Morgunblaðið - 16.10.2002, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
LEGSTEINAR
Komið og skoðið
í sýningarsal okkar eða
fáið sendan myndalista
MOSAIK
Hamarshöfði 4, 112 Reykjavík
sími: 587 1960, fax: 587 1986
Einstakir legsteinar
Úrval af útistyttum
á leiði
Englasteinar
Legs
teinar og englastyttur
Helluhrauni 10 - 220 Hf. - Sími 565 2566
✝ Eiríkur Jóhann-es Björgólfur Ei-
ríksson var fæddur á
Akureyri 27. ágúst
1924. Hann andaðist
á heimili sínu í
Reykjavík 8. okt. síð-
astliðinn. Hann var
sonur Herdísar Ingi-
bjargar Jónasdóttur,
f. 30. júní 1899, d. 14.
feb. 1938, og Eiríks
Jóns Jóhannessonar,
f. 20. okt. 1867, d. 11.
júní 1924. Hálfbræð-
ur Eiríks sammæðra
eru Kristján Sæ-
mundsson prentari, f. 4. des. 1909,
d. 12. sept. 1994, Andrés, f. 10.
sept. 1913, d. 1929, Sigurjón Sæ-
mundsson, prentsmiðjustjóri og
fyrrv. bæjarstjóri á Siglufirði, f. 5.
maí 1912, kona hans var Ragnheið-
ur Jónsdóttir Sæmundsson frá
Hallgilsstöðum, f. 2. jan 1914, d.
24. ágúst 1999. Börn þeirra eru
Stella Margrét, f. 3. des. 1935,
maður hennar er Ingvar Jónasson
og Jón Sæmundur, f. 25. nóv. 1941,
kona hans er Birgit Henriksen. Ei-
ríkur J.B. Eiríksson kvæntist 27.
ágúst 1950 Guðrúnu Rósu Páls-
dóttur, f. 31. mars 1927. Sonur
þeirra er Eiríkur Páll Eiríksson
kennari, f. 27. des. 1950. Kona
Menntaskólanum á Akureyri og
síðar prófi í prentiðn á Siglufirði
1945. Starfaði sem prentari og
prentsmiðjustjóri á Siglufirði til
ársins 1966 en flutti til Akureyrar
og starfaði við Prentverk Odds
Björnssonar til ársins 1980 er
hann gerðist starfsmaður Akur-
eyrarbæjar og sinnti skráningar-
vinnu og vann jafnframt í hluta-
starfi við Minnjasafnið við mynda-
safn þess. Hann var trúnaðar-
maður prentara á Akureyri í
nokkur ár og lét sig alla tíð mál-
efni síns stéttarfélags og iðnaðar-
ins varða meðan hann sinnti prent-
verki eða í 40 ár. Hann sat oft á
Iðnþingi og sat í stjórn Iðnráðs Ak-
ureyrar sem fulltrúi prentara.
Hann leit jafnan á sig sem prent-
ara þótt hann hyrfi úr því starfi.
Hann lét af öllum störfum 1992
vegna heilsubrests.
Eiríkur var árum saman blaða-
maður við Heima er best og skrif-
aði um margvísleg málefni, þar á
meðal langa ritgerð um Akureyri
og Brekkuna (Lífsstríð liðins
tíma). Hann á einnig bernskuminn-
ingar sínar í handriti frá leikjum
barna á Akureyri um hans daga.
Hann tók þátt í margvíslegu fé-
lagsstarfi meðan hugur hans stóð
til þess, mest með Leikfélagi Siglu-
fjarðar en eftir miðjan aldur átti
hverskyns fræðagrúsk, saga og
smíði hug hans allan. Hann skrif-
aði oft í blöð um skoðanir sínar.
Útför Eiríks verður gerð frá
Digraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
hans er Guðrún Jónas-
dóttir, f. 10. des. 1949,
dóttir Jónasar Hall-
grímssonar, f. 29. júní
1928, og Huldu Sigríð-
ar Ólafsdóttur, f. 20.
ágúst 1927. Börn Ei-
ríks Páls og Guðrúnar
eru Hrafnkell, f. 23.
nóv. 1975, sambýlis-
kona Sigríður Árna-
dóttir, f. 8. maí 1974,
Herdís, f. 11. jan.
1980, og Brynjar, f.
25. des 1982. Guðrún
Rósa er dóttir Páls
Sigurðssonar, kenn-
ara og skólastjóra frá Merkigili í
Eyjafirði, f. 20. júní 1899, d. 20.
jan. 1986, og Vilborgar Sigurðar-
dóttur, f. 15. júní 1901, d. 17. jan.
1996. Systur Guðrúnar Rósu eru
Margrét Kristrún, f. 21. sept. 1928,
maður hennar er Helgi Þórðarson
bóndi á Ljósalandi í Vopnafirði, f.
24. okt. 1915, þau eiga þrjú börn
og fimm barnabörn. Sigríður
Guðný Pálsdóttir, f. 6. mars 1932,
maður hennar er Svanur Karlsson,
f. 2. ágúst 1922. Álfhildur Páls-
dóttir, f. 26. ágúst 1945. Maður
hennar er Bárður Gunnar Hall-
dórsson, f. 17. ágúst 1946, þau eiga
tvö börn og átta barnabörn.
Eiríkur lauk gagnfræðaprófi frá
Faðir minn var fæddur á Akur-
eyri. Þar ólst hann upp með móður
sinni, Herdísi Ingibjörgu Jónasdótt-
ur og tveim eldri hálfbræðrum,
Kristjáni og Sigurjóni Sæmundsson-
um. Hann mundi vel þriðja bróður-
inn, Andrés, sem lést ungur 1929.
Faðir föður míns var látinn áður en
pabbi fæddist og því var móðirin
honum allt. Hann leit alla tíð á sig
sem Akureyring, Eyrarpúka. Barn-
æskan á Oddeyrinni á Akureyri var
honum kær minning, þar naut hann
áhyggjuleysis bernskuleikjanna og
eignaðist vini til lífstíðar og þegar
sorg móðurmissis og einstæðings-
skapar lagðist á hann af heljarafli 13
ára gamlan reyndi hann á sjálfum
sér hve útréttar hendur vináttu og
væntumþykju skyldra sem óskyldra
eru óendalega mikils virði. Þess
góða fólks minntist hann alla tíð með
virðingu og þakklæti. Sigurjón bróð-
ir hans og kona hans Ragnheiður
Jónsdóttir Sæmundsson tóku hann á
sitt heimili og gengu í foreldra stað,
á vináttu og væntumþykju þeirra
þriggja bar ekki skugga og börn
þeirra hjóna, Stella og Jón Sæmund-
ur, voru honum afar kær. Móður-
missirinn mótaði lífsviðhorf hans
alla ævi, hann naut innilega lífsins
góðu stunda, var lífsglaður og sinnar
gæfu smiður en vissa hverfulleikans
blundaði í sál hans. Ljóð Steins
Steinars höfðuðu sterkt til hans,
einkum þau sem fjalla um hverful-
leika og tómhyggju, ekki vegna fá-
nýtis lífsins heldur dýrmætis augna-
bliksins og þess sem það býður
þegar höndlað er.
Pabbi lærði prentverk í Siglu-
fjarðarprentsmiðju hjá bróður sín-
um Sigurjóni. Það var skemmtilegt
að koma í prentsmiðjuna, vinnustað
pabba, og lærdómsríkt að fylgjast
með bókum og blöðum verða til. Þar
var oft glatt á hjalla og gott fólk sem
þar vann, gamlir vinnufélagar voru
pabba alltaf kærir og hann hafði
gaman af því að rifja upp ævintýri
sem gerðust á þeim vettvangi og
sagði vel frá. Á Siglufirði naut pabbi
sín vel, hann tók mikinn þátt í hvers
kyns félagsstarfsemi hvort sem var
á menningar- eða stjórnmálasviði.
Hann söng í karlakórnum Vísi um
skeið og gengdi formennsku í Knatt-
spyrnufélagi Siglufjarðar, tók þátt í
starfi iðnaðarmanna í bænum bæði í
iðnfræðsluráði og skemmtinefndum,
samdi leikþætti og samfelldar
skemmtidagskrár um lífið í bænum
og flutti sjálfur á árshátíðum við
mikinn hlátur viðstaddra. Mest
starfaði hann í Leikfélagi Siglufjarð-
ar og lék í mörg ár og ýmis hlutverk,
t.d. Fjalla-Eyvind og Lénharð fóg-
eta svo eitthvað sé nefnt. Að setja
upp leikrit með góðum leikstjóra var
eitthvað sem greip huga hans allan
um skeið, sérlega held ég að kynni
hans af Gunnari Róbertssyni Han-
sen hafi verið honum lærdóms- og
ánægjurík.
Húsið okkar á Siglufirði var gott
hús, þar bjuggu þrjár fjölskyldur,
Benedikt og Fríða með fimm börn-
um, Hlöðver og Katrín, sem bæði
eru látin, og börn þeirra fjögur og
foreldrar mínir. Þetta var ekki bara
sambýli heldur sálufélag.
Kynslóð föður míns á Siglufirði
flutti ekki burt úr bænum vegna ein-
angrunar, einsemdar og löngunar í
menninguna syðra eins og oft er
haldið fram, síður en svo. Þessi kyn-
slóð stóð fyrir innihaldsríku menn-
ingarlífi, ég minnist tíðra heimsókna
leikfélaga úr nágrannabyggðum, oft
sá maður mörg leikrit sum árin og er
þá ótalin önnur menningarstarfsemi.
Pabbi tók líka þátt í stjórnmálum,
var í Sósíalistafélaginu á Siglufirði
og sinnti nefndarstörfum fyrir það
félag. Hann hugsaði um stjórnmál
alla ævi, gekk ekki með steinbarn í
maganum, vissi að satt kynni að vera
að danspresturinn í hruna hefði hol-
að niður stórasannleik en hvikaði
ekki frá þeirri sýn sem hann hafði á
réttlæti í tilverunni.
Pabbi unni góðu handverki, hann
var flinkur handverksmaður og naut
þess að vinna með höndum sínum.
Hann lagði metnað sinn í þá prentun
sem hann kom að og uppsetning og
umbrot vildi hann að færi eftir
ströngum reglum prentlistarinnar.
Eftir að hann hætti að prenta og var
orðinn starfsmaður Akureyrabæjar
kom hann sér upp drjúglitlu tré-
smíðaverkstæði, fyrst í bílskúrnum
á Akureyri og síðar í Blöndubakk-
anum í Reykjavík. Hann smíðaði
mest húsgögn og naut sín við það,
vinnan var honum alla tíð guðs gjöf
og við vinnu að sínum hugðarefnum
endurnærðist hann best. Eftir að
hann missti heilsuna voru smíðarnar
hans lífakkeri og þungt féll honum
að astminn skyldi gera honum
ókleift að sinna þessu hugðarefni
sínu en hann vissi að allt hafði sinn
tíma.
Hann naut þess líka að skrifa.
Hann var um skeið jafnhliða prent-
verkinu í POB blaðamaður við
Heima er best undir ritstjórn vinar
hans Steindórs Steindórssonar frá
Hlöðum. Hann tók viðtöl við
skemmtilegt fólk, skrifaði dægur-
lagaþátt fyrir ungt fólk en líka fyrir
sjálfan sig þegar grannt er skoðað.
Þá má ekki gleyma því að sagnfræð-
in var honum hugleikin. Hann las
mikið um sögu og sagnfræði og eftir
hann sjálfan eru nokkrar greinar
sem birst hafa um slíkt efni. Hann
skrifaði alla tíð blaðagreinar um
málefni líðandi stundar sem fönguðu
hug hans. Eftir að hann flutti til
Reykjavíkur hafa af og til birst eftir
hann greinar í Morgunblaðinu, sum-
ar hverjar um hans lífssannfæringu
og legið við sálarheill að skýrt væri
hver viðhorf hans væru, þannig var
hann ekki fylgjandi stríðsrekstri í
gömlu Júgóslavíu og þegar honum
fannst vegið að skáldi hans Halldóri
Laxness tók hann til varnar enda
lífshugsjónin í húfi. Ég held að í
flestu hafi hann verið umburðar-
lyndur en fastur fyrir og þver ef því
var að skipta.
Pabbi var mikll fjölskyldumaður,
velferð stórfjölskyldunnar skipti
hann miklu. Honum lynti einstak-
lega vel við tengdaforeldra sína,
mágkonur og svila. Í mörg ár bjó
amma mín en tengdamóðir hans á
heimili pabba og mömmu, virðing
þeirra og væntumþykja var gagn-
kvæm, þó voru þau ekki lík.
Fyrir tíu árum fékk pabbi erfitt
hjartaáfall. Hann gekkst undir mikla
hjartaaðgerð en skemmdir áfallsins
urðu ekki bættar. Hann tók örlögum
sínum með æðruleysi og þá kom í
ljós hve sjálfum sér hann var nógur
þegar vinnu og samstarfsmanna
naut ekki lengur daglega. Skriftir,
smíðar og smáviðgerðir voru hans
dægradvöl og nú gekk hann mat-
argerðarlistinni á hönd, ekki leið svo
dagur að hann sinnti ekki því hugð-
arefni og tókst oft vel upp. Síðustu
mánuði var af honum dregið, hann
svaf mikið en var óbugaður og yf-
irvegaður í öllu fasi. Hann áleit að
hann yrði ekki læknaður meir og
ákvað að taka því sem að höndum
bæri í önn dagsins, honum varð að
ósk sinni. Síðasta verk hans í þess-
um heimi var að kaupa sér nýjan
tölvuprentara og bera í hús, gott
gömlum prentara að kveðja þannig.
Öllu því góða fólki sem annaðist
hann í veikindunum eru færðar hug-
heilar þakkir.
Við vorum vinir og félagar og
hann var góður faðir. Þegar ég var
lítill drengur gaf hann mér vönduð
leikföng sem sum hver eru enn til,
sum heil önnur í pörtum eins og
gengur. Mér þótti eðlilegt að við vin-
irnir lékum okkur saman tveir einir
fyrst að nýju leikfangi, hann var
sama sinnis og naut leiksins engu
minna en ég. Fallegasta bíl sem ég
hef eignast smíðaði hann og bar
heim að næturlagi og dró fram ein
jólin, við lékum okkur lengi að þeim
bíl. Þegar ég stækkaði urðu leikirnir
tilkomumeiri. Hann eignaðist
fólksvagen og eitt sinn var hann
skrúfaður sundur stykki fyrir stykki
og pússaður og skoðaður og lagað
það sem þurfti. Þetta var lærdóms-
ríkur tími, ég beið eftir að pabbi
kæmi heim úr prentsmiðjunni og við
tækjum til við að rannsaka undur
bílvélarinnar eða leyndardóma
fjöðrunarinnar sem var engu lík í
þessum bíl. Var þetta leikur eða
nám? Í fræðunum segir að gott sé að
þetta fari saman, kann að vera rétt.
Faðir minn átti góða daga og bað
sér ekki betri tíðar. Ég vil þó kveðja
hann með vísun í ljóð Laxness:
Bráðum kemur betri tíð með blóm í
haga, sæta langa sumardaga. Feg-
inn vildi ég eiga þess kost ef þar að
kemur að trítla með honum um tún
og tölta á engi, ungur drengur.
Eiríkur Páll Eiríksson.
Ég veit ekki hver fyrsta minning
mín um afa Eirík er en flestar mínar
bestu æskuminningar tengjast sum-
ardvöl hjá afa og ömmu í Þórunn-
arstræti á Akureyri. Þangað fór ég á
hverju sumri, oftast í för með for-
eldrum mínum akandi en stundum
einn, fljúgandi. Það var ævinlega
mikið tilhlökkunarefni að hitta afa á
flugvellinum og sjá brosið hans og
finna innilegt faðmlagið.
Grúsknáttúru mína má ég ábyggi-
lega þakka afa mínum Eiríki. Ég
eyddi löngum stundum í að fylgjast
með honum við sitt helsta áhugamál,
smíðar. Ég lærði margt á því. Hjá
honum fékk ég líka tækifæri til að
fikta fyrst með rafmagn: Tengja
batterí, rofa og perur og lóða. Trú-
legast er það stór áhrifavaldur í
starfsvali mínu og áhugamálum í
dag.
Við afi vorum líka vinir. Þegar ég
var lítill hlökkuðum við báðir mikið
til þess að teiknimyndir með Tomma
og Jenna kæmu í sjónvarpinu. Við
máttum aldrei missa af þætti. Ég
veit ekki hvor skemmti sér betur.
Afi gat alveg skilið hvað fékk lítinn
strák eins og mig til að hlæja. Afi var
líka örlátur og gjafmildur og hafði
einstakt lag á að finna afmælis- og
jólagjafir. Gjafir frá honum voru æv-
inlega margar og stórar.
Afi var glaður kall og alltaf stutt í
hlátur. Hann átti einstaklega gott
með að sjá húmor og fyndni í öllu,
ekki síst í sjálfum sér. Á efri árum
átti hann til að segja langar sögur af
sjálfum sér og hlæja dátt. Rúmri
viku fyrir andlát sitt sagði hann mér
söguna af fasteignakaupum sínum
þegar ég heimsótti hann og sagði
honum frá fasteignahugleiðingum
mínum. Afi hafði gaman af því að
heyra af hversdagslegu brölti mínu
og fylgdist vel með mér.
Ég er þakklátur fyrir að afi tók
þátt í uppeldi mínu og þau áhrif sem
hann hafði á mig. Ég er þakklátur
fyrir að hafa þekkt hann. Ég mun
minnast hans sem glaðs og skjót-
huga manns. Eiríkur var góður afi.
Hrafnkell Eiríksson.
Einn af mínum elstu og skemmti-
legustu vinum, Eiríkur Eiríksson
prentari, er nú farinn af heimi eftir
margra ára heilsubrest, og lífsgang-
an orðin heldur fátæklegri en áður.
Meira en hálf öld er liðin síðan við
Eiríkur kynntumst fyrst. Við náðum
fljótt saman, urðum síðan félagar og
samstarfsmenn í Sósíalistafélaginu
og Alþýðubandalaginu á Siglufirði
og loks sameigendur að húseign á
annan áratug, eða þar til fjölskyldan
fluttist burt. Tengslin héldust þó
áratugir liðu, og síðustu árin, eftir að
geta til umsvifa var tekin að minnka,
höfum við rækt þau með símtölum
og bréfaskriftum þar sem áhugamál-
in voru rædd og krufin.
Eiríkur starfaði á vegum Sósíal-
istafélags Siglufjarðar og Alþýðu-
bandalagsins á Siglufirði um árabil,
sat í stjórnum pólitísku samtakanna,
niðurjöfnunarnefnd, stjórn kaup-
félagsins og var talsmaður okkar á
pólitískum fundum. Allt var það vel
af hendi leyst og samtökunum og
honum sjálfum til sóma, enda mað-
urinn litríkur, vel máli farinn og mál-
efnalegur.
Eiríkur þurfti helst að kafa til
botns í því sem hann fékkst við. Það
átti jafnt við um svo ólík efni sem
bílaviðhald, trésmíðar, leiklist og
stjórnmál. Hann var um árabil einn
af helstu kröftum Leikfélags Siglu-
fjarðar og viðaði þá að sér bókum og
ýmiskonar öðrum fróðleik um list-
greinina og stefnur og viðhorf innan
hennar. Árin sem hann var ritstjóri
tímaritsins Heima er best kafaði
hann niður í skjöl og gögn frá löngu
liðnum tímum og skrifaði í blaðið
einhverjar skemmtilegustu fróð-
leiksgreinar sem þar hafa birst, um
efni frá horfinni tíð. Seinustu árin
sökkti hann sér niður í íslenska nú-
tímasögu, milliríkjasamninga og
stjórnmálasögu og ritaði um þau efni
blaðagreinar á þann hátt að athygli
vakti.
Þetta greinarkorn er engin
skýrsla um líf og störf Eiríks Eiríks-
sonar. Hún er aðeins vitnisburður
um það, að minningin um hann er
enn hugstæð gömlu félögunum frá
Siglufirði, og einnig er henni ætlað
að vera samúðarkveðja frá mér og
mínu fólki til Rósu, Eiríks Páls,
tengdadóttur og barnabarna.
Benedikt Sigurðsson.
Andlátsfregnir koma manni oft á
óvart, og þegar ég frétti andlát Ei-
ríks Eiríkssonar prentara fannst
mér ég aldrei hafa orðið jafn furðu
lostinn við andlátsfrétt. Að vísu
frétti ég, að hann hefði kennt veik-
inda á þessu ári og áður. Eiríkur
EIRÍKUR J.B.
EIRÍKSSON