út-
heimta í þjóðfélaginu.
Stytta þarf vinnsluferli vissra um-
ferðarmála þannig að hægt sé að
ljúka þeim málum fyrr en er í dag,
t.d. með lögveði í þeirri bifreið sem
brotið er framið á, sé sekt ekki
greidd innan tilskilins tíma.
Jafnframt þarf að leggja meiri
áherslur á úrbætur á
umferðarmannvirkj-
um, eins og reyndar er
verið að gera og vinna
að.
Samhliða þarf að
gera meiri kröfur varð-
andi öryggisbúnað öku-
tækja, t.d. er varðar
hjólbarða, og lækka þá
tolla og gjöld af þeim.
Góðir hjólbarðar eru
mikill öryggisþáttur,
mun meiri en margir
ökumenn gera sér
grein fyrir, og því þarf
að endurskoða reglu-
gerð varðandi það, sem
og öryggiskröfur vegna
breytinga sem gerðar eru á ökutækj-
um og búnaði þeirra.
Hafa þarf betra eftirlit með nýlið-
um í umferðinni, t.d. að þeir sem eru
með bráðabirgða ökuskírteini og ger-
ast sekir um gróf umferðarbrot á
tímabilinu verði að fara í sérstaka
endurhæfingu og standast þar próf,
eigi þeir að fá fullnaðar ökuskírteini.
Gera þarf meiri kröfur til þeirra
sem aka stórum þunga- og fólksflutn-
ingabifreiðum er varðar akstursþjál-
un og fleira.
Auka þarf umferðarfræðslu al-
mennt í skólum allt frá grunnskóla-
ldri og vera mjög vakandi fyrir
bættri ökukennslu hverju sinni, sem
ég veit að flestir ökukennarar til-
einka sér í dag.
Jafnframt þarf að reyna að ná
fram hugarfarsbreytingu hjá fólki al-
mennt til bættrar umferðarmenning-
ar, eigi að ná fram ætluðu takmarki í
að fækka umferðarslysum.
Það á að vera hægt með nægri
fræðslu og kynningu sem fólk al-
mennt meðtekur og því þarf að vanda
þar vel til verka.
Ljóst er þó að samhliða verður að
efla verulega umferðareftirlit al-
mennt með því að fjölga lögreglu-
mönnum og tækjum sem sinna þess-
um verkþáttum sérstaklega, sem
kæmu svo inn í aðra löggæsluþætti
þegar á þarf að halda.
Í því sambandi væri eðlilegast að
fjölga lögreglumönnum á Reykjavík-
ursvæðinu þar sem umferð er hvað
mest.
Hluti þessara lögreglumanna og
tækja þyrftu síðan að geta fylgt um-
ferðarþunganum eftir þar sem hann
er hvað mestur hverju sinni.
Samhliða þarf einnig að efla lög-
gæslu á landsbyggðinni, en gera þó
ráð fyrir að stjórnendur löggæslu-
svæða geti kallað eftir auknum liðs-
afla af Reykjavíkursvæðinu þegar
umferð eykst á þeirra svæðum.
Ekki má heldur gleyma þeim
mikla fjölda erlendra ferðamanna
sem koma út í umferðina á sumrin og
eru þá oft óviðbúnir að takast á við ís-
lenskar aðstæður á vegum og fjalla-
slóðum.
Eðlilegt er að spurt sé, hvort hægt
sé að fækka umferðarslysum, tjónum
og öðrum afbrotum með meiri lög-
gæslu, og tel ég svo vera.
Það hefur sýnt sig að þegar um-
ferðarlöggæsla hefur verið efld í
Reykjavík og gert hefur verið sér-
stakt umferðarátak út um allt land,
hefur slysum og tjónum fækkað
verulega.
Slysum, tjónum og afbrotum fylgir
mikill kostnaður fyrir þjóðfélagið og
mikill tími og starfsorka okkar fær-
ustu lækna og hjúkrunarfólks fer í að
sinni slösuðu fólki eftir umferðarslys.
Þetta færa fagfólk gæti snúið sér
að stórum hluta að öðrum krefjandi
þáttum í heilsugæslunni yrði fækkun
á þessum hörmulegu slysum sem við
erum að upplifa nánast dag hvern.
Ég tel fullvíst að með aukinni
fræðslu, löggæslu og hertri eftir-
fylgni grófra umferðarbrota sé hægt
að bæta úr þessu ástandi og nýta það
fjármagn sem með því sparast og
þann mikla mannauð til framfara á
ýmsum sviðum.
Málið er að þetta er ekki spurning
um aukin útgjöld hjá stjórnvöldum,
nema þá fyrst um sinn, heldur í
hvaða þætti þau eru sett í upphafi.
Því þarf að gæta þess vel að aukið
framlag til þessa málaflokks sé nýtt á
þann hátt að tekið sé á þeim þáttum
sem hvað mestum skaða valda í um-
ferðinni og til víðtækrar fræðslu, þá á
árangur að geta komið mjög fljótlega
í ljós.
Talað hefur verið um milljarða
sem fara í heilsugæslu vegna um-
ferðarslysa, fyrir utan tjón á ökutæk-
um, sem mun skipta milljörðum, og
mikil frávik fólks frá vinnu í öllum at-
vinnugreinum.
Þá á eftir að nefna alla þá miklu
sorg og þjáningar sem þessum slys-
um fylgja.
Ég lauk fyrri grein minni með
þeim orðum að vonandi koma þeir
tímar að ekki þurfi að vera með mikið
lögreglulið til að sporna við þessum
hörmulegu slysum, en meðan núver-
andi sjónarmið ríkir allt of almennt
gagnvart brotum í umferðinni, þá er
það óhjákvæmilegt.
Umferðarátak
stjórnvalda
Ómar G.
Jónsson
Umferðarmál
Það hefur sýnt sig að
þegar umferðarlög-
gæsla hefur verið efld í
Reykjavík, segir Ómar
G. Jónsson, og gert
hefur verið sérstakt
umferðarátak út um
allt land, hefur slysum
og tjónum fækkað
verulega.
Höfundur er lögreglufulltrúi í
Reykjavík.
ÞAÐ var dálítið
skondið að sjá hvernig
fjölmiðlar brugðust við
sigri Jean-Marie Le
Pen, í fyrri umferð
frönsku forsetakosn-
inganna. Jafnvel Morg-
unblaðið fjargviðraðist
yfir hægri sveiflu í Evr-
ópu. Af einhverri
furðulegri ástæðu er
stór hluti fjölmiðla dá-
lítið vinstra megin í
stjórnmálum. Jafnvel
þótt þeir eigi hvergi
erfiðara uppdráttar en
í löndum þar sem
vinstri stefnan ræður
ríkjum.
Í Evrópu misstu menn nánast
stjórn á sér þegar George W. Bush
varð (á endanum) forseti Bandaríkj-
anna.
Það var þegar byrjað að spá dóms-
degi. Og ekki batnaði það eftir árás-
ina ellefta september. Menn viður-
kenndu, sumir treglega þó, að
eitthvað yrði að gera. Hinsvegar var
látið að því liggja að líklega myndi
Bush fara með heiminn til helvítis í
handtösku. Vinstri mönnum til von-
brigða gaf Bush sér góðan tíma til
þess að reyna að leysa málið án þess
að þyrfti að koma til stríðs. Og þegar
Bandaríkjamenn létu loks til skarar
skríða, höfðu þeir stuðning flestra
ríkja heims.
Stríðinu var þó ekki fyrr „lokið“ en
Evrópa trylltist á nýjan leik. Að
þessu sinni vegna „illrar meðferðar“
á föngum sem teknir voru í Afganist-
an. Jafnvel virt mannréttindasamtök
létu í sér heyra, þegar birtar voru
myndir af því að fangar voru leiddir
út úr bandarískum herflutningavél-
um á Kúbu, í handjárnum, fótjárn-
um, og með hettur yfir höfðinu. Bíð-
um nú við. Liðsmenn Al Kæda
samtakanna eru ekki markhópur hjá
neinu flugfélagi sem ég þekki. Ef
mér væri falið að flytja einhver
hundruð liðsmanna þeirra flugleiðis,
á einhvern stað, myndi ég vilja gera
talsverðar varúðarráðstafanir.
Þrátt fyrir mikið brambolt er Evr-
ópusambandið ósköp
aumt. Það er hinsvegar
óendanlega hrokafullt.
Þessar vitsmunaverur
dúndra í allar áttir alls-
konar reglum. Allt frá
því á hvaða aldri blað-
burðarbörn mega vera,
til stærðar á smokkum.
Kíki nú hver oní sínar
brækur. En hver er
raunveruleg geta Evr-
ópusambandsins. Það
hefur ekki einusinni
getað haldið friði í eigin
álfu, án aðstoðar
Bandaríkjanna. Það
voru Bandaríkin sem
stöðvuðu þjóðarmorð á
Balkanskaga, þrátt fyrir aumingja-
skap Evrópusambandsins og Sam-
einuðu þjóðanna. Það verða líka
Bandaríkin sem ráða úrslitum í Mið-
austurlöndum, þrátt fyrir væl í Evr-
ópu.
Í þeirri vá sem vofað hefur yfir
heiminum undanfarin ár, sýndi Evr-
ópusambandið fyrst mátt sinn og
megin þegar Jörg Haider náði ár-
angri í kosningum, í Austurríki.
Stefna Haiders er ógeðfelld, en ár-
angur hans hefur nákvæmlega ekk-
ert að segja um pólitíska þróun í
Evrópu. Ekki frekar en árangur lýð-
skrumarans Le Pens í Frakklandi.
Leiðtogar Evrópusambandsins
reigðu sig hinsvegar svo mjög að það
rigndi uppí nefið á þeim. Þeir höfðu
ekkert ráðið við þjóðarmorð á Balk-
anskaga. En nú gátu þeir hysjað upp
um sig brækurnar, þegar komið var
að hinu vingjarnlega og friðsæla
Austurríki. Hver Don Kíkótinn af
öðrum þusti á móti vindmyllum. Þeir
settu Austrríki í pólitíska einangrun,
útaf manni sem varð ekkert meira en
sveitarstjóri á skíðasvæði.
Þetta er með ólíkindum. Austur-
ríki er sjálfstætt lýðræðisríki, þar
sem fram fara lýðræðislegar kosn-
ingar. Að Evrópusambandið skuli
setja eitt aðildarríkja sinna í bann, af
því að það er óánægt með kosninga-
úrslit, hlýtur að vera umhugsunar-
efni. Ætla herrarnir í Brussel að
segja kjósendum í Evrópu hvað þeir
eiga að kjósa? Utanríkisstefna Evr-
ópusambandsins virðist mótast af
óskhyggju. Bandaríkjamenn eru
búnir að lama starfsemi Al Kæda, að
mestu leyti, í Afganistan. Það er þó
hvergi nærri búið að uppræta þessi
samtök. Þau eru enn sterk, og teygja
anga sína um allan heim. Bandaríkin
vilja halda áfram að berjast gegn
þeim. Evrópusambandið vill hins-
vegar bíða, og vonar að vandamálið
bara hverfi. Einhvernveginn. Það
verður gerð önnur hryðjuverkaárás,
á næstu misserum. Enginn veit hvar,
hvenær eða hvernig hún verður. En
hún VERÐUR gerð.
Jafnvel Visa Island veit þetta.
Með reikningnum sem ég fékk um
síðustu áramót, fylgdi tilkynning um
breytingar á tryggingum, á gullkort-
inu mínu. Þar var mér meðal annars
tilkynnt að Visa Island bæti ekki
tjón sem leiði beint eða óbeint af
beitingu eða notkun hverskonar
kjarnorkuvopna, efnavopna eða
sýklavopna. Til hvers í fjáranum er
ég eiginlega með þetta gullkort, ef
þeir afneita mér grilluðum, sjálflýs-
andi og rotnandi af sýklum? En alla-
vega virðist Visa Island gera sér
betri grein fyrir heimsmyndinni en
Evrópusambandið. Það var löngu
kominn tími á hægri sveiflu, í Evr-
ópu. Auðvitað þó ekki undir forystu
manna eins og Le Pens. Kannski
Visa taki það að sér.
Veljið eða semjið nýtt
Óli
Tynes
Stjórnmál
Það var löngu kominn
tími á hægri sveiflu í
Evrópu, segir Óli Tyn-
es. Þó ekki undir for-
ystu manna eins og Le
Pens. Kannski Visa
Island taki það að sér.
Höfundur er fréttamaður.
VIÐ Íslendingar höf-
um þurft að heyja bar-
áttu sjálfstæðis og ætt-
um að bera skynbragð á
meiningu slíks. Okkur
ber af þeim sökum full-
komin skylda til að auð-
sýna öðrum virðingu
sem heyja sína baráttu
fyrir sjálfstæði, frelsi og
almennum mannrétt-
indum. Í raun ætti það
að vera efst á stefnu-
skrá ríkja heims að hafa
slíkt að leiðarljósi að
hvetja með skýrum
hætti til sjálfstæðis
bæði einstaklinga og
þjóða. Það sem ég á við,
er að alls ekki er nægjanlegt eða við-
unandi að taka aðeins tillit til þjóð-
höfðingja eða ráðamanna sem sækja
aðra heim. Þarna verður að taka fullt
tillit til beggja þeirra aðila sem hlut
eiga að máli án undantekninga. Þ.e.
þegna og þjóðhöfðingja. Ríkisvald
sem tekur tillit til einungis annars
þáttarins og lætur t.a.m. undan þrýst-
ingi utanaðkomandi þjóðhöfðingja til
þess eins að þjóna þeim viðmiðunum
sem hann hefur fram að færa eða rek-
ur heima fyrir, og yfirfærir þá þætti
þannig yfir á önnur lönd hefur brugð-
ist skyldu sinni að mínu mati. En með
þeim hætti leggur umræddur „gest-
gjafi“ þau lóð á vogarskálarnar að
ílengja einungis enn frekar umrætt
ófremdarástand innan tiltekins ríkis
ásamt því að halla á eigið samfélag.
Það er í þessu tilfelli mín staðfasta
skoðun að eðlileg þróun í átt til aukins
almenns frjálsræðis sé sú að áður-
nefnd stefna þar sem tekið er tillit til
beggja aðila sé virt. Ef þjóðhöfðingjar
af einhverjum orsökum reka sín ríki
undir óstjórn á slíkt ekki að bitna á
þeim þegnum þeirra sem gerðir hafa
verið að mestu útlægir heldur ráða-
mönnum sjálfum er þeir sækja aðra
heim. Í þessu felst hið raunverulega
réttlæti. Annað er að mínu mati af-
bökun. Þannig að þó svo að umræddir
þegnar eigi, eða hafi átt um sárt að
binda heima fyrir er með öllu óþarfi
að slíkt sé framlengt út fyrir land-
steinana og að þeir þurfi einnig að
sæta ólögum og órétti í öðrum lönd-
um.
Ég held að ef þetta yrði sameig-
inleg ákvörðun hinna frjálsu þjóða
heims að virða einnig rétt þegnanna
gerðu þær þjóðstjórnir eða þjóðhöfð-
ingjar sem virtu ekki almenn mann-
réttindi sér grein fyrir að þeir ættu
við sjálfan sig að sakast ef ekki væri
allt sem skyldi að þeirra mati er þeir
sæktu aðrar þjóðir heim. Þeir bæru
einir ábyrgð á tilteknum kringum-
stæðum. Þetta mundi ýta undir að
slíkir aðilar legðu ríkari áherslu á að
hafa hlutina í lagi heima
fyrir. Það er þannig
t.a.m. alveg ljóst að þeir
sem koma frá einhverju
tilteknu ríki, hvort sem
um er að ræða þegna
eða þjóðhöfðingja, til-
heyra til jafns um-
ræddu ríki. Það gildir
einu hvort viðkomandi
þegnar búi þar lengur
eða ekki. Af þeim kosti
eigum við ekki annarra
kosta völ en að tekið sé
tillit til beggja aðila. Í
því skyni leggjum við
sjálf til þær reglur sem
við byggjum upp heima
fyrir þegar þjóðhöfð-
ingjar sækja okkur heim og þeim gert
kunnugt um stefnu okkar. Að sama
skapi verða þegnar frá umræddum
þjóðlöndum að hlíta okkar viðmiðun-
um að sjálfsögðu og byggist slíkt á al-
mennum landslögum. Ég geri mér
þannig fulla grein fyrir að gæta þarf
allra öryggisþátta er þjóðhöfðingjar
og aðrir koma í heimsókn.
En hvort sem um er að ræða þjóð-
kjörna stjórn eður ei þá eru þjóðmál
ekkert einkamál ríkisstjórna eða
þjóðhöfðingja. Þarna eru allir undir
sama þaki ef svo má segja. Ég vil
þannig ítreka að þó að ríkisstjórn sé
þjóðkjörin þá eru almenn mannrétt-
indi samt sem áður enn í fullu gildi að
sjálfsögðu. Í þessu skyni er mjög svo
einkennilegt að hlusta á þá stjórn-
málamenn sem lýsa því yfir að um leið
og þeir eru kjörnir til framkvæmda
lúti þeir ekki lengur slíkum gildum.
Þeim hafi verið falið umboð og að
þjóðin sem slík hafi ekkert frekar um
málin að segja. En slík afbökuð túlk-
un gefur til kynna að almenn lýðræð-
isleg réttarstaða nái að öllu jöfnu ekki
langt út fyrir kjörklefana og sé ekki
virk nema aðeins þar – og þar hafi al-
menningur afsalað sér rétti sínum?? –
Samt sem áður er stjórnarskráin
ávallt í gildi og leiðtogar eru eiðsvarn-
ir til að framfylgja ákvæðum hennar.
Kannski væri í þessu sambandi rétt
að fara að huga að nýrri sjálfstæð-
isbaráttu?
Stjórnarskráin
er ávallt í gildi
Þorsteinn
Ólafsson
Höfundur vinnur við nýsköpun.
Sjálfstæði
Kannski væri í þessu
sambandi rétt, segir
Þorsteinn Ólafsson, að
fara að huga að nýrri
sjálfstæðisbaráttu?