Morgunblaðið - 12.03.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2003 11
Borgartúni 28, símar 520 7901/520 7900
SÉRA Jón Helgi Þórarinsson, for-
maður Prestafélags Íslands, segir að
ræða séra Hjartar Magna Jóhanns-
sonar, prests Fríkirkjusafnaðarins,
sl. sunnudag hafi ekki aðeins vakið
undrun sína heldur einnig hryggð.
Hátt hafi verið reitt til höggs og
frjálslega farið með staðreyndir, svo
ekki sé meira sagt. Mörgum þyki
óviðeigandi að predikunarstóllinn sé
notaður til að skapa deilur og tog-
streitu á milli trúfélaga eins og gert
var í umræddri ræðu. Þetta kemur
fram í yfirlýsingu frá sr. Jóni.
„Sr. Hjörtur Magni Fríkirkju-
prestur sagðist í ræðu sinni vitna í
bréf sem undirritaður hafi skrifað fé-
lagsmönnum PÍ. Hið rétta er að ég
skrifaði nokkrar línur á lokaðan
tölvupóstlista presta, þar sem við
spjöllum um eitt og annað sem okkur
liggur á hjarta, eða er ofarlega á
baugi í samfélaginu. Brugðist er við á
sama vettvangi, og hefði sr. Hirti
Magna verið í lófa lagið að gera slíkt
eins og sumir aðrir prestar gerðu.
Langoftast er um óformleg skrif að
ræða, sem flokka má undir „hugsað
upphátt“, þó svo stöku sinnum komi
formlegri erindi sem eru þá með við-
eigandi yfirskrift, dagsetningu
o.s.frv. Sú orðsending sem ég sendi á
listann 27. febrúar var augljóslega
óformleg, enda var þar hvorki að
finna dagsetningu né nafn Presta-
félags Íslands eða fullt nafn undirrit-
aðs sem ætíð er, þegar um bréf á veg-
um félagsins er að ræða. Það er því
ekki rétt sem sr. Hjörtur Magni hélt
fram á Rás 2 mánudaginn 10. mars að
formleg bréf og óformlegar orðsend-
ingar væru með sama „formattinu“
eins og hann orðaði það og því erfitt
að greina þar í milli.
Í umræddri orðsendingu varpaði
ég því fram hvort prestar viti almennt
um trúfélagsskráningu fermingar-
barna sinna. Ég benti á að þau geti
verið skírð í þjóðkirkjusöfnuði, en þar
sem skráning barna yngri en 16 ára
fylgir trúfélagsskráningu móður, þá
geti barnið engu að síður verið utan
þjóðkirkjunnar. Það getur verið
skráð í annan trúarsöfnuð eða staðið
utan trúfélaga. Af langri
reynslu fullyrði ég að
fólk gerir sér sjaldnast
grein fyrir þessu og því
bendi ég á mikilvægi
þess að upplýsa foreldra
fermingarbarna um
þetta atriði. Það er eðli-
legast að barn fermist í
sínum söfnuði en hvergi
í orðum mínum er
minnst á að leggja eigi
að fólki að ganga í þjóð-
kirkjuna og því eru slík-
ar fullyrðingar sr.
Hjartar hans eigin hug-
arfóstur.“
Í yfirlýsingunni segir
að heimasöfnuðurinn sé
mikilvægur í hugmyndafræði ferm-
ingarinnar. Því er eðlilegt að benda á
þetta atriði. Ef aðstæður barns eru á
þann veg að það óski þess að fermast í
annarri kirkju er það yfirleitt auðsótt
mál. En um leið er rétt að skoða hvort
barnið tilheyri ekki söfnuði sem bygg-
ist á sama játningargrunni og sá söfn-
uður hvar það fermist.
„Rétt er að benda á það hér að það
er heldur enginn fótur fyrir þeirri
fullyrðingu sem birtist í textavarpi
RÚV og höfð er eftir sr. Hirti Magna
að „formaður Prestafélags Íslands
hvetji presta landsins til að skrá alla
sem leita til þeirra í þjóðkirkjuna þó
þeir tilheyri öðrum trúfélögum“.
Þetta eru mjög alvarlegar ásakanir
sem eiga sér enga stoð í
veruleikanum. Vona ég
að þetta sé rangt eftir
haft. Prestar þjóðkirkj-
unnar liðsinna þeim
sem til þeirra leita, án
þess að spyrja um trú-
félag og munu gera það
áfram. 3. Það hlýtur að
teljast eðlilegt að for-
stöðumenn safnaða
haldi utan um félaga-
skráningu í söfnuðum
sínum. Þannig sjá þeir
hvort meðlimum fjölg-
ar eða fækkar, sem
auðvitað skiptir máli
bæði fjárhagslega sem
og í öllu safnaðarstarfi.
Þetta hafa til að mynda prestar frí-
kirkna löngum gert samviskusamlega
en prestar þjóðkirkjunnar hafa aftur
á móti ekki gætt að þessu sem skyldi
og því tel ég rétt að hvetja þá til þess.
Tekjur allra trúfélaga og safnaða í
landinu fara eftir fjölda skráðra fé-
laga 16 ára og eldri, svo eðlilegt er að
allir söfnuðir hugi að mikilvægi þess
að halda utan um félagaskráningu
sína, enda er fjárhagur svo til allra
trúarsafnaða landsins erfiður.
Oft er rætt um mikla þörf á fleiri
prestsembættum á suðvesturhornið
vegna mikilla fólksflutninga síðustu
áratugi. Um prestsembætti þjóð-
kirkjunnar gilda þeir samningar að til
að þeim fjölgi, þarf meðlimum hennar
að fjölga um 5000 á landsvísu. Fækki
félögum að sama skapi fækkar einnig
prestsembættunum. Af þessari
ástæðu skiptir miklu máli fyrir þjóð-
kirkjuna að félögum hennar fjölgi til
að hún geti áfram þjónustað alla
landsmenn.
Fríkirkjan hefur um tíma auglýst
að safnaðarmeðlimir þurfi ekki að
greiða gjald fyrir skírn, fermingar-
fræðslu eða hjónavígslu. Slíkt sé
greitt af sóknargjöldum. Var haft eft-
ir starfsmanni Fríkirkjunnar í
Reykjavík á forsíðu eins blaðs fyrir
skömmu, að þetta gætu aðrir söfnuðir
allt eins gert. Svo er þó ekki. Prestar
fríkirkna geta samið við sína söfnuði
um sín laun og fríkirkjusöfnuðir mega
greiða prestum sínum beint það sem
þjóðkirkjuprestar þurfa að innheimta
sjálfir vegna ofangreindra embættis-
verka. Ástæðan er sú að prestar þjóð-
kirkjunnar eru undir kjaranefnd og
taka föst grunnlaun skv. úrskurði
hennar, en verða síðan að sækja ann-
an hluta launa sinna með því að inn-
heimta greiðslur fyrir prestsverk.
Fríkirkjuprestar geta hins vegar
samið um að fá þessar greiðslur beint
frá sínum söfnuði. Þetta hafa þjóð-
kirkjuprestar ekki heimild til að gera.
Hins vegar er rétt að benda á að
prestar og forstöðumenn allra trú-
félaga fá greitt úr kirkjugarðasjóði
vegna útfara. Eins og fyrr segir væri
hægt að gera athugasemdir við all-
nokkur atriði í viðbót úr ræðu frí-
kirkjuprests sl. sunnudag, en það
verður ekki gert hér. Það er rétt og
eðlilegt að ræða um stöðu þjóðkirkj-
unnar í samfélaginu sem og stöðu
annarra trúfélaga, en sú umræða
verður að fara fram með allt öðrum
hætti en gert var sl. sunnudag úr pre-
dikunarstóli Fríkirkjunnar í Reykja-
vík.“
Yfirlýsing frá Jóni Helga Þórarinssyni, formanni Prestafélags Íslands
Ræðan vakti
undrun
og hryggð
Séra Jón Helgi
Þórarinsson
SÉRA Hjörtur Magni Jóhannsson,
sóknarprestur Fríkirkjunnar, gagn-
rýndi formann Prestafélags Íslands
í útvarpspredikun sl. sunnudag fyrir
að hvetja presta í tölvuskeyti á um-
ræðuvef presta, til að skrá ferming-
arbörn sem eru utan þjóðkirkjunnar
í þjóðkirkjuna og hélt hann því fram
að markmiðið væri að ná í trúfélags-
gjöld.
Í predikun sinni sagði sr. Hjörtur
Magni m.a. að unglingar á ferming-
araldri vildu gjarnan fylgja sínum
bekkjarsystkinum og fríkirkjuung-
menni vildu gjarnan fylgja sínum
bekkjarfélögum og fermast í sinni
hverfisþjóðkirkju. „Fyrir það greiða
þau fullt verð, til viðkomandi þjóð-
kirkjuprests. En nú virðist það ekki
nóg að greiða uppsett gjald fyrir
prestsþjónustuna heldur ætla þjóð-
kirkjuprestar líka að ná sér í trú-
félagsgjöldin af þessu utanþjóð-
kirkjufólki svo að þau streymi nú í
þjóðkirkjusjóðina um ókomin ár,“
sagði hann.
Fá fleiri stöðu-
gildi frá ríkinu
Vék hann orðum sínum síðan að
skrifum sr. Jóns Helga Þórarinsson-
ar, formanns Prestafélagsins, á um-
ræðuvef presta og sagði: „Nú fyrir
örfáum dögum sendi formaður
Prestafélags Íslands prestum þjóð-
kirkjunnar boð með baráttukveðjum
um að nú skuli þeir vera vakandi yfir
því að skrá þá sem til þeirra leita í
trúarlegum erindagjörðum en til-
heyra öðrum kristnum trúfélögum,
að skrá þá í þjóðkirkjuna. Hann seg-
ir orðrétt: „Það hlýtur að vera eðli-
legt að börn sem fermast í þjóð-
kirkjusöfnuði séu í þjóðkirkjunni“.
Síðan útskýrir hann hvaða leiðir
prestar geta farið til að ná því mark-
miði sínu. Þá segir formaður Presta-
félagsins orðrétt: „Og síðan er eðli-
legt að við bendum foreldrum
viðkomandi fermingarbarns eða
barna á þetta og segjum að eðlilegt
sé að þau séu í söfnuðinum. Við eig-
um viðkomandi eyðu-
blöð um skráningu í
trúfélag.
Við þurfum að vera
vakandi yfir þessu at-
riði“ – heldur formaður
presta þjóðkirkjunnar
áfram og segir síðan –
„og getum þannig án
efa fjölgað enn hraðar í
þjóðkirkjunni sem er
mikilvægt í alla staði –
við fáum fyrr fleiri
presta til starfa og
fleiri bera byrðarnar
með okkur þegar fram
í sækir. Börn þessara
barna verða síðan
skráð eftir trúfélagi
þeirra ... þetta er snjó-
bolti sem er fljótur að hlaða utan á
sig. Baráttukveðjur.“
Athyglisvert er að formaður
Prestafélagsins opinberar ástæð-
urnar fyrir þessu baráttuátaki þjóð-
kirkjupresta. Ástæðurnar eru ekki
þær að þeir vilji ná til fleiri með
fagnaðarerindi Jesú Krists sem þeir
eru kallaðir til að boða. Nei aldeilis
ekki. Ástæðan, hvatinn og markmið-
ið er að fá fleiri stöðugildi frá ríkinu,
meiri pening og bætt kjaramál rík-
ispresta frá ríkinu, umfram önnur
trúfélög, það er markmið.
Það er sannarlega sorgleg tilhugs-
un og væri hreint ótrúlegt ef ein-
hverjir þjóðkirkjuprestarnir hér í
Reykjavík sæju ofsjónum yfir og
einhverja glataða þúsundkalla fyrir
augum sér, yfir því að 20 til 30 ung-
menni hafi árlega ákveðið að ferm-
ast hér í Fríkirkjunni í Reykjavík,
en ekki ríkiskirkjunni þar sem
greiða þarf presti a.m.k. 8.000 krón-
ur. Flest öll þeirra ungmenna sem
fermast hér í Fríkirkjunni við Tjörn-
ina tilheyra rótgrónum fríkirkjufjöl-
skyldum, því að frí-
kirkjusöfnuðurinn á
sér meira en aldar sögu
hér í borg. Margir
þjóðkirkjuprestar fá
marga tugi ef ekki
hundruð fermingar-
barna til sín ár hvert,
og þurfa síðan nauð-
beygðir að telja alla
hundraðþúsundkallana
í kjölfarið sem þeir fá
persónulega fyrir. Frí-
kirkjan er að vísu ekki
sett undir þá miklu
byrði og kvöð að telja
slíkar peningaupphæð-
ir, þar sem hún tekur
ekki krónu fyrir viðvik-
ið við kirkjulegar at-
hafnir,“ sagði séra Hjörtur Magni í
predikun sinni.
Sendu biskupi
Íslands kvörtun
Hann sagði einnig að aðstandend-
ur fermingarbarna sem hafa tilheyrt
Fríkirkjunni „en verið fengin til þess
að skrá sig úr henni og í þjóðkirkj-
una við fermingu, það af ríkislaun-
uðum þjóðkirkjupresti í Kópavogi,
[hafi] ritað biskupi Íslands bréf og
kvartað yfir þessu og leitað skýr-
inga. Biskup Íslands vísaði málinu
frá sér til prófasts og ekkert gerðist.
Eftir ítrekun svaraði biskup með því
að segja að hann hafi lagt áherslu á
að öll auglýsingastarfsemi til
mannaveiða sé óeðlileg hvað þjóð-
kirkjuna varðar en að prestar þjóð-
kirkjunnar séu vissulega skyldugir
til að halda utan um sóknarbörn
sín,“ sagði sr. Hjörtur Magni.
Þegar Morgunblaðið hafði sam-
band við Karl Sigurbjörnsson, bisk-
up Íslands, vegna málsins í gær vís-
aði hann á sr. Jón Helga, þar sem
honum hefði ekki gefist færi á að
kynna sér það.
Tekið 5 þúsund kall upp
í í einhverjum tilvikum
Séra Hjörtur Magni Jóhannsson
fríkirkjuprestur sagði aðspurður í
samtali við Morgunblaðið að dæmi
væru um að börn sem skráð væru í
þjóðkirkjuna hefðu fermst í Frí-
kirkjunni, yfirleitt í kringum tvö af
20–30 barna fermingarhópi á ári.
Spurður hvort Fríkirkjan tæki
einhverja þóknun fyrir að ferma
börn úr þjóðkirkjunni sagði hann
svo „yfirleitt ekki“ vera.
„Það er engin regla í því en ég hef
stöku sinnum tekið, held ég, upp í
fimmþúsund kall en í önnur skipti
hef ég ekkert tekið.
Ef það kæmi einhver flóðbylgja af
þjóðkirkjufólki þá mætti endurskoða
það en þetta hefur verið það lítið,
umfang ferminganna hjá okkur.“
Hann segir að miðað við þann ár-
gang sem ætti með réttu að tilheyra
Fríkirkjunni, samkvæmt skráningu,
ættu 60–70 börn að fermast þar á
hverju ári.
Spurður hvort hann hafi stungið
upp á því við þau eða forráðamenn
þeirra að þau færðu sig á milli trú-
félaga sagðist Hjörtur Magni hafa
nefnt það við fólk. Í sumum tilfellum
hefði orðið af því að þau færðu sig úr
öðrum trúfélögum yfir í Fríkirkjuna
en í öðrum ekki.
Þess má geta að Fríkirkjan stefnir
að því að birta útvarpsprédikun séra
Hjartar Magna í heild sinni á vef
Fríkirkjunnar á næstu dögum,
www.frikirkjan.is.
Sóknarprestur Fríkirkjunnar gagnrýnir tölvubréf formanns Prestafélagsins
Segir reynt að skrá utanþjóð-
kirkjufólk vegna trúfélagsgjalda
Séra Hjörtur Magni
Jóhannsson
LISTASAFN Reykjavíkur og Ís-
landssími hafa gert með sér nýtt sam-
komulag vegna loka á samstarfs-
samningi sem verið hefur í gildi milli
aðilanna tveggja frá desemberlokum
2000. Í stað fullnaðargreiðslna á um-
sömdum styrk Íslandssíma á þessu
ári mun fyrirtækið greiða safninu
helming umsaminnar upphæðar, 3
milljónir, en mun í staðinn greiða fjar-
skiptakostnað safnsins til ársloka
2005, samtals 4 milljónir. Íslandssími
mun áfram standa undir kostnaði við
GSM-leiðsögn í sölum safnsins.
Upphaflegur samningur tók til
samstarfs á sviði fræðslu- og útgáfu-
mála, kynningar- og markaðsmála og
fyrirlestra og rannsókna og gildir til
loka árs 2003. Borgarráð staðfesti í
gær breytta tilhögun samstarfsins. Í
bréfi forstöðumanns safnsins til borg-
arráðs segir að Listasafnið og Ís-
landssími hafi átt farsælt samstarf en
í ljósi breyttrar stefnu Íslandssíma í
styrkjamálum sé eðlilegt að semja
sérstaklega um lok samningsins.
Eiríkur Þorláksson, forstöðumaður
Listasafn Reykjavíkur, sagði að í ljósi
breytinga á eigendahópi og uppbygg-
ingu Íslandssíma hefði fyrirtækið gef-
ið það út að þeir væru að endurskipu-
leggja styrkveitingar fyrirtækisins og
losa sig frá samningum sem hvort eð
er væru að renna út.
Fleiri listasöfn og fyrirtæki hafa
ekki endurnýjað samstarfssamninga
sín á milli. Eiríkur bendir á að Lista-
safn Íslands og Síminn hafi ekki end-
urnýjað samning sín á milli í fyrra.
Eiríkur álítur að í tilviki Listasafns
Reykjavíkur fari saman áherslu-
breytingar fyrirtækja og efnahags-
ástandið í þjóðfélaginu.
Samningur Íslandssíma
og Listasafnsins
Greiðir
helming
styrksins