Morgunblaðið - 30.05.2003, Blaðsíða 28

MINNINGAR
28 FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Gunnlaugur Sig-valdason fæddist
á Grund á Langanesi
23. október 1938.
Hann lést á heimili
sínu í Reykjavík 22.
maí síðastliðinn. For-
eldrar hans eru hjón-
in Sigvaldi Sigurðs-
son og Þorbjörg
Gunnlaugsdóttir.
Gunnlaugur var ann-
ar í röð fjögurra
systkina hjónanna á
Grund, en þau eru:
Sigurður, býr í Kópa-
vogi, Aðalbjörg, býr á
Akureyri, og Þorbjörg, býr í
Kópavogi.
Gunnlaugur ólst upp á Grund og
gekk í barnaskóla á Langanesi, fór
síðan í héraðsskólann á Laugum
árið 1955 og lauk þar námi 1958.
Var síðan kennari á Langanesi
1958 til 1959. Framhaldið varð
Samvinnuskólinn á Bifröst haustið
1959 og lauk hann námi þar vorið
1961. Að námi loknu réðst hann til
starfa hjá Kaupfélagi Langnes-
inga á Þórshöfn 1961
og starfaði þar til
1965. Það ár flutti
hann til Reykjavíkur
og tók til starfa hjá
hagdeild SÍS og
starfaði þar til 1966.
Bókari og gjaldkeri
dagblaðsins Tímans
árið 1967. Árið 1968
fluttist Gunnlaugur
til London og starf-
aði sem bókari á
skrifstofu SÍS þar til
ársins 1971. En það
ár flutti Gunnlaugur
aftur heim til
Reykjavíkur og tók við sama starfi
á Tímanum og var þar til ársins
1979, en það ár réðst hann til
starfa hjá endurskoðunarstofunni
Þema og starfaði þar til ársloka
árið 2000. Þar með lauk starfsferli
Gunnlaugs vegna mikilla veikinda.
Gunnlaugur kvæntist aldrei og
átti hann ekki börn.
Útför Gunnlaugs verður gerð
frá Kópavogskirkju í dag og hefst
athöfnin kukkan 15.
Ekki óraði mig fyrir því að það yrði
of seint að heimsækja frænda á morg-
un. Morgundagurinn með frænda
kemur aldrei aftur. Það skarð verður
heldur aldrei brúað sem myndast við
fráfall frænda, hann var mér svo
sterkur persónuleiki og svo gott til
hans að leita. Við áttum margar og oft
langar samverustundir, hann var
sannur vinur við sína og var gott af
honum að þiggja. Hann gaf án skil-
yrða og þáði án skilyrða. Ég bjó
stundum hjá frænda lengri sem
skemmri tíma og eru það mér
ógleymanlegar stundir. Eftir veikindi
hans fékk hann ekki heilsu aftur til að
starfa lengur svo okkur gáfust fleiri
stundir til að vera saman, stundum
kom ég við hjá honum á leiðinni heim
úr vinnu, bara til að drekka með hon-
um kaffi.
Frændi var mikið náttúrubarn,
ferðaðist mikið um landið og tók mik-
ið af myndum af landslaginu, fór líka í
gönguferðir með ferðahópum, langar
sem stuttar. Frændi ferðaðist líka
mikið erlendis og var vel kunnugur
þeim stöðum sem hann kom á, lagði
vel á minnið og tók myndir. Þó að
frændi byggi mikið einn var hann
aldrei einfari. Hann átti kannski ekki
mjög stóran vinahóp, en mjög þéttan
og sterkan.
Þessi síðastliðin þrjú ár voru
frænda stundum erfið vegna veikind-
anna. Hann ræddi við mig stundum
um dauðann, hvort kallið kæmi nú
eða síðar. Sjálfur var hann viss um að
kallið kæmi ekki nú í vor, hann var
orðinn svo hress síðustu tvær til þrjár
vikurnar, en kallið kom honum og
öðrum að óvörum 22. maí er frændi
varð bráðkvaddur á heimili sínu.
Hann sagði mér það einu sinni að
þegar kallið kæmi óskaði hann þess
að fá að fara eins og væri slökkt á
ljósaperu. Við þessari ósk hans var
orðið. Við sem eftir stöndum og sökn-
um hans erum þess fullviss að hann
ætlaði sér að gera eitthvað á morgun;
morgundaginn sem kom aldrei.
Að lokum vil ég votta systkinum og
öllu venslafólki frænda samúð mína
og fá að sameinast þeim í sorginni yfir
fráfalli frænda.
Síðasta versið úr ljóðinu Lauga-
maður kvaddur, eftir Þorbjörn Krist-
insson, verður mín kveðja til frænda
með þökk fyrir allt.
Minning um löngu liðna daga
lifir í huga mér.
Þótt heimurinn væri helmingi stærri
skyldi hugur minn fylgja þér.
Ég finn þegar okkur fundum lýkur
verða fátækleg orðin mín.
Fólgin í nokkrum fallandi tárum
verður fegurst kveðja til þín.
Jóhann Lárusson.
Gunnlaugi kynntist ég fyrst haust-
ið 1956 í Héraðsskólanum á Laugum í
Reykjadal og urðum við þá fljótt góð-
ir vinir. Gunnlaugur var hlédrægur
maður og tók ekki þátt í bekkjarslag
þeim, er algengur var um tíma. Hins
vegar var hann hraustur vel og fáir
stóðu honum á sporði í svokölluðum
kefladrætti, hvar menn spyrntu sam-
an fótum og tókust á um kefli. Haust-
ið 1959 hófum við saman nám í Sam-
vinnuskólanum á Bifröst í Borgarfirði
og „gömlu“ Laugamennirnir sátu
jafnan saman í kennslustundum.
Gerðum við þá oft okkur til dundurs
að yrkja vísur hvor til annars um lífið
og tilveruna, en Gunnlaugur var
ágætur hagyrðingur. Allt frá Bifrast-
arárunum höfum við haft stöðugt
samband, bæði símleiðis og með
heimsóknum hvor til annars. Oft var
þá tekið í spil með sameiginlegum
vinum og kunningjum. Á síðastliðnu
hausti kom Gunnlaugur norður og
bauð okkur hjónum til kvöldverðar
ásamt fleirum. Var hann þá ánægður
með lífið og tilveruna, virtist vera bú-
inn að ná sér nokkuð vel eftir erfið
veikindi. Þetta reyndist þó okkar síð-
asta sameiginlega kvöldmáltíð.
Gunnlaugur var maður útivistar og
margar helgar gekk hann um fjöll og
firnindi, ýmist einn eða í fylgd með
öðrum. Æskustöðvarnar sótti hann
heim að minnsta kosti einu sinni á ári,
stundum oftar, Langanesið var hon-
um kært. Þá var hann foreldrum sín-
um sérstök stoð og stytta á þeirra elli-
árum.
Í útskriftarferðinn frá Bifröst árið
1961 var förinni heitið til Akureyrar.
Komumst við þó ekki lengra en til
Sauðárkróks, þar sem Hörgárdalur-
inn var ófær. Fórum við Gunnlaugur
með Esjunni til Akureyrar, en hinir
héldu ferðinni áfram til suðurs. Meiri-
hluti bekkjarins hefur haldið nánu
sambandi gegnum tíðina, hefur m.a.
hist árlega eina helgi allt frá árinu
1991. Mætti Gunnlaugur í allar þess-
ar ferðir utan eina, var þá veikur. Var
þetta Gunnlaugi eins og okkur öllum í
bekknum mikils virði, í þessum ferð-
um virðast bekkjarsystkinin leitast
við að vera hvert við annað eins og var
á Bifröst fyrir margt löngu síðan,
menn yngjast ósjálfrátt um mörg ár.
Verður Gunnlaugs sárt saknað í
næstu ferð.
Um leið og við hjónin kveðjum
traustan og góðan vin sendum við að-
standendum hans samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Gunnlaugs og
ykkur öll.
Birgir Marinósson.
Það er undarleg tilfinning að frétta
andlát Gunnlaugs Sigvaldasonar frá
Grund á Langanesi og dálítið erfitt að
sætta sig fyllilega við þá niðurstöðu.
Hér er áður mikið hraustmenni fallið
frá sem hafði að vísu átt nýlega í erf-
iðum veikindum. Eftir læknisaðgerð-
ir var Gunnlaugur kominn til furðan-
legrar heilsu og það var von hans
fjölmörgu vina og kunningja að hans
biðu síðan mörg góð ár. En hér er
önnur staða komin upp sem ekki
verður breytt og veldur söknuði og
depurð hjá þeim sem þessar línur
skrifar.
Leiðir okkar Gunnlaugs lágu fyrst
saman á Bifröst í Borgarfirði þar sem
við sátum á skólabekk endur fyrir
löngu, báðir fremur fúsir til náms.
Hafði Gunnlaugur lokið fyrri náms-
vetrinum á Bifröst þegar ég kom í
skólann. Gunnlaugur var sérstæður
maður og vann sér hvarvetna traust
og virðingu. Hann var vel greindur og
framkoman einkenndist af einlægni
og spaugsemi – oft blandað þungri al-
vöru. Hann var fyrirmyndar náms-
maður og skólanum til sóma í einu og
öllu. Bekkurinn hans hefur að öðrum
ólöstuðum haldið ótrúlega vel saman
félagslega allt fram á þennan dag og
jafnan farið árlega í sameiginlega
skemmtiferð innanlands eða erlendis.
Þessi samheldni er vissulega eftir-
tektarverð og byggist á því vinarþeli
GUNNLAUGUR
SIGVALDASON
✝ Jónína Heiðarfæddist í Garðbæ
í landi Stóru-Vatns-
leysu á Vatnsleysu-
strönd 18. apríl 1901.
Hún lést á Elliheim-
ilinu Grund 23. maí
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Sig-
urjón Jónsson, d.
1967, Jónssonar frá
Ási við Hafnarfjörð
og Sigríðar Ásgríms-
dóttur og Guðrún
Filippusdóttir, d.
1923, Eyjólfssonar
frá Ægissíðu á Rang-
árvöllum og Guðrúnar Jónsdótt-
ur. Systir Jónu var Guðrún Ingi-
björg hjúkrunarkona, f. 31. ágúst
1903, d. 21. apríl 1988.
Jóna giftist Salómon Heiðar,
organista og tónskáldi, árið 1929.
Börn þeirra eru: 1) Guðrún ljós-
móðir, gift Theophil Douay, verk-
fræðingi; synir þeirra eru Helgi
Sylvan sálfræðingur, kvæntur
Brendu tónlistarkennara, og
Gylfi, sálfræðingur, þeir eru báð-
ir búsettir í Washington-ríki. 2)
Helgi, augnlæknir, kvæntur Dru-
sillu Kurz hjúkrunarfræðingi;
dætur þeirra eru Lisa kennari,
gift Eric Wearner matreiðslu-
meistara, og Kristín læknir, gift
Tim Hunter iðjuþjálfa.
Garðbær var lítið býli í landi
Stóru-Vatnsleysu á Vatnsleysu-
strönd og þar ólst Jóna upp,
ásamt systur sinni. Faðir þeirra
stundaði jöfnum höndum búskap
og sjóróðra eins og
aðrir, sem bjuggu í
litlu býlunum á
Ströndinni. Árið
1920 fluttist fjöl-
skyldan til Hafnar-
fjarðar, þegar Garð-
bær var rifinn og
fluttur að Hjalla-
braut og endur-
byggður þar. Dvölin
þar stóð ekki lengi,
því 1923 lést móðir
Jónu og við það
leystist heimilið upp.
Jóna var listfeng
hannyrðakona og
annáluð fyrir smekkvísi og vand-
virkni, lærði fatasaum á yngri ár-
um og starfaði við þá iðn bæði hér
heima og vestanhafs þar sem hún
hafði sína föstu viðskiptavini um
árabil.
Salómon lést árið 1957 og
tveimur árum síðar fór Jóna til
Guðrúnar dóttur sinnar í Kanada,
bjó þar næstu árin og flutti síðan
með fjölskyldunni til Bandaríkj-
anna þar sem Helgi sonur hennar
býr. Hún ferðaðist víða með börn-
um sínum og barnabörnum og bjó
ýmist á heimili Helga eða Guð-
rúnar en afréð að flytja til Íslands
árið 1989, þá áttatíu og átta ára
gömul. Hún bjó á Dvalarheimilinu
Felli fyrsta áratuginn en flutti á
Dvalarheimilið Grund þegar
heilsan kallaði á meiri þjónustu.
Útför Jónu verður gerð frá Að-
ventkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Móðir mín og vinur, Jóna Heið-
ar, sofnaði með frið í hjarta föstu-
daginn 23. maí og vaknaði ekki aft-
ur. Hún hafði óskað þess að fá að
kveðja lífið með þessum hætti þeg-
ar hennar tími kæmi og var þannig
bænheyrð.
Hundrað og tveggja ára vegferð
konu sem var um margt óvenjuleg
er lokið og komið að skilnaðar-
stund. Tregi og heit þakklætis-
kennd fyllir hugann og ljúfar minn-
ingar um samverustundir og
einstæða vináttu streyma fram
hver af annarri, bæði frá æskuár-
um á Íslandi og fullorðinsárum í
Bandaríkjunum. Hún var kærleiks-
rík og umhyggjusöm móðir en líka
skemmtileg kona með skoðanir á
hlutunum. Hvar sem hún var stödd
í heiminum og hvernig sem allt
veltist var hún alltaf hún sjálf; vel-
viljuð, glaðsinna, mannblendin og
atorkusöm en jafnframt óvenjulega
sjálfstæð og glögg á aðalatriði.
Þessi lyndiseinkunn birtist í við-
brögðum hennar og viðhorfum
strax á barnsaldri og lífið efldi
hana og styrkti. Hún var flugnæm
og námfús og þráði mjög að kom-
ast í langskólanám á æskuárum
sínum en átti þess ekki kost. Þegar
hún leit um öxl á efri árum sá hún
eftir því einu að hafa ekki sótt það
fastar að fara í skóla og leitað
stuðnings þar sem hún átti vísa
vináttu og traust. Sagði, að á sama
hátt og það væri gagnslaust að láta
hluti sem maður réði engu um vefj-
ast fyrir sér, ætti aldrei að hika
eða hopa frammi fyrir því sem
varðaði alla framtíð manns. Hún
leit alltaf á menntun sem eftirsókn-
arverð gæði og var sjálf stöðugt að
viða að sér þekkingu og fróðleik-
.Var jafnan með bók innan seil-
ingar og las sér bæði til gagns og
ánægju dag hvern.
Þegar ég kem á Vatnsleysu-
strönd þar sem hún fæddist og ólst
upp í upphafi síðustu aldar reyni
ég stundum að hverfa í huganum
til bernskuára hennar og sjá hana
fyrir mér í leik og starfi þó að ég
viti með sjálfum mér að hvorki ég
eða annað nútímafólk hefur skilyrði
til að skilja lífsbaráttu þeirra sem
uxu úr grasi þegar lífsþægindi sem
við tökum ekki einu sinni eftir, eins
og rafmagn og vatn úr krana, voru
óþekkt fyrirbæri. Foreldrar hennar
voru sívinnandi og bæði eftirsótt í
vinnu þegar hana var að hafa. Fað-
ir hennar var laghentur og róm-
aður fyrir vandvirkni og móðir
hennar sömuleiðis, en hún þótti
einnig listfeng, úrræðagóð og lag-
inn í mannlegum samskiptum.
Börn þurftu að leggja sitt af mörk-
um til heimilisins eins og aðrir um
leið og þau gátu orðið að liði og
mun móðir mín hafa verið ósér-
hlífin og vinnufús, en þá þegar
kunnað því betur að ráða sínum
ráðum sjálf.
Hún naut ástríkis á heimili sínu
og leiðsagnar móður sinnar sem
hún dáði mjög, átti góða systur og
kynntist á mótunaárum sínum
vönduðu fólki sem hvatti hana til
dáða og lét hana finna hvað það
mat mikils vinnusemi hennar og
glaðlyndi. Þetta efldi enn frekar
með henni sjálfsöryggi og skap-
festu og hún bjó að þessu atlæti
alla ævi.
Hún fór ung að vinna fyrir sér
og kom sér alls staðar vel, flutti til
Reykjavíkur og lærði fatasaum og
hafði af því atvinnu lengst af. Þeg-
ar hún kynntist föður mínum, Sal-
ómon Heiðar, sem var skrifstofu-
stjóri hjá Ellingsen og jafnframt
organisti og tónskáld, hófst nýr og
bjartur kafli í lífi beggja. Þau
gengu í hjónaband og stofnuðu
heimili sem frá fyrstu tíð var opið
bæði vinum og vandalausum. Þegar
þau höfðu verið gift í fjögur ár
gengu þau í söfnuð Sjöunda- dags
Aðventista og voru alla ævi einlæg
og heilsteypt í trú sinni. Safnaðar-
lífið varð mikilvægur þáttur í lífi
þeirra, jafnvel mætti líkja því við
rafmagn sem veitti krafti í allt ann-
að. Ég veit að lífsmáti þeirra og
viðhorf var mörgu ungu fólki
hvatning og uppörvun. Þau voru
ákaflega samrýnd og samhent um
alla hluti, bæði voru ljóðelsk og
bókhneigð og hrifust mjög af skáld-
skap og góðri tónlist. Faðir minn
var félagi í Karlakór Reykjavíkur
og formaður kórsins um tíma.
Hann hafði góða söngrödd og oft
var sest við hljóðfærið í stofunni
heima, ekki síst þegar gesti bar að
garði, og sungið af hjartans lyst.
Allir tóku undir og glöddust saman.
Foreldrar mínir voru félagslynd og
gestrisin með afbrigðum. Heimilis-
vinum var tekið fagnandi ekki síst
af okkur Rúnu. Sjálfur fór ég helst
ekki úr húsi ef von var á gestum og
þótti óvíða jafn skemmtilegt og
heima hjá mér.
Við systkinin ólumst þannig upp
við öryggi og mikla hlýju. Daglegt
líf var friðsælt og nærandi og ein-
kenndist af ást og virðingu foreldra
minna hvort í annars garð og gagn-
vart okkur Rúnu systur minni.
Slíkt veganesti út í lífið verður
seint fullþakkað.
Það var mikið högg fyrir okkur
öll þegar faðir minn lést árið 1957.
Móðir mín var þá fimmtíu og sex
ára gömul og við Rúna um það bil
að fljúga úr hreiðrinu. Ég fór í
framhaldsnám í tónlist og síðar
læknanám í Bandaríkjunum,
kynntist konu minni, Drusillu Kurz
og settist að vestanhafs. Rúna syst-
ir mín giftist Theo Douay árið 1958
og fluttist með honum til Kanada.
Árið eftir fór móðir mín þangað í
heimsókn sem átti að standa fáeina
mánuði en hún ílentist og bjó vest-
anhafs næstu þrjátíu árin. Lengst
af hjá Rúnu og Theo en einnig hjá
okkur Drusillu. Hún tók virkan
þátt í starfi Íslendingafélagsins
meðan þau bjuggu í Kanada, var
eftirsótt saumakona og eignaðist
þarna ævivini. Fólk af íslenskum
ættum sóttist eftir félagskap henn-
ar, ekki síst það sem aldrei hafði
komið til landsins og þyrsti hvers
kyns fróðleik um menn, málefni og
sögu þjóðarinnar.
Það kom ekki að tómum kof-
anum hjá móður minni sem bjó yfir
miklum þjóðlegum fróðleik, kunni
heila ljóðabálka eftir þjóðskáldin
utan að, var alin upp við rímur og
býsna sleip í þeim. Henni þótti
gaman að kynnast þessu fólki og
finna hvað hún var mikils metin á
eigin forsendum og þess utan var
henni beinlínis eðlislægt að fræða
og segja frá. Ætla mætti að hún
hefði haft löngun til að verða kenn-
ari, en spurð að því hundrað ára
gömul hvað hún myndi leggja fyrir
sig ef hún væri ung í dag, sagði
þessi bókelska kona eftir nokkra
umhugsun: „Líklega myndi ég
leggja fyrir mig viðskipti, ég hef
alltaf verið hneigð fyrir slíkt.“
Um leið og hún ræktaði eigin
vinahóp og viðskiptavini í Kanada
breiddi hún sig yfir fjölskyldu sína,
ekki síst barnabörnin sem elskuðu
hana og dáðu frá fyrstu stundu.
Hún las fyrir þau, sagði þeim sögur
og og var félagi þeirra og vinur.
Hún kenndi þeim að tengja saman
hugvit og handverk og sjálfri féll
henni aldrei verk úr hendi. Lopa-
peysurnar sem hún prjónaði meðan
hún var vestanhafs skipta hundr-
uðum.
Þessi ár voru á margan hátt
skemmtileg og viðburðarík. Móðir
mín hafði lifandi áhuga á umhverfi
sínu og var skemmtilegur og at-
hugull ferðafélagi á ferðum okkar
um Bandaríkin. Hún var til dæmis
með okkur á Indíánasvæðum í
Oklahoma, í Minnesota þar sem ég
gegndi læknisstörfum og fór með
okkur til Hawaii.
Eitt vantaði þó alltaf í Vestur-
heimi. Það var Ísland. Íslensk
tunga á töluð á hverju götuhorni og
samvistir við fólk með svipaða
æskureynslu í brjóstinu og hún
sjálf. Hún var Íslendingur af lífi og
sál og henni var full alvara þegar
JÓNA
HEIÐAR