Morgunblaðið - 14.05.2003, Síða 16

ERLENT
16 MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍSKA dagblaðið The NewYork Times hefur beðið lesendursína að senda ritstjórninni tölvupóstef þeir rekast á fleiri dæmi um fals-
anir í skrifum blaðamannsins Jaysons Blairs.
Komið hefur í ljós að Blair skrökvaði vísvit-
andi í fréttaskrifum sínum um ýmis mál, m.a.
er hann fjallaði um reynslu hermanna af
Íraksstríðinu og yfirheyrslur í tengslum við
mál launmorðingja er herjuðu á Washington-
svæðinu. Blair, sem er 27 ára gamall, hefur
hætt störfum en málið þykir mikill álits-
hnekkir fyrir blaðið sem er meðal hinna virt-
ustu í heimi.
The New York Times birti ítarlega grein um
málið sl. sunnudag en einnig hefur það end-
urbirt á vefútgáfu sinni allar 73 greinarnar
sem Blair fékk birtar eftir að fréttastjórar
ákváðu að treysta honum fyrir mikilvægum
fréttum en það gerðist í október í fyrra. Þegar
hafa fundist villur og beinar lygar í 36 grein-
um, oft gefur Blair í skyn að hann hafi hitt fólk
í fjarlægum landshlutum en í ljós hefur komið
að hann lét símtöl duga. Einnig lýsti hann fólki
með því að skoða ljósmyndir í blöðum en gaf í
skyn að hann hefði hitt það í eigin persónu.
Oft skáldar hann upp ummæli sem umrætt
fólk kannast síðan ekki við. Einnig gerðist
hann sekur um ritstuld, vitað er að hann nýtti
sér fréttir sem birtust í öðrum fjölmiðlum en
eignaði sjálfum sér skrifin.
Í apríl sl. fór annað dagblað að saka Blair
óbeint um ritstuld og nú var leiknum lokið.
Nokkrum dögum síðar sagði Blair starfi sínu
lausu, bar við persónulegum vandamálum og
lýsti iðrun sinni. Hann hefur á hinn bóginn
neitað að aðstoða blaðið við að upplýsa hvar
hann hafi falsað fréttir.
Launmorðin í Washington
Blair starfaði hjá blaðinu í fjögur ár en sagði
sjálfur upp í byrjun maímánaðar, bar við per-
sónulegum vandamálum. Hann fékk á sínum
tíma það verkefni að skrifa um mál tveggja
óþekktra launmorðingja sem ollu um hríð
miklum óhug á Washington-svæðinu og myrtu
fjölda fólks af handahófi. En þegar október var
á enda voru sum starfssystkin Blairs þegar
farin að láta í ljós efasemdir um sumt af því
sem hann lét frá sér fara. Komið hefur í ljós að
hann var þegar í nóvember farinn að skálda
upp ummæli og atburði en ekki komst upp um
hann strax.
Hann skrökvaði í grein um launmorðin í
mars sl. er hann sagðist hafa verið viðstaddur
yfirheyslur sem fóru fram í Virginíu.
Blair gaf í skyn að brotin hefðu verið rétt-
indi á mönnum tveim sem voru ákærðir, John
Muhammad og Lee Malvo. Hefði lög-
reglumaður, June Boyle að nafni, haldið áfram
að yfirheyra Malvo eftir handtökuna jafnvel
þótt hann hefði verið búinn að biðja um að lög-
fræðingur væri viðstaddur. En réttur sak-
bornings til að njóta aðstoðar lögfræðings við
yfirheyrslu er grundvallaratriði í slíkum mál-
um. Hafði Blair eftir Michael S. Arif, lögfræð-
ingi Malvo, eftirfarandi ummæli: „Enginn af
fimm lögskipuðum verjendum Malvo fékk
nokkrar upplýsingar um þessar aðgerðir.“
Arif hefur sent frá sér yfirlýsingu þar sem
hann segist ekki hafa talað við Blair umrædd-
an dag og hvergi hafa tjáð sig með þessum
hætti.
Blair fullyrðir í greininni að Boyle lög-
reglumaður hafi viðurkennt fyrir rétti að hafa
haldið áfram að yfirheyra Malvo án þess að
ósk hans um lögfræðing hefði verið fullnægt.
En Boyle segir, samkvæmt skýrslum rétt-
arins, að Malvo hafi spurt hvort hann myndi
„fá að hitta“ lögfræðinga sína, ekki að hún hafi
minnt hann á réttinn til að kalla á lögfræðing.
Dómari úrskurðaði síðar að Malvo hefði ekki í
reynd beðið um aðstoð lögfræðings.
Hermenn heimsóttir eða …
Blair segir í grein 19. apríl að hann hafi
heimsótt sjúkrahús flotans í Maryland og rætt
við særða hermenn úr Íraksstríðinu en ekki er
til neitt sem staðfestir að hann hafi raunveru-
lega farið á staðinn. Enginn minnist þess að
hafa séð hann þar. Einn hermannanna, James
Klingel, segir hins vegar að Blair hafi hringt í
sig á heimili Klingels í Ohio er búið var að út-
skrifa hann.
Klingel segir Blair hafa skáldað eða lagfært
sumt af því sem fram komi í greininni og um-
mæli séu stundum hreinn tilbúningur. Dæmi:
„Enn á ég til að líta um öxl. Ég er viss um að
ég á eftir að standa áhyggjufullur á veröndinni
aftan við húsið og velta því fyrir mér hver eigi
eftir að koma út úr runnanum og skjóta á mig.
Þetta hefur breytt mér.“
Þetta segist Klingel aldrei hafa sagt. Blair
segir einnig að Klingel sé „illa haldinn vegna
þess að sennilega mun hann haltra það sem
eftir er ævinnar og þurfa að nota staf“. En
Klingel segist hvorki haltra né ganga við staf.
Og ekki kannast hann við að hafa sagt að hug-
ur hans „hvarflaði frá mynd af unnustunni
heima í Ohio yfir í eldhnött og hávaðann í
málmi sem sundrast“.
Unnusta, eldhnöttur og
málmur sem sundrast
Fréttafalsanir Jaysons Blairs hjá The New York Times voru
tilþrifamiklar og oft skrökvaði hann ummælum upp á fólk
HANN er lágvaxinn en samt ákaflega sýnilegur, virðist
alltaf vera að, sífellt að vinna við grein eða heimildaleit.
„Svona vil ég verða,“ sagði ung kona sem var samtíða
Jayson Blair þegar hann var blaðamannslærlingur á
The New York Times árið 1998. En aðrir segja að hann
hafi virst óþroskaður, óstjórnlega metnaðarfullur en
haldinn óseðjandi fíkn í slúður.
Blair var áður lærlingur á The Boston Globe 1997 og
nú berast fregnir af því að hann hafi þá skrökvað upp
viðtali við borgarstjórann í Washington, Anthony Will-
iams. Þegar hann byrjaði á The New York Times var
hann látinn skrifa lögreglufréttir og hver greinin á fæt-
ur annarri um glæpamál dagsins fæddist. Félagarnir
dáðust að hraðanum og sögðu hann hafa unnið langan
vinnudag.
En einn af fréttastjórunum, Jerry Gray, sem leið-
beindi unga manninum, varaði hann við því að vera of
hirðulaus í skrifum og framkomu. Eftir sem áður var
símsvari Blairs alltaf yfirfullur og hann tók að sér fleiri mál en hann réð við. Og hann
virtist aðallega nærast á viskí, ostasnakki úr sjálfsalanum og sígarettum. Smám saman
varð hann vinsæll og allir á ritstjórninni þekktu hláturinn í Blair sem gerði sér far um að
kynnast öllum og hrósa mönnum. „Hann var mjög heillandi,“ sagði einn vinnufélaginn.
Kvartanir vegna starfsaðferða Blairs voru samt fjölmargar. Vinnufélagarnir sögðu
sumir að Blair væri lélegur og óþroskaður blaðamaður en fyrst og fremst var bent á að
margar staðreyndavillur væru í fréttum hans. Ekkert dugði. Af einhverjum ástæðum bár-
ust þessar kvartanir stundum ekki æðstu mönnum eða milli þeirra. Enginn virðist auk
þess hafa talið hann vera sekan um vísvitandi falsanir og bent er á að fáir af viðmæl-
endum Blairs hafi kvartað við blaðið yfir rangfærslum og uppspuna hans.
Ekki er sanngjarnt að segja að menn hafi algerlega sofið á verðinum. Blair fékk vorið
2002 stranga viðvörun, jafnt skriflega sem munnlega, um að starf hans væri í hættu og
hann bætti ráð sitt þegar hann sneri aftur úr leyfi. Aðalfréttaritstjórar blaðsins, sem eru
tveir, ákváðu þess vegna í október að leyfa honum að vinna við innlendu fréttadeildina og
fást við mikilvægari fréttir en áður. Því er harðlega mótmælt að litaraft Blairs, sem er
blökkumaður, hafi skipt nokkru máli. Honum hafi ekki verið hyglað til að rétta hlut
blökkumanna á ritstjórninni.
Jonathan Landman, yfirmaður fréttaskrifa blaðsins á New York-svæðinu, sendi svo-
hljóðandi tölvupóst til æðstu manna fréttadeildar blaðsins í apríl 2002: „Við verðum að
stöðva skrif Jaysons í The Times. Strax.“ En Landman viðurkennir að hann hafi ekki mót-
mælt þegar Blair var fengið ábyrgðarmeira starf um haustið.
„Hann var mjög heillandi“
Jayson Blair
AP
HUNDRUÐ þúsunda franskra ríkisstarfs-
manna, um fjórðungur alls vinnuafls í Frakk-
landi, lögðu niður vinnu í gær til að mótmæla
tillögum ríkisstjórnarinnar um breytingar á
eftirlaunakerfi hins opinbera. Almennings-
samgöngur lömuðust um allt land, áætl-
unarflugi var víða aflýst og skólum var lokað.
Verkalýðsfélög boðuðu til mótmæla í meira
en 100 borgum í Frakklandi og talið er að allt
að 250 þúsund manns hafi tekið þátt í mót-
mælafundum í París og um 200 þúsund í
Marseille. Neðanjarðarkerfi Parísar hrundi
og íbúar borgarinnar gengu, hjóluðu og fóru
á skautum til vinnu til að komast hjá umferð-
aröngþveiti.
Breytingaráform stjórnarinnar gera ráð
fyrir því að ríkisstarfsmenn komist síðar á
eftirlaun en nú í ljósi þess hversu hratt þjóðin
mun eldast á næstu áratugum en að óbreyttu
er fyrirsjáanlegt að um 50 milljarða evra, eða
um 4200 milljarða króna, muni skorta árið
2020 til að ríkið geti staðið við lífeyris-
skuldbindingar sínar. Þá á jafnframt að gera
eftirlaunakerfið sveigjanlegra þannig að fólk
geti unnið lengur en opinber eftirlaunaaldur
gerir ráð fyrir. Árið 2008 eiga framlög hvers
opinbers starfsmanns í lífeyrissjóði svo að
hækka enda er talið að árið 2020 muni einn
starfsmaður leggja til laun hvers eft-
irlaunaþega til samanburðar við fjóra árið
1960.
Franska ríkisstjórnin hyggst eyða fimmtán
milljónum evra, andvirði um 1.260 milljóna
króna, í auglýsingaherferð sem á að upplýsa
almenning í Frakklandi um mikilvægi taf-
arlausra umbóta á eftirlaunakerfinu.
Reuters
Franskir
ríkisstarfs-
menn
mótmæla
CLARE Short, fyrrverandi ráð-
herra þróunaraðstoðar í bresku
stjórninni, hvatti í gær Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, til að
segja af sér embætti, aðeins sólar-
hring eftir að hún sjálf hætti sem
ráðherra. Þetta kemur fram í viðtali
við Short sem birtist í The Guardian
og Financial Times í gær.
Í kjölfar harkalegra árása á
stefnu Blairs í Íraksmálinu leggur
Short til að Verkamannaflokkurinn
undirbúi að Blair segi af sér „með
reisn“ og að Gordon Brown fjár-
málaráðherra taki við forsætisráð-
herraembættinu án þess þó að hún
nefni hann á nafn. Short hefur lengi
verið náinn stuðningsmaður fjár-
málaráðherrans í ýmsum málum, til
að mynda hefur hún stutt varfærna
afstöðu hans hvað upptöku evrunn-
ar varðar.
Í viðtalinu kemur jafnframt fram
sú ósk Short að Verkamannaflokk-
urinn starfi „undir styrkri stjórn og
í samræmi við gildi flokksins“. „Mér
finnst Tony Blair hafa náð stórkost-
legum árangri og því væri afar
sorglegt ef hann héldi áfram og
spillti þannig orðspori sínu.“ Þá
gagnrýnir Short forsætisráð-
herrann fyrir að færa völd breskra
stjórnvalda að mestu á eigin hendur
og fárra ráðgjafa sinna.
Misjöfn viðbrögð í Bretlandi
Árás Shorts á Blair þykir vera ein
sú persónulegasta sem átt hefur sér
stað innan bresku stjórnarinnar og
að því er fram kemur í grein Fin-
ancial Times urðu liðsmenn breska
Verkamannaflokksins agndofa yfir
ummælunum.
Ummæli Short hafa vakið mis-
jöfn viðbrögð breskra fjölmiðla. Í
ritstjórnargrein hins vinstrisinnaða
Guardian er Blair hvattur til að taka
mark á gagnrýni Short þrátt fyrir
að blaðið styðji ekki tilraunir henn-
ar til að bola honum úr forsætisráð-
herrastólnum. Á hinn bóginn er því
vísað á bug í umfjöllun hins hægri-
sinnaða Daily Telegraph að Short
sé „samviska“ Verkamannaflokks-
ins heldur telur blaðið framkomu
hennar þvert á móti einkennast af
eigingirni fremur en hugsjón. Þar af
leiðandi þurfi Blair hvorki að óttast
brotthvarf hennar úr ríkisstjórninni
né harða gagnrýni hennar.
Þá hefur Short verið harðlega
gagnrýnd fyrir að standa ekki við
hótanir á sínum tíma um að segja af
sér ráðherraembætti tæki Bretland
þátt í innrásinni í Írak án samþykk-
is öryggisráðs Sameinuðu þjóð-
anna. Auk þess vakti furðu að Blair
skyldi ekki krefjast afsagnar henn-
ar í kjölfar fyrrnefndra yfirlýsinga.
Short er þeirrar skoðunar að
Blair hafi ekki staðið við gefin loforð
um lykilhlutverk SÞ í endurupp-
byggingu Íraks en að hennar mati
eru það einungis SÞ sem hafa laga-
legan rétt til að aðstoða Íraka við að
koma á fót nýrri ríkisstjórn. Þannig
hafi Bretar orðið uppvísir að ólög-
legu athæfi er þeir kröfðust þess
ekki að ný ályktun öryggisráðs SÞ
kvæði á um hlutverk samtakanna.
Vill að Tony Blair segi af sér
London. AFP.