Morgunblaðið - 11.08.2002, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 11.08.2002, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. ÁGÚST 2002 29 - m r r m r a r m n m m t m r - m m r n - - a a i r - r r í t - - a - - - n á u g m - - - - - g r - i i g - g r a g i - f - - - r - í m í t - vegssvæðinu til þess að „skapa svigrúm fyrir nýja uppbyggingu er miðaði að því að treysta Lauga- veginn í sessi sem aðalverslunargötu borgarinn- ar“. Þannig er meiri áhersla lögð á varðveislu eldri húsa sunnan götunnar en norðan hennar, þar eru fleiri varðveisluverð hús auk þess sem auðveldara er að skapa nauðsynlegt bakland fyrir öfluga verslunargötu Hverfisgötumegin en Grett- isgötumegin. Gert er ráð fyrir varðveislu gamalla hornhúsa sem kennileita upp með götunni, sér- staklega þar sem þau mynda tengingu við hlið- argötur og heilsteypta byggð eldri húsa. Höfund- ur þemaheftisins, Pétur H. Ármannsson arkitekt, leggur jafnframt áherslu á að það sé mat hans að sérstaða Laugavegarins liggi „öðru fremur í þró- un hans sem mikilvægrar verslunargötu á 20. öld“, því margar aðrar götur í gamla bænum státi af heilsteyptari götumyndum. Hann nefnir sér- staklega Þingholtsstræti, Miðstræti og Vestur- götu, en þangað telur hann að mætti flytja gömul hús til að fylla upp í eyður og varðveita þá lág- reistu götumynd timburhúsa frá 19. öld sem þar er enn til staðar. Þau hús sem mest hafa mótað yfirbragð Laugavegarins eru stærri timbur- og steinhús frá fyrri hluta 20. aldar, hönnuð sem hluti af sam- felldri byggð. Telur Pétur að þau eigi að gefa „for- dæmi að mælikvarða, stærðarhlutföllum og mögulega útlitseinkennum nýrrar byggðar við götuna, einkum sunnan hennar“, enda megi þann- ig koma í veg fyrir að „andi“ hennar glatist. Hann tekur fram að grundvallarforsenda við mat á því hvort eldra hús eigi að víkja vegna uppbygging- aráforma sé sú að „það sem kemur í staðinn bæti umhverfið en skaði það ekki“. Þessi varnagli Pét- urs er mjög mikilvægur enda alltof mörg dæmi um seinni tíma byggingar í miðborg Reykjavíkur sem hvorki bæta umhverfi sitt né standa undir fagurfræðilegum kröfum ein og sér. Slík hús stinga ávallt í stúf og draga mikið úr gildi heild- armyndarinnar þegar til lengri tíma er litið. Því er full ástæða til að taka undir þau orð Péturs að athugandi sé „hvort íbúar og verslunareigendur við götuna ættu að hafa umsagnarrétt um útlit nýrra húsa, líkt og tíðkast í grónum hverfum víða erlendis […] þar sem litið er á heildaryfirbragð umhverfis sem sameiginlegt hagsmunamál allra“. Einnig mætti hugsa sér að skipa nefnd fagmanna sem væru umsagnaraðilar um teikningar að ný- byggingum á þessu viðkvæma svæði, enda algjört skilyrði að uppbygging mótist af þeirri bygging- arsögulegu og fagurfræðilegu yfirsýn er dugar til að tryggja að ný hús falli vel að því sem fyrir er. Ljóst er að seint verða allir á eitt sáttir um upp- byggingu við Laugaveg, en þó virðist sem starfs- hópurinn um endurmat á deiliskipulaginu þar hafi ratað nokkuð vandfarinn meðalveg. Út frá ströngustu sjónarmiðum um varðveislu má vissu- lega gagnrýna ákvarðanir varðandi einstök hús sem nefndin telur í lagi að víki, en ekki má þó gleyma að möguleikinn á að flytja þau hús á aðra staði í miðborginni þar sem þau samræmast götu- myndinni betur og þjóna sínu upprunalega hlut- verki sem íbúðarhús er ætíð fyrir hendi. Þær áherslur sem koma fram í niðurstöðum nefnd- arinnar eru skynsamlegar og nútímalegar að því marki sem þær miðast við að halda í heiðri sér- kenni reykvískrar byggðar og þróa hana áfram án þess að stæla hugsunarlaust stórborgir er risið hafa á öðrum forsendum en okkar. Það er því afar brýnt að þessi uppbygging hefjist sem fyrst. Félagslegir þættir mótunar miðborgarinnar Ef takast á að byggja Laugaveginn og hlið- argötur hans upp sem öfluga verslunargötu er myndað getur æski- legt mótvægi í mið- borginni við verslunarmiðstöðvar segir sig sjálft að nauðsynlegt er að stýra þeirri atvinnustarf- semi sem þar fer fram af mikilli festu. Í því sam- bandi er eftirtektarvert að hagsmunir verslunar- rekenda og íbúa virðast að mörgu leyti fara saman, en hins vegar stangast hagsmunir þeirra sem reka kaffihús iðulega á við hagsmuni versl- unarrekenda og íbúa – en hér er átt við þau „kaffi- hús“ sem betur færi á að kalla öldurhús þar sem mest er veitt af áfengi en ekki kaffi, auk þess sem starfsemin er öflugust síðla kvölds og eftir mið- nætti. Veitingarekstur á að sjálfsögðu heima á þessu svæði, en hann þyrfti að vera mun fjöl- breyttari en nú er og skilin á milli kaffihúsa, mat- sölustaða og skemmtistaða skýrari. Mörg þeirra „kaffihúsa“ sem nú starfa í miðborginni starfa í raun eins og skemmtistaðir eða næturklúbbar, í það minnsta ef miðað er við afgreiðslutíma, en það er fáheyrt í erlendum borgum að venjulegar krár, hvað þá kaffihús, starfi framundir morgun. Þótt drykkjulæti og óspektir í miðbænum um nætur hafi vissulega orðið minna áberandi eftir að afgreiðslutími var rýmdur er nú svo komið að verslun og önnur starfsemi sem rekin er á daginn er víða tekin að hörfa undan þessum kaffihúsa- rekstri, þrátt fyrir að verslun eigi að vera í önd- vegi í miðborginni samkvæmt Þróunaráætlun miðborgarinnar. Sem dæmi um þessa óheillaþró- un má nefna þá samþjöppun öldurhúsa sem orðið hefur út frá Laugavegi við Klapparstíg, en þar eru þrjú kaffihús á lófastórum bletti, en verra dæmi er þó mikill fjöldi slíkra staða þar sem Þing- holtsstræti og Ingólfsstræti mæta Laugavegi en þar eru einir sjö staðir sem allir verða að skemmtistöðum um miðnæturbilið á mjög þröngu svæði. Þar hefur enda hver verslunin á fætur ann- arri lagt upp laupana á undanförnum misserum auk þess sem nálægð þessara staða við gróna íbúðarbyggð í Þingholtunum skapar óneitanlega vanda. Hagsmunir verslunarmanna og íbúa fara einn- ig saman hvað bílastæðamál varðar, en kaup- menn hafa lengi kvartað yfir stöðumælagjöldum og margir þeirra telja óréttlæti felast í því að bíla- stæðasjóður sé notaður sem tekjustofn til þess að byggja bílastæðahús. Rök þeirra eru m.a. þau að ekki sé sanngjarnt að þeirra viðskiptavinir borgi þessa uppbyggingu frekar en aðrir, svo sem við- skiptavinir veitinga- og kaffihúsa sem sækja í borgina á kvöldin, eða þeir sem þangað koma eftir afþreyingu af ýmsu tagi. Gjaldtaka á þessu svæði er vissulega mikilvæg forsenda þess að hreyfing sé á bílastæðum en þar sem bílastæðavandinn er ekki síður mikill er líður á kvöldin, í það minnsta um helgar, má vel velta því fyrir sér hvort hægt sé að koma til móts við umkvartanir kaupmanna með einhverjum hætti, til að mynda með því að lækka gjöldin töluvert en lengja gjaldskyldutím- ann á móti. Þannig mætti dreifa kostnaðinum af bílastæðaþjónustu í miðborginni á fleiri þeirra gesta sem sækja hana heim. Nýting stæðanna myndi einnig aukast til mikilla muna með aukinni hreyfingu yfir lengri hluta sólarhringsins, sem einnig kemur íbúum á svæðinu til góða. Hlutur menn- ingar í öflugri miðborg Í sögulegu samhengi er Reykjavík enn mjög ung borg en sem betur hefur hún þó þróast þannig að tölu- vert svigrúm er til þess að gera hana að betri borg. Þar skipta menn- ingarlegar forsendur ekki síst máli. Það sem borgir hafa upp á að bjóða umfram aðra þétt- býliskjarna felst fyrst og fremst í fjölbreytileika þess sem þar er í boði og tækifæra sem þróast í kjölfarið. Borgarsamfélagið er um margt lýsandi fyrir stórkostlegt hugvit og getu mannanna til uppbyggingar og skipulags, það er ekki einungis staður ætlaður til búsetu, heldur beinlínis sá kraftur sem knúið hefur siðmenninguna áfram. Með byggingu tónlistar- og ráðstefnuhúss við Reykjavíkurhöfn verða stoðir borgarinnar styrktar til mikilla muna, en sú starfsemi sem þar á eftir að fara fram mun tvímælalaust efla Lauga- veginn sem verslunar- og þjónustuæð. Sömuleiðis er mikilvægt að stofnun á borð við Listaháskól- ann fái aðsetur í miðborginni, þar sem Háskólinn, listasöfnin og menningarstarfsemin í heild stend- ur í mestum blóma. Listaháskóla fylgir mikill menningarlegur drifkraftur sem miðborgin á að njóta. Uppbygging þekkingarþorps í Vatnsmýr- inni er einnig mikilsvert framlag til borgarsam- félagsins í Reykjavík, sem án efa á eftir að verða það gæfuspor er markar upphaf frekari þróunar miðborgarinnar þar – í þá átt sem eðlilegast þótti áður en flugvöllurinn kom til sögunnar og byrgði mönnum sýn. Hugmyndir um blandaða og fremur lágreista byggð þar eru vissulega í samræmi við sérkenni Reykjavíkur og vel við hæfi nú þegar hugmyndir um íslenskt borgarlandslag eru farn- ar að líta dagsins ljós. Í bók sinni „Ósýnilegar borgir“ segir ítalski rit- höfundurinn Italo Calvino að „ekki megi rugla sjálfri borginni saman við þau orð sem notuð eru til að lýsa henni. En þó eru tengsl á milli þessara tveggja hluta“. Það er vert að hafa orð hans að leiðarljósi í umræðum um miðborg Reykjavíkur; miðborgin er það afl sem knýr borgarsamfélagið á Íslandi áfram með sérkennum sínum, kostum og göllum. Umræðan um framtíð hennar lýtur öðrum lögmálum en borgin sjálf, en er þó ómet- anlegt afl sem virkja má til þess að gera góða borg betri. Morgunblaðið/RAX Það sem borgir hafa upp á að bjóða um- fram aðra þétt- býliskjarna felst fyrst og fremst í fjölbreytileika þess sem þar er í boði og tækifæra sem þróast í kjölfarið. Borgarsamfélagið er um margt lýsandi fyrir stórkostlegt hugvit og getu mannanna til upp- byggingar og skipu- lags, það er ekki einungis staður ætl- aður til búsetu, held- ur beinlínis sá kraft- ur sem knúið hefur siðmenninguna áfram. Laugardagur 10. ágúst
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.