Morgunblaðið - 03.03.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. MARS 2003 19
ÁGÚST Ólafur Ágústsson, frambjóð-
andi Samfylkingarinnar, ritaði grein í
Morgunblaðið sl. miðvikudag þar sem
hann gerir tilraun til að gera stefnu
Sjálfstæðisflokksins í skattamálum tor-
tryggilega. Gengur Ágúst svo langt að
halda því fram að skattar hafi hækkað í
tíð ríkisstjórna Davíðs Oddssonar og
fer miklar krókaleiðir í viðleitni sinni til
að rökstyðja þessa fullyrðingu. Full
ástæða er til að fara yfir þennan mál-
flutning, enda byggist hann á villandi
samanburði og röngum fullyrðingum.
Ágúst byggir staðhæfingar sínar
einkum á því, að hlutfall heildarskatt-
tekna ríkissjóðs af vergri landsfram-
leiðslu á tímabilinu 1995 til 2001 hafi
hækkað úr 25,3% í 29,4%. Notar hann
þetta til að styðja þá fullyrðingu að rík-
isstjórnin hafi staðið fyrir skattahækk-
unum og fer í mikla reikningsleikfimi til
að sýna hvað það þýði í aukinni skatt-
byrði einstaklinga og fjölskyldna. Stað-
reyndirnar í þessum efnum hafa eitt-
hvað skolast til hjá Ágústi, enda fór
þetta hlutfall hæst í 29,4% árið 2000,
lækkaði í 27,5% árið 2001 og í 26,9% ár-
ið 2002.
Forsendurnar sem Ágúst gefur sér
eru því rangar en jafnframt er margt
athugavert við skýringar hans á þróun-
inni og þær ályktanir sem hann dregur
af þessum tölum.
Í fyrsta lagi er rétt að athuga, að
hækkað hlutfall skatttekna af lands-
framleiðslu á sér ýmsar skýringar, sem
fráleitt er að tala um sem skattahækk-
anir. Auknar launatekjur eiga t.d. mik-
inn þátt í hækkuninni, en verulegar
launahækkanir hafa átt sér stað í þjóð-
félaginu á því tímabili sem hann tekur
til viðmiðunar. Þegar hagvöxtur er mik-
ill og góðæri ríkir, eins og var á mestum
hluta þessa tímabils, hækka launa-
tekjur almennings og skila um leið
meiri tekjum í ríkissjóð. Þetta gerist
þótt tekjuskattshlutfall einstaklinga
hafi lækkað. Jafnframt aukast tekjur af
neyslusköttum á sama tíma þótt ekki sé
hreyft við skatthlutföllum. Vissulega er
það rétt hjá Ágústi að í dag borga fleiri
tekjuskatt en fyrir átta árum, en það
sem skiptir mestu máli í því sambandi
er að ástæðan fyrir því að fleiri borga
einhverja skatta nú er sú að tekjur
þeirra hafa aukist. Og fyrir launþegann
hlýtur aðalatriðið að vera að kaup-
máttur ráðstöfunartekna hefur aukist
verulega, eða um 33% á tímabilinu sem
Ágúst fjallar um, en þetta er mæli-
kvarðinn á það hvað menn hafa til ráð-
stöfunar eftir skatta. Að kalla auknar
tekjur ríkissjóðs vegna aukinna tekna í
þjóðfélaginu skattahækkun er hrein
rangtúlkun.
Sama má segja um tekjuskatt fyr-
irtækja. Þar hefur hlutfallið verið lækk-
að í áföngum úr 45% árið 1991 í 18% í
dag. Þessi skattur skilar þrátt fyrir
lækkunina mun meiri tekjum í ríkissjóð
en áður. Það er rétt hjá Ágústi að ýmsir
frádráttarliðir hafa verið afnumdir
samhliða hlutfallslækkunum og skatt-
stofninn þar með breikkaður, enda er
það í samræmi við þá stefnu að skattar
eigi að vera sem almennastir, und-
anþágur fáar og skattkerfið gegnsætt.
Hins vegar eru til mikilvægari skýr-
ingar á því hvers vegna lægri skatt-
hlutföll skila meiri tekjum og má þar
nefna aukin umsvif fyrirtækja og betri
árangur í rekstri, en lág skatthlutföll
eru einmitt ein mikilvægasta leiðin til
að búa atvinnulífinu hagstætt starfsum-
hverfi.
Ágúst fullyrðir að barnabætur hafi
verið skertar í tíð ríkisstjórnarinnar en
ekki fylgir hvernig hann kemst að þeirri
niðurstöðu. Tölurnar tala hins vegar
sínu máli í þessu sambandi. Útgjöld rík-
issjóðs vegna barnabóta hafa hækkað
um 37,7% frá árinu 1999 en á sama tíma
hefur vísitala neysluverðs hækkað um
19,7%. Mér er ekki ljóst hvernig Ágúst
fær út þá niðurstöðu að í þessu felist
skerðing – hvað þá skattahækkun!
Þá fullyrðir Ágúst að stimpilgjöld
hafi hækkað um 900 milljónir króna, en
það stenst ekki frekar en annað. Hið
rétta er að þessi gjöld hafa ekki verið
lækkuð, en það getur varla talist skatta-
hækkun, jafnvel þó að Ágúst langi mik-
ið til að klína þeim stimpli á ríkisstjórn-
ina. Fullyrðing um hækkun skatta á
áfengi og tóbaki missir einnig marks,
enda hafa krónutöluhækkanir á þessum
sköttum á undanförnum árum ekki ver-
ið í samræmi við verðbólgu. Veruleikinn
er því sá að þessir skattar hafa lækkað
að raungildi en ekki hækkað.
Hér er ekki pláss til að svara öllum
fullyrðingum Ágústs um skattahækk-
anir, en það sem eftir stendur er að þær
eru byggðar á rangtúlkunum og villandi
samanburði. Staðreyndin er sú að rík-
isstjórnir Davíðs Oddssonar hafa beitt
sér fyrir skattalækkunum, bæði lækkun
á hlutföllum og afnámi ýmissa sér-
skatta. Frá 1991 hafa aðeins tveir nýir
skattar verið lagðir á, sem skipta máli í
þessu sambandi, þ.e. svokallaður há-
tekjuskattur og 10% fjármagns-
tekjuskattur. Þessir skattar skila vissu-
lega tekjum til ríkissjóðs vegna
skattstofna sem ekki voru fyrir hendi
áður. Hvergi hefur komið fram að Sam-
fylkingin vilji leggja af hátekjuskattinn
og ekki hafa talsmenn hennar stutt rík-
isstjórnina í að lækka hann. Og ekki
hafa Samfylkingarmenn lagt til lækkun
fjármagnstekjuskatts heldur ítrekað
mælt fyrir umtalsverðri hækkun skatt-
hlutfallsins. Jafnframt er ljóst að Sam-
fylkingarmenn hafa ekki treyst sér til
að styðja breytingar á borð við lækkun
á tekju- og eignarskatti fyrirtækja.
Helstu talsmenn flokksins í skatta-
málum, Jóhanna Sigurðardóttir og for-
maðurinn, Össur Skarphéðinsson, hafa
þvert á móti lýst yfir þeirri skoðun að
almennt tekjuskattshlutfall atvinnulífs-
ins eigi að vera 25% en ekki 18%.
Það er í sjálfu sér fagnaðarefni ef
Samfylkingin hefur allt í einu fengið
áhuga á skattalækkunum. Það er hins
vegar ekki í samræmi við reynsluna af
valdatíð vinstri manna, hvorki í lands-
málum né í sveitarstjórnum. Það er
heldur ekki í samræmi við fyrri stefnu
Samfylkingarmanna í kosningum eða á
Alþingi. Í ljósi þess skyldu landsmenn
gjalda varhug við skattalækkunarlof-
orðum úr þeirri átt – reynslan talar ein-
faldlega öðru máli.
Hverjum má treysta
til að lækka skatta?
Eftir Birgi
Ármannsson
„Staðreyndin er sú að
ríkisstjórnir Davíðs
Oddssonar hafa beitt
sér fyrir skattalækk-
unum.“
Höfundur er lögfræðingur og
frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavíkurkjördæmi suður.
EFTIR úrskurð Jóns Kristjánssonar,
setts umhverfisráðherra, sem heimilar
framkvæmdir við Norðlingaölduveitu,
hefur skapast grundvöllur fyrir stækk-
un álvers Norðuráls á Grundartanga.
Nú liggur fyrir að Landsvirkjun telur
þessa framkvæmd hagkvæma og ætlar
að ráðast í hana, þar með fær Norður-
ál þá raforku sem þarf til álframleiðslu
í stækkuðu álveri. Þessi niðurstaða er
ánægjuefni og skiptir miklu máli fyrir
atvinnulíf og búsetuþróun á Vest-
urlandi. Ekki er síst mikilvægt að nið-
urstöður liggi fyrir nú, vegna þeirrar
þróunar sem verið hefur á vinnumark-
aði. Gera má ráð fyrir að fram-
kvæmdir við stækkun Norðuráls geti
hafist innan sex mánaða og eru það
góðar fréttir þar sem vart hefur orðið
við aukið atvinnuleysi að undanförnu.
Framgangur málsins hefur verið í
nokkurri óvissu undanfarin misseri en
nú liggja fyrir mikilvægar ákvarðanir
og niðurstöður. Þrátt fyrir að stækkun
Norðuráls verði að veruleika síðar en
upphaflegar áætlanir gerðu ráð fyrir,
þá er aðalatriðið það að málið er nú
nánast í höfn. Ráðherrar Framsókn-
arflokksins hafa verið gagnrýndir fyrir
að málið hafi dregist á langinn, en öll-
um má ljóst vera að við höfum unnið
að þessu máli að fullum heilindum með
það að markmiði að ljúka því. Flókin
ferli vegna mats á umhverfisáhrifum,
það að Þjórsárverin eru eitt helgasta
svæði landsins út frá náttúruvernd-
arsjónarmiðum ásamt mörgum óvissu-
þáttum sem uppi hafa verið á vinnslu-
ferli málsins hefur dregið niðurstöður
á langinn, en á því eru eðlilegar skýr-
ingar.
Fyrir okkur framsóknarmenn er
þessi staðreynd sérstakt ánægjuefni,
allt frá því fyrst komu fram hug-
myndir um byggingu álvers Norðuráls
á Grundartanga hafa framsóknarmenn
unnið að heilindum að því að uppbygg-
ing þessa mikilvæga fyrirtækis yrði að
veruleika. Rétt er að rifja upp að á
þeim tíma þegar undirbúningur bygg-
ingar álversins stóð yfir sætti Fram-
sóknarflokkurinn miklum andbyr af
hálfu þeirra sem börðust gegn ál-
verinu vegna umhverfissjónarmiða, en
okkur féllust ekki hendur heldur var
markvisst unnið að því að ná málinu í
höfn. Reynslan af starfsemi Norðuráls
er mjög góð, fyrirtækið er til fyr-
irmyndar og það hefur skipt miklu
máli fyrir Vesturland og þjóðarbúið í
heild.
Orkuframleiðsla með Norð-
lingaölduveitu og nýting orkunnar til
álframleiðslu hjá Norðuráli er dæmi
um atvinnustefnu Framsóknarflokks-
ins. Um er að ræða nýtingu orkuauð-
lindar að teknu tilliti til náttúruvernd-
arsjónarmiða og uppbyggingu á
atvinnustarfsemi til aukinna þjóð-
artekna. Ávinningurinn er sá að fleiri
fá atvinnu, útflutningstekjur aukast og
þjóðarbúið styrkist. Með auknum
tekjum skapast meiri möguleikar á að
efla velferðarkerfið, verja auknum
fjármunum til ýmissa verkefna sem
fólkið kallar eftir og svigrúm til
skattalækkana eykst. Staða mála varð-
andi byggingu Norðlingaölduveitu og
stækkun Norðuráls er því mikið fagn-
aðarefni fyrir þjóðina alla.
Stækkun Norðuráls
Eftir Magnús
Stefánsson
Gera má ráð fyrir að framkvæmdir við
stækkun Norðuráls geti hafist innan
sex mánaða og eru það góðar fréttir
þar sem vart hefur orðið við aukið
atvinnuleysi að undanförnu.
Höfundur er þingmaður Framsóknarflokks
á Vesturlandi og er í fyrsta sæti á framboðs-
lista flokksins í Norðvesturkjördæmi.
haldið að hann fagnaði því að þjóðir ESB
væru að þróa samstarfið í átt að hefð-
bundnu milliríkjasamstarfi á þeim svið-
um sem þau teldu að eigi betur heima í
löndunum sjálfum.
Þar að auki ætti Birgir Tjörvi að vita
að utanríkismál heyra undir aðra Stoð
samstarfs Evrópusambandslanda og þar
hefur framkvæmdastjórnin (yfirþjóðlegt
vald) ekki lögsögu. Í utanríkismálum leit-
ast ríkin við að samræma skoðun sína en
hverju landi er þó heimilt að hafa sjálf-
stæða stefnu eins og glöggt hefur komið
fram í Íraksmálinu á undanförnum vik-
um.
Þrátt fyrir tilraunir Birgis Tjörva að
draga athyglina frá aðalatriðum í mál-
flutningi sænska utanríkisráðherrans, þá
standa þau samt sem áður óhögguð.
Anna Lindh hefur skipt um skoðun á
gagnsemi aðildar lands síns að Evrópu-
sambandinu. Hún telur að það hafi styrkt
Svíþjóð bæði félagslega, efnahagslega og
pólitískt að ganga í Evrópusambandið og
þar með hafi rödd Svíþjóðar á al-
þjóðavettvangi ekki veikst heldur þvert á
móti styrkst.
smærri ríkin innan ESB
órnað rétti sínum til að hafa
oðun í utanríkismálum. Þau
og standa eins og stóru
knist. Máli sínu til stuðnings
inn Baldur Þórhallsson, dós-
óla Íslands, og vísar í rann-
á stöðu smáríkja innan sam-
Birgir Tjörvi hefur lesið
rð Baldurs um þessi mál, þá
esið einhverja aðra útgáfu en
din er hins vegar sú að meg-
n í ritgerð dósentsins er sú
afi nokkuð vel náð að tryggja
na innan bandalagsins. Að
am er mikil mistúlkun á nið-
erðarinnar.
ýtur það skökku við að Birgir
harma það að aðildarríkin
draga úr yfirþjóðlegu valdi
astjórnarinnar. Maður hefði
pna augun
Höfundur er formaður Evrópusamtakanna.
dh um reynslu Svía
a vakið töluverða
þeim sárast. Hann virtist vera að segja
þeim að Frakkland og Þýskaland væru í
öndvegi, önnur ESB-ríki sætu skör lægra,
og væntanleg aðildarríki sambandsins
væru hornrekur sem ættu að þegja.
Ummæli Chiracs varpa skæru ljósi á
hvernig Evrópusambandið hefur fjar-
lægst hugsjónina um jöfnuð milli allra að-
ildarríkjanna. Skammademba hans gæti
reyndar orðið til þess að horfið yrði frá
nokkrum af þeim umbótum, sem verið er
að ræða á ráðstefnu Evrópusambandsins
og miðast að því að einfalda ákvarð-
anatökuna innan ESB með því að koma á
fót stofnunum sem myndu auka áhrif fjöl-
mennustu ríkjanna.
Slíkar umbætur geta aðeins gengið ef
stóru aðildarríkin falla ekki fyrir þeirri
freistingu að nota þessar stofnanir til að
sneiða hjá eða traðka á hagsmunum litlu
ríkjanna. Reiðilestur Chiracs er mjög
skaðlegur einingu Evrópu vegna þess að
hann grefur undan þessari meginstoð
hennar, traustinu.
faldlega látið í ljósi hollustu
in nú þegar Bandaríkjastjórn
ð halda. Ef til vill er mergur
þau líta svo á að meðan Evr-
ð hefur ekki komið sér upp
kerfi geti þau þurft á Banda-
halda til að tryggja öryggi
ja sjálfstæði þeirra.
aðildarríki ESB eru milli
gju. Neiti þau að lýsa yfir
Bandaríkin, sem þau þurfa
í öryggismálum, geta
enn sakað þau um sviksemi.
ituðu því óbeint að styðja
akka og Þjóðverja við Banda-
málinu voru þau sökuð um
pusambandið.
benda á þessa valþröng
puríkjanna er á engan hátt
ka hrokafull ummæli Chiracs
dan einingu Evrópu. Það
ættulegasta – við yfirlýsingu
að hann setti samasem-
vrópusambandsins og
g Þýskalands. Hann réðst
Spánverja eða Ítali fyrir
ra við Bandaríkin eins og
puþjóðirnar og það svíður
a einingu
u
Jiri Pehe var stjórnmálaráðgjafi Vaclavs
Havels, fyrrverandi forseta Tékklands.
Reuters
uðningi við stefnu Bandaríkjanna gegn Írak. Greinarhöfundur segir ríki
aðstoðina við að sigrast á kommúnismanum og seinna fyrir að hvika ekki
viðbrögð við eiturefnaárás í Kúveit.