Morgunblaðið - 12.03.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STEINÞÓR Skúlason, forstjóri
Sláturfélags Suðurlands, segir að ef
ekki verði leitast við að jafna fram-
boð á kjötmarkaði geti svo farið að
markaðurinn breytist úr gífurlegu
offramboði og miklu verðfalli yfir í
skort á kjöti. Hann segir einnig að
þær aðstæður sem nú hafi skapast á
markaðinum geti orðið til að flýta
breytingum milli kjötgreina.
Bent hefur verið á að það sé ekki í
samræmi við ákvæði samkeppnis-
laga ef bændur fari að draga „skipu-
lega“ úr framleiðslu eins og Ari
Teitsson, formaður Bændasamtak-
anna, hefur hvatt til að verði gert,
a.m.k. verði að fá formlega undan-
þágu frá samkeppnislögum áður en
þetta er gert.
Steinþór sagði að reglur kveði á
um að hinn frjálsi markaður eigi að
gilda á þessu sviði, en hins vegar
væru markaðslögmálin ekki á ferð-
inni þegar lánastofanir eða skuldu-
nautar héldu fyrirtækjum gangandi
löngu eftir að þau væru komin í þrot,
sem orsakaði síðan þrot hjá öðrum
fyrirtækjum sem ella hefði ekki orð-
ið.
„Þessi þróun á einnig eftir að flýta
breytingum milli búgreina. Fram-
leiðslueiningar í svínum og kjúkling-
um eru stórar og þar hefur verið ráð-
ist í miklar fjárfestingar sem
kröfuhafar eiga mikið undir. Þó að
fyrirtækin lendi í erfiðleikum sjá lán-
veitendur sig knúna til að halda
áfram rekstri, annaðhvort með nýrri
kennitölu og nýju eigið fé eða með
því að gefa eftir skuldir. Aðilum, sem
eru með smærri bú og framleiða
kindakjöt og nautakjöt, er hins veg-
ar ekki gert kleift að halda áfram
framleiðslu lendi þeir í erfiðleikum
með sinn rekstur. Þarna er auðvitað
um mismunun að ræða.“
Steinþór sagði að menn yrðu að
hafa í huga að kjöt væri ekki eins og
hver önnur vara sem hægt væri að
taka út af markaði og setja hana á
markað með stuttum fyrirvara.
Framleiðsluferillinn í nautgriparækt
væri t.d. yfir tvö ár. „Ef það sem er
að gerast á kjötmarkaðinum í dag
gengur algerlega án nokkurrar stýr-
ingar gætum við farið úr gífurlegu
offramboði og miklu verðfalli yfir í
vöntun á kjöti. Þeir sem hafa verið
lengi í þessari grein telja að það sé
óskynsamlegt að reyna ekki eitthvað
að jafna framboð.“
Flýtir
breyting-
um milli
kjötgreina
Forstjóri SS um
offramboð á
kjötmarkaðnum
TIL að tryggja varnir Íslands á 21.
öld verður áfram að byggja á varn-
arsamstarfinu við Bandaríkjamenn
en Íslendingar verða jafnframt að
taka aukna ábyrgð og frumkvæði í
vörnum landsins.
Um þetta voru þau Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra, Björn
Bjarnason, alþingismaður og borg-
arfulltrúi, og Þórunn Sveinbjarnar-
dóttir alþingismaður sammála en
þau voru framsögumenn á sameig-
inlegum fundi Varðbergs og Sam-
taka um vestræna samvinnu á Hótel
Sögu í gær þar sem fjallað var um
hvernig varnir Íslands yrðu tryggð-
ar á 21. öldinni.
Halldór Ásgrímsson sagði að að-
ildin að Atlantshafsbandalaginu
yrði, líkt og fyrr, hornsteinn ís-
lenskrar öryggis- og varnarmála-
stefnu á 21. öldinni. Breyttar að-
stæður kölluðu hins vegar á aukin
framlög Íslands í þágu heildarinnar.
Íslendingar bæru jafnframt siðferði-
lega skyldu til að leggja sitt af mörk-
um til að efla öryggi. „Þótt friðarvilji
sé dyggð er enginn hróður í því að
ætla nágrannaþjóðum hugsanlegar
fórnir, meðal annars í okkar þágu, og
láta eins og okkur komi það ekki
við,“ sagði Halldór.
Ekki horfið frá vopnleysi
Í ræðu sinni í gær sagði Halldór að
almennur skilningur virtist vera á
nauðsyn þess að Íslendingar tækju
að sér aukið hlutverk og frumkvæði í
vörnum landsins. Þetta þýddi þó
ekki að hverfa ætti frá vopnleysi eða
að íslenskir aðilar geti tekið við meg-
inverkefnum varnarliðsins, heldur
að kanna hvort og hvernig íslenskir
borgaralegir starfsmenn geti tekið
að sér frekari stuðningsverkefni á
varnarsvæðum. Í samtali við Morg-
unblaðið sagðist Halldór sjá fyrir sér
aukna þátttöku Íslendinga t.d. í fjar-
skiptamálum, öryggisgæslu á varn-
arsvæðum og jafnvel samstarf á sviði
björgunar. „Þá á ég við þyrlubjörg-
unarsveitina í samstarfi við varnar-
liðið. Það liggur fyrir að við munum
smíða nýtt varðskip á næstunni og
það skip er hannað með tilliti til auk-
ins samstarfs á þessu sviði,“ sagði
hann.
Bókun um framkvæmd varnar-
samningsins við Bandaríkjamenn
rann út árið 2001 en enn er starfað
eftir henni. Íslensk stjórnvöld hafa
afdráttarlaust lýst því yfir að á
Keflavíkurflugvelli væri nú lág-
marksviðbúnaður. Á síðustu tveimur
árum hafa farið fram óformlegar við-
ræður milli íslenskra og bandarískra
yfirvalda um framkvæmd varnar-
samningsins en Halldór sagði að þær
væru ekki komnar langt á veg.
Spurður sagði hann að formlegar
viðræður gætu í raun hafist hvenær
sem er. „En aðstæður hér á landi eru
ekki sérstaklega góðar til mikilla við-
ræðna um stórpólitísk mál. Við erum
að fara hér inn í kosningabaráttu og
það geta allir skilið að það er ekki
heppilegur tími til að taka stórpóli-
tískar ákvarðanir um mál sem snerta
grundvallarhagsmuni Íslands,“
sagði Halldór. Réttast væri að málið
biði nýrrar ríkisstjórnar en hann
vildi þó ekkert útiloka í þessu sam-
hengi.
Skylda að bregðast
við nýjum ógnum
Í framsögu sinni sagði Björn
Bjarnason að Íslendingar gætu ekki,
frekar en aðrar þjóðir, haft að engu
þær hættur sem blöstu við í upphafi
aldarinnar. Íslendingar hlytu að
bregðast við þeim til að gæta eigin
hagsmuna og einnig líta til þess sem
bandamenn okkar í Evrópu og Norð-
ur-Ameríku væru að gera. Á leið-
togafundi NATO í Prag í nóvember
2002 hafi verið samþykkt, m.a. af
Davíð Oddssyni og Halldóri Ás-
grímssyni hvernig ætti að bregðast
við hættunni. Ríkisstjórnir NATO-
ríkjanna ætli að auka getu sína til að
standast ógn sem steðjar af efna-
vopnum, sýklavopnum, geislavopn-
um og kjarnorkuvopnum. Þær ætli
að auka hæfni sína til njósna og eft-
irlits og snúast harkalega gegn
hryðjuverkum og leggja áherslu á
ráðstafanir til að verjast árásum á
tölvu- og upplýsingatæknikerfi inn-
an landamæra sinna.
„Hættumatið, sem kemur fram í
ályktun leiðtogafundar NATO í
Prag, nær ekki síður til Íslands en
annarra NATO-landa,“ sagði Björn.
Hann benti á að líkt og Bandaríkja-
menn hefðu Norðmenn tekið skipu-
lega á varnar- og öryggismálum.
Norsku stjórnarflokkarnir þrír auk
Verkamannaflokksins hefðu ákveðið
að verja 118 milljörðum norskra
króna til þessa málaflokks frá 2002
til 2005 sem væri um 12% nettóaukn-
ingu að ræða frá næstu fjórum árum
á undan. Í Noregi hefðu stjórnmála-
flokkarnir með öðrum orðum komið
sér saman um framtíðarstefnu, fjár-
veitingar og aðgerðir til að treysta
öryggi lands síns við nýjar aðstæður.
Í þeim ríkjum sem leggja opinbert fé
til varnarmála væri óhjákvæmilegt
að gera það á grundvelli hættumats
og rökstuddra áætlana. „Öryggismál
Íslands eru aldrei rædd undir þess-
um formerkjum á Alþingi. Okkur Ís-
lendingum er framandi að ræða um
eigið öryggi með vísan til opinberra
útgjalda. Engar sambærilegar um-
ræður hafa því miður farið fram hér
á landi og meðal nágranna okkar
austan og vestan Norður-Atlants-
hafs um nauðsyn þess að endurmeta
stöðu okkar í öryggismálum og
hugsanlega leggja meira fé til
þeirra,“ sagði Björn.
Íslendingar gætu ekki verið varn-
arlausir og horfið til þess tíma þegar
treyst var á fjarlægðina frá öðrum
löndum. Til að tryggja varnir Íslands
á 21. öld yrði að halda áfram virku
varnarsamstarfi við Bandaríkin.
Gera þyrfti nýtt hættumat fyrir al-
mannavarnir. Þá ætti að endurnýja
hlutverk, skipulag og tækjakost
Landhelgisgæslunnar á grundvelli
nýs mats á verkefnum hennar og
einnig að tryggja að lögreglan gæti
lagað sig að nýjum aðstæðum með
virkri þátttöku í alþjóðlegu sam-
starfi. Jafnframt að meta hættur
sem Íslandi kunni að stafa af hryðju-
verkastarfsemi, skipulagðri glæpa-
starfsemi og útbreiðslu gereyðingar-
vopna. „Íslendingum er skylt sem
sjálfstæðri þjóð að sýna og axla
ábyrgð í varnar- og öryggismálum,
annars eru þeir ekki fullgildir þátt-
takendur í samfélagi þjóðanna,“
sagði Björn Bjarnason.
Ekki einblína
á hernaðarmátt
Þórunn Sveinbjarnardóttir sagði
að ekki væri nóg að einblína á hern-
arðarmátt og varnarmátt. Öryggis-
hugtakið hafi ekki eingöngu hernað-
arlega þýðingu. „Þekking á stöðu
efnahagsmála,umhverfismála,
mannréttinda og þjóðfrelsisbaráttu
minnihlutahópa víða um heim, og
áhrif þeirra á öryggi okkar í óstöð-
ugum heimi er ekki síður nauðsyn-
legt. Hið sama má segja um áhrif
glæpastarfsemi sem teygir anga sína
um allt,“ sagði hún. „Hinn almenni
borgari kann að óttast fyrirvaralaus-
ar hryðjuverkaárásir. Og ekki að
ástæðulausu. Hryðjuverkaárásirnar
á New York og Washington 2001 af-
hjúpuðu varnarleysi okkar gagnvart
slíkum ódæðisverkum. En þær hafa
einnig leitt okkur fyrir sjónir að órói,
átök og kúgun í fjarlægum löndum,
svo ekki sé talað um gamlar syndir
stórveldanna, geta haft bein áhrif á
öryggi okkar og lífsafkomu í dag.“
Þórunn taldi það forgangsatriði að
efla framlag Íslands til þróunarsam-
vinnu. Það væri í raun framlag til
varnarmála en ekki væri hægt að
skilja öryggismál frá baráttunni
gegn fátækt og misrétti. Til að
tryggja öryggi Íslands á 21. öldinni
yrði utanríkismálastefna Íslands að
taka mið af nýjum ógnum og hættum
í veröldinni. Til að móta slíka stefnu
lagði hún til að stofnuð yrði þver-
pólitísk nefnd, líkt og gert var árið
1979 þegar skipuð hafi verið öryggis-
málanefnd með fulltrúum allra þing-
flokka til að gera úttekt á öryggis- og
varnarmálum þjóðarinnar. „Ég tel
fullt tilefni til að skipa aðra slíka
nefnd,“ sagði hún.
Íslendingar taki aukinn
þátt í vörnum landsins
Utanríkisráð-
herra sér fyrir
sér verkefni í
öryggisgæslu,
fjarskipta- og
björgunarmálum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra og formaður Framsóknarflokksins, fjallaði um varnir Íslands á 21. öld á
fundi Varðbergs í gær. Auk hans fluttu framsögur þau Björn Bjarnason, alþingismaður og borgarfulltrúi, og Þór-
unn Sveinbjarnardóttir alþingismaður en þau sitja bæði í utanríkismálanefnd Alþingis.
SAMTÖKIN Vímulaus æska hafa
hrundið af stað þjóðarátaki gegn lög-
leiðingu ólöglegra eiturlyfja. Átakið
fer þannig fram að undirskriftarlist-
um verður dreift meðal annars í
helstu verslunarkjörnum, stofnun-
um, framhaldsskólum og á heima-
síðu Vímulausrar æsku á vefnum.
Þeir sem setja nafn sitt á undir-
skriftalista lýsa þar með yfir fullri
andstöðu við lögleiðingu ólöglegra
eiturlyfja. Átakinu var hrint af stað í
gær í Foreldrahúsi og stendur yfir í
eina viku.
Sameinuðu þjóðirnar standa fyrir
undirskriftalistunum til stuðnings
Vínarsáttmálanum en hann felur í
sér andstöðu við lögleiðingu ólög-
legra eiturlyfja. Vímulaus æska mun
afhenda skrifstofu Sameinuðu þjóð-
anna á Íslandi undirskriftalistana í
apríl.
Jón Jósep Snæbjörnsson, eða
Jónsi, úr hljómsveitinni Í svörtum
fötum var með þeim fyrstu sem und-
irrituðu listann. „Þar sem ég hef allt-
af haldið fram hreinum skildi í þess-
um málum þá finnst mér mjög
gaman að til mín hafi verið leitað til
að styrkja þetta góða og þarfa átak.
Annars vegar er þetta viðurkenning
og hins vegar staðfesting á því að við
getum öll hjálpað til. Ég ætla að
hvetja alla vini mína til að skrifa und-
ir,“ sagði Jónsi og bætti við að hann
héldi að fólk í skemmtanaiðnaðinum
tæki vel undir þetta.
Sigrún Hv. Magnúsdóttir, fé-
lagsráðgjafi, tekur þátt í norrænu
samstarfi Vímulausrar æsku. „Við
vonumst eftir að sem allra flestir
skrifi undir,“ sagði Sigrún. Hún fór á
ráðstefnu fyrir nokkru þar sem
Norðurlöndin komu saman til að
ræða baráttuna gegn eiturlyfjum.
„Þar kom fram að þau lönd sem eru
hvað mest sammála um að banna eit-
urlyf eru Ísland og Svíþjóð. Hin eru
að gefa þessu meira færi en við,“
sagði Sigrún. Hún sagði umræðuna
um skertar refsingar vegna eitur-
lyfja ekkert hafa með lögleiðingu
þeirra að gera. „Það er frískt fólk á
öllum aldri með hugmyndir um að
lögleiða eiturlyf. Við þurfum því að
standa vörð um þetta svo það læðist
ekki að okkur. Með lögleiðingu yrði
aðgengi auðveldara.“
Sigrún sagði nýja heimasíðu um
kannabisefni lýsa vel þeim viðhorf-
um sem ríkja í þjóðfélaginu um þess-
ar mundir. „Það eru hundruð ef ekki
þúsundir heimasíðna um cannabis og
það að íslensk heimasíða skuli orðin
til sýnir þróunina hér á landi í þess-
um málum. Á móti sýnum við við-
brögð og tökum þátt í þessum al-
þjóðlegu undirskriftasöfnunum,“
sagði Sigrún.
Undirskriftir gegn
lögleiðingu eiturlyfja
TENGLAR
.....................................................
www.vimulausaeska.is