Morgunblaðið - 31.07.2002, Qupperneq 11

ræðir varðar spurninguna um hvaða
sjónarmið stjórn sparisjóðs megi
leggja til grundvallar við afgreiðslu á
erindi um samþykki við sölu. Um-
mæli Fjármálaeftirlitsins um þetta
eru torskilin. Talað er um hagsmuni
sparisjóðs sem taka beri fram yfir
hagsmuni stofnfjáreigenda. Má jafn-
vel skilja þetta svo, að þessir hags-
munir sparisjóðs séu andstæðir hags-
munum stofnfjáreigenda. Hverjir eru
þessir hagsmunir sparisjóðs? Engin
viðhlítandi skýring er gefin á því í
greinargerðinni, aðeins er talað um
eðli og tilgang sparisjóða. Í 3. gr.
samþykkta fyrir Sparisjóð Reykja-
víkur og nágrennis er það eitt sagt
um hlutverk hans, að hann skuli
stunda sparisjóðastarfsemi, eins og
hún sé skilgreind í lögum nr. 113/
1996. Í þeim lögum er ekki að finna
neinar sérstakar skýringar á þessum
hagsmunum. Af lögunum verður að-
eins ráðið, að sparisjóðir hafi sams
konar hagsmuni í rekstri sínum og
aðrar innlánsstofnanir, þ.e. að vera
vel reknir og uppfylla kröfur laganna
um eiginfjárstöðu o.fl. Hafa má í
huga í þessu samhengi, að í lögin hef-
ur verið tekin almenn heimild til að
breyta sparisjóðum í hlutafélög. Í
slíkum breytingum felst, að þeir
hætta að vera sparisjóðir í hefð-
bundnum skilningi. Um sparisjóð,
sem breytt hefur verið í hlutafélag,
gilda almenn ákvæði laga um slík fé-
lög. Þau verða til dæmis sameinuð
öðrum hlutafélögum í samræmi við
ákvæði laga þar að lútandi. Við breyt-
ingu á sparisjóði í hlutafélag er síðan
ákveðið, að eigið fé hans, sem ekki til-
heyrir stofnfé, skuli leggjast í sjálfs-
eignarstofnun og verða varið til líkn-
ar- og menningarmála. Þetta ætlar
Búnaðarbankinn að sjálfsögðu að
gera við slíka breytingu og eru
ákvæði þar að lútandi í 8. gr. samn-
ings bankans við umbj. mína. Þeir
einu hagsmunir sem eigandalaust fé
sparisjóðs getur haft fram að slíkri
breytingu, er að vaxa og dafna. Það
er ekki minnsta ástæða til að ætla að
væntanlegir stofnfjáreigendur sam-
kvæmt viðskiptaáætlun umbj. minna
og Búnaðarbankans muni ekki ætla
að gæta þessara hagsmuna vel. Ef
opinber stofnun eins og Fjármálaeft-
irlitið ætlaði að hafa afskipti af fram-
sali stofnfjár til þessara aðila, á þeirri
forsendu að hagsmuna sparisjóðsins
yrði ekki gætt eftir framsal, er eins
gott að eftirlitið kunni einhvern rök-
stuðning fyrir slíkri afstöðu. Þá þyrfti
líka að gera grein fyrir því, hvers
vegna þessir hagsmunir teldust betur
komnir í höndum þeirra stofnfjáreig-
enda sem fyrir eru eða þeirrar stjórn-
ar sem nú situr, heldur en þeirra sem
við eiga að taka. Það verður því miður
ekki hjá því komist, að álykta sem
svo, að Fjármálaeftirlitið sé með
þessum orðum að freista þess, að
veita núverandi stjórn SPRON full-
tingi við að hindra stofnfjáreigendur í
að eiga þau viðskipti með stofnfjár-
hluti, sem um ræðir í þessu máli.
Þetta fulltingi stenst engar lagalegar
forsendur. Á það mun svo reyna, þeg-
ar að því kemur, hvort Fjármálaeft-
irlitið muni freista þess að hafa af-
skipti af aðilaskiptum að stofnfé í
SPRON sem eiga sér stað á grund-
velli viðskipta umbj. minna við Bún-
aðarbankann.
Af þessu tilefni væri svo fróðlegt,
að fá upplýsingar um það frá yður,
hvort þér hafið einhvern tíma á líf-
tíma stofnunarinnar haft afskipti af
afgreiðslu stjórnar sparisjóðs á er-
indi um sölu stofnfjárhluta eða
ákvörðun hennar um nýja stofnfjár-
eigendur. Leyfi ég mér að óska eftir
að þér sendið mér upplýsingar um
þetta um hæl.“
Engar slíkar upplýsingar hafa
ennþá borist.
Bréfið 29. júlí og álit
Sigurðar Líndals
SPRON sendi sérstaka fyrirspurn
til Fjármálaeftirlitsins, sem eftirlitið
svaraði í bréfi 29. júlí 2002. Svarbréf-
ið felur í sér endurtekningu á niður-
lagi álitsgerða eftirlitsins frá 19. júlí
2002. Við er þó bætt orðunum: „Með
hliðsjón af framangreindu taldi Fjár-
málaeftirlitið, að stjórn sparisjóðsins
bæri að hafna framsali.“ Jafnframt
aflaði stjórnin álits frá Sigurði Líndal
prófessor, þar sem hann fjallaði um,
hvernig skýra bæri greinargerð
Fjármálaeftirlitsins að þessu leyti.
Sigurður tekur fram í áliti sínu, að
hann taki enga afstöðu til efnis grein-
argerðar Fjármálaeftirlitsins. Hann
telur svo að skýra beri þá afstöðu eft-
irlitsins sem birtist í greinargerð
þess á þann hátt sem stjórn SPRON
hefur talið, þ.e. að henni væri óheim-
ilt að samþykkja viðskiptin.
Umbj. mínir töldu, þegar þeir
fengu í hendur greinargerð Fjár-
málaeftirlitsins 19. júlí 2002, að í
henni fælist fyrst og fremst ráðagerð
um, að nýtt mat yrði að fara fram á
markaðsverði SPRON ef og þegar
Búnaðarbankinn ætlaði að breyta
honum í hlutafélag. Sé hins vegar
gengið út frá því, að eftirlitið sé þeirr-
ar skoðunar um heimild stjórnar
SPRON til samþykktar á viðskiptun-
um, sem stjórnin sjálf og Sigurður
Líndal telja að felist í greinargerð
þess, eru umbj. mínir einfaldlega á
þeirri skoðun, að slíkt álit eftirlitsins
fái ekki með nokkru móti staðist að
efni til, eins og rökstutt var að fram-
an. Eftirlitsstofnanir sem ríkisvaldið
hefur komið upp fara ekki með guð-
legt vald. Almenningur í landinu hef-
ur sem betur fer ennþá rétt til að vera
annarrar skoðunar en slíkar stofnan-
ir um lögfræðileg málefni. Hér stend-
ur svo á að umbj. mínir hafa gert við-
skipti, sem þeir telja að þessi
ríkisstofnun hafi enga heimild til að
skipta sér af á annan hátt en að svara
erindi þeirra um, hvort þeir teljist
hæfir til að eignast virkan eignarhlut
í sparisjóðnum. Stofnunin hefur samt
haft þessi afskipti og, sé túlkun
stjórnarinnar á álitinu réttar, látið
uppi skoðun um efni viðskiptanna,
sem umbj. mínir telja að ekki fái með
neinu móti staðist efnislega. Eiga
þeir þá að lúta slíku valdi? Myndi ein-
hver uppréttur Íslendingur gera
það? Aðstaðan er sú að þeir hljóta í
framhaldinu að byggja á sínum eigin
skoðunum á lagalegri stöðu sinni og
taka ábyrgð á því að hún reynist rétt
ef á reynir fyrir dómstólum.
Staða málsins nú
Staða þessa máls er nú eftirfar-
andi:
1. Umbj. mínir hafa fengið sam-
þykki Fjármálaeftirlitsins við um-
sókn sinni um að þeir teljist hæfir til
að eignast virkan eignarhlut í
SPRON. Þetta samþykki byggist á
beinu lagaákvæði, sem segir að eft-
irlitið teljist hafa samþykkt umsókn
ef ákvörðun þess berst ekki umsækj-
anda innan eins mánaðar.
2. Umbj. mínir og Búnaðarbankinn
munu halda áfram viðskiptum sínum
með stofnfé í samræmi við samning-
inn sem þeir gerðu um það efni, þ.m.t.
að kaupa stofnfé af stofnfjáreigend-
um á því verði, sem þeir hafa boðið.
3. Fyrir liggur að núverandi stjórn
SPRON mun ekki samþykkja kaupin
á þessum grundvelli. Stjórnin ber í
þessu efni við, að samkvæmt áliti
Fjármálaeftirlitsins sé því óheimilt
að veita það samþykki. Umbj. mínir
og Búnaðarbankinn eru þessu ósam-
mála. Þeir telja viðskiptin í einu og
öllu samrýmast lögum og því beri
stjórn SPRON að samþykkja þau.
Vegna þessarar afstöðu núverandi
stjórnar SPRON hefur orðið nauð-
synlegt að flytja tillögu um að víkja
henni frá og kjósa nýja. Öðru vísi
geta viðskiptin ekki gengið eftir.
Fallist nægilega margir eigendur
stofnfjár á þetta mun hin nýja stjórn
samþykkja viðskiptin.
4. Telji einhver rétti sínum hallað
með þeirri framvindu sem hér er lýst,
getur hann leitað til dómstóla lands-
ins með kröfur um viðurkenningu á
rétti sínum og sjónarmiðum.
Með vísan til alls þess sem hér hef-
ur verið rakið, er ástæða til að hvetja
þá stofnfjáreigendur í SPRON, sem
vilja selja stofnfé sitt á genginu 4 (5,5
ef sú verður raunin), að skrifa undir
samninginn við fimmmenningana,
sem þeir hafa fengið sendan. Verði
ekki nægilega margir þeirra til þess
að undirrita samninginn er líklegast,
að ekki verði af neinum kaupum á
stofnfé á svo háu verði sem þeir hafa
boðið. Hugleiðingar núverandi
stjórnar SPRON um að finna nýjan
aðila til að bjóða í stofnféð byggjast á
þeirri forsendu, að slíkur aðili þurfi
að auka eigið fé sparisjóðsins um leið
og hann kaupir stofnfé. Slíkur aðili
mun því ekki geta boðið stofnfjáreig-
endum sama verð og fimmmenning-
arnir.
FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 2002 11
BANKASTJÓRN Búnaðarbank-
ans hefur sent frá sér eftirfar-
andi tilkynningu:
„Bankastjórn Búnaðarbanka
Íslands hf. telur að nokkurs
misskilnings kunni að hafa gætt
undanfarið í sambandi við skoð-
un Fjármálaeftirlitsins á þeim
áformum Búnaðarbankans sem
felast í samningi bankans við
fimm stofnfjáreigendur sem
gert hafa tilboð í allt stofnfé
Sparisjóðs Reykjavíkur og ná-
grennis.
Árni Tómasson, bankastjóri
Búnaðarbankans, mun ganga á
fund Páls Gunnars Pálssonar,
forstjóra Fjármálaeftirlitsins, á
morgun [í dag, miðvikudag] og
kynna fyrir honum nákvæm
áform bankans í framhaldi af
kaupum hans á stofnfé Spari-
sjóðs Reykjavíkur og nágrennis.
Er það skoðun bankastjórnar
að áform stofnfjáreigendanna
fimm og Búnaðarbankans séu í
samræmi við lög um viðskipta-
banka og sparisjóði, enda felist í
samningi bankans við stofnfjár-
eigendurna fimm aðeins kaup á
stofnfé SPRON á hærra verði
en endurmetnu stofnfé. Slík við-
skipti hefur Fjármálaeftirlitið
þegar samþykkt.“
Búnaðarbanki Íslands hf.
Vill afmá óvissu
um lögmæti
LANDSBANKINN sendi í gær bréf
til allra sparisjóða í landinu þar sem
fram kemur ósk um viðræður um náið
samstarf og mögulegan samruna ein-
stakra sparisjóða við bankann.
Halldór J. Kristjánsson, banka-
stjóri Landsbankans, sagði við Morg-
unblaðið, spurður um ástæðu fyrir
þessum áhuga, að bankinn teldi að
unnt væri að ná fram hagræði varð-
andi ýmsa sameiginlega rekstrar-
þætti sem gæti komið öllum til góða.
Hann sagði bankann líta svo á að
bæði samkvæmt lögunum um breytta
starfsemi sparisjóðanna, sem sam-
þykkt voru á Alþingi í vor, og áliti
Fjármálaeftirlitsins þess efnis að
stofnfjárhluti mætti selja á yfirverði,
þá þyrftu sparisjóðirnir að taka af-
stöðu til skipulags síns í framtíðinni.
„Við teljum að einn besti kosturinn,
sem stjórnir sparisjóðanna hafi, sé að
leita við þær aðstæður samstarfs við
stærri fjármálafyrirtæki og af því geti
verið verulegur gagnkvæmur hagur
fyrir viðskiptavinina, stofnfjáreigend-
ur og hluthafa. Við viljum gjarnan
eiga viðræður við þá sparisjóði sem
komast að þeirri niðurstöðu að þannig
sé þeirra hagsmunum best borgið.“
Hann sagði bréf einnig hafa verið
sent til SPRON. Fram hefði komið í
máli Jóns G. Tómassonar, stjórnar-
formanns SPRON, að stjórnin myndi
leita samstarfs við það fjármálafyrir-
tæki sem best mætti þeirra óskum, ef
ekkert stæði í vegi fyrir sölu stofn-
fjárhluta. „Við förum ekki þá leið að
koma með einhver yfirtökutilboð
heldur óskum við eftir viðræðum við
stjórnir sparisjóðanna.
Að okkar mati er það
aðferðin sem á að við-
hafa í svona málum,“
sagði Halldór.
Aðspurður hvort
þessi áhugi á sparisjóð-
ununum gæti ekki
reynst neikvæður fyrir
Landsbankann sagði
Halldór svo ekki vera að
hans mati.
„Fororð okkar er að
komist stjórn sparisjóðs
að þeirri niðurstöðu að
hagsmunum sjóðsins og
eigenda hans sé best
borgið með samstarfi
við annað fjármálafyrir-
tæki, og vilji fara í viðræður, þá erum
við viljugir og áhugasamir um það.
Við leggjum þetta undir forræði
stjórna sparisjóðanna og teljum okk-
ur ekki vera að gera neitt sem er óvin-
veitt. Við viljum sýna áhuga okkar á
að taka af fullri alvöru þátt í mögu-
legum samruna á þessum markaði,“
sagði Halldór.
Hann sagði að bankanum væri ljóst
að viðskiptavild sparisjóðanna væri
veruleg og mikilvægt væri að við-
halda henni. Bankanum væri einnig
ljóst mikilvægi þess að stærri breyt-
ingar á rekstri sparisjóða yrðu unnar
í góðu samstarfi við stjórn, starfsfólk
og stofnfjáreigendur á hverjum stað.
Halldór taldi að bréf Landsbank-
ans yrði tekið til mjög nákvæmrar
skoðunar í þeim byggðarlögum þar
sem bankinn væri einnig með útibú.
Meðal þeirra staða eru
Akureyri, Neskaup-
staður, Höfn í Horna-
firði, Keflavík, Hafnar-
fjörður og Kópavogur.
Í tilkynningu sem
Landsbankinn sendi frá
sér síðdegis í gær kem-
ur m.a. fram að bankinn
telur stofnfjáreigendur
sparisjóða geta innleyst
aukin verðmæti hluta
sinna með samruna við
bankann auk þess sem
framlög viðkomandi
sjálfseignarstofnunar
til menningar- og líkn-
armála eigi að geta
stóreflst við formbreyt-
ingu á rekstri sparisjóða.
Landsbankinn telur að gagnkvæm-
ur ávinningur af samstarfi einstakra
sparisjóða við Landsbankann geti
verið aukin arðsemi, bættur aðgang-
ur að erlendu lánsfé og lækkun lán-
tökukostnaðar, víðtækara þjónustu-
framboð, þar með talið á sviði
vátrygginga og líftrygginga, lækkun
á einingarkostnaði vegna hugbúnað-
argerðar og uppbyggingar á tölvu-
kerfum og öflugu fjárfestingarbanka-
og eignastýringarstarfi.
Í tilkynningunni segir ennfremur
að Landsbankinn hafi átt gott sam-
starf við sparisjóði á liðnum árum.
Bankinn hafi keypt eignir og rekstur
sparisjóða þar sem nú séu rekin öflug
bankaútibú. Þá hafi bankinn nýlega
átt þátt í samruna þriggja útibúa á
Vestfjörðum við fjóra sparisjóði.
Bankastjóri Landsbankans um viðræður við sparisjóði
Hagræði sem gæti
komið öllum til góða
Halldór J.
Kristjánsson
FIMM stofnfjáreigendur, sem gert
hafa tilboð í stofnfé Sparisjóðs
Reykjavíkur og nágrennis, hafa í
samráði við Búnaðarbanka Íslands
ákveðið að greiða kaupverðið inn á
lokaðan reikning í eigu þess sem selur
stofnféð strax við undirskrift, segir
m.a. í frétt frá stofnfjáreigendunum
fimm.
Þá segir þar ennfremur: „Tilboðið
rennur út kl. 12 á hádegi föstudaginn
2. ágúst 2002 og er háð sömu fyrirvör-
um og áður.
Reikningar stofnfjáreigenda munu
opnast 14. ágúst ef fimmmenningarn-
ir ná að kaupa 51% stofnfjár og að
stjórn SPRON samþykkir kaupin.
Fimmmenningarnir munu ekki
kaupa bréf af þeim sem taka þátt í
sölutilboði starfsmannasjóðs
SPRON.“
Bjóða stað-
greiðslu við
undirskrift
samnings
MIKILL ís hefur verið í Jökulsár-
lóni í sumar eins og síðustu sumur
að sögn Ernu Gísladóttur, annars
eiganda Jökulsárslóns ehf., sem
rekur ferðaþjónustu við lónið. Af
þeim sökum hafa svokallaðir fylgd-
arbátar þurft að ryðja leiðina fyrir
hjólabátana, en boðið er upp á ferð-
ir með hjólabátum um lónið.
Ljósmynd/Vilhelm
Leiðin rudd í Jökulsárlóni