Morgunblaðið - 30.06.2003, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ILMUR er ákaflega afstætt
hugtak. Það sem einum þykir hin
fegursta angan er í nefi annars
argasta ólykt. Lykt er svo per-
sónuleg upplifun að í raun er ekki
hægt að fullyrða um gæði hennar
nema fyrir sjálfan sig. Einnig
tengist lykt oft einhverjum við-
burðum úr lífinu, þegar maður
finnur ákveðna lykt spretta strax
fram minningar sem tengjast
lyktinni órjúfanlegum böndum.
Ilmurinn af nýbökuðum pönnu-
kökum minnir mig til dæmis allt-
af á ömmu mína sem bakaði auð-
vitað bestu pönnukökur í
heiminum og fnykurinn af þör-
ungamjöli, sem er sérstaklega
góður lífrænn áburður fyrir
plöntur, minnir mig á gróður-
setningu í roki og rigningu.
Þannig er lykt, bæði góð og vond,
stór hluti af lífi okkar, jafnvel
þótt fullyrða megi að lyktarskyn
okkar mannanna hafi dofnað með
tímanum.
Plöntur nota lykt gagngert til
þess að laða til sín frjóbera.
Þannig er oft ákaflega sætur ilm-
ur af plöntum sem eru frjóvgaðar
af hunangsflugum, ilmurinn
bendir til þess að
blómin hafi í sér
hunangskirtla sem
eru forðabúr flugn-
anna. Plöntur sem
eru frjóvgaðar af
bjöllum gefa frá sér
ilm sem minnir
meira á ýldufýlu,
slík lykt er líklegri
til að laða að sér
bjöllur en sætur
ilmur hunangsblóm-
anna. Lykt af
plöntum getur líka
komið til af því að
plönturnar eru að
verjast meindýrum.
Plöntusafi margra
kryddjurta inni-
heldur ilmefni sem fæla frá sér
meindýr og nægir þar að nefna
plöntu eins og graslaukinn.
Mannfólkið hefur í gegnum tíðina
sóst eftir því að nota ilmandi
plöntur í garða sína, sér til yndis
og ánægju, og kryddjurtirnar
hafa verið fylgifiskar mannkyns í
aldaraðir enda eru það oft ein-
mitt ilmefnin í plöntusafanum
sem gefa matnum okkar ákveðið
bragð.
Ilmreynirinn íslenski, Sorbus
aucuparia, dregur nafn sitt af
hinum ilmandi blómum sem hann
ber í júní. Blómin eru kremhvít
og í stórum sveipum. Sitt sýnist
nú hverjum um ilminn, sjálfri
finnst mér hann mjög góður en
vinkona mín lýsti lyktinni sem
örgustu táfýlu. Við höfum deilt
um þetta af og til undanfarin ár
en enn sem komið er hefur þetta
ekki orðið tilefni vinslita. Næt-
urfjólan, Hesperis matronalis, er
fjölær planta sem hefur verið
ræktuð um áratugaskeið á Ís-
landi. Blóm hennar eru ýmist
bleik með örlítið lillabláum blæ
eða hvít. Næturfjól-
an myndar breiður
og er 60–80 cm há.
Hún hefur þann sér-
staka eiginleika að
blóm hennar ilma
sérstaklega mikið á
kvöldin og nóttunni
og má þar líklega
finna skýringu á
nafni hennar.
Töfratré, Daphne
mezereum, er um 1,5
m hár og breiður
runni sem blómstrar
bleikum, mikið ilm-
andi blómum
snemma á vorin áður
en runninn laufgast.
Blómin raða sér nið-
ur eftir greinunum þannig að all-
ur runninn virðist þakinn blóm-
um. Ilmurinn er sætur og sterkur
og eykur það á vinsældir tegund-
arinnar. Að vísu þroskar töfra-
tréð svo eldrauð, baneitruð ber
síðla sumars en þau eru svo vond
á bragðið að enginn heilvita ein-
staklingur myndi smakka fleiri
en eitt af þessum berjum. Þær
tegundir sem hér hafa verið tald-
ar upp eru allar í blóma fyrri
hluta sumars.
Þegar kemur fram á mitt sum-
ar koma inn aðrar ilmandi teg-
undir sem gleðja augu og nef
garðeigenda. Friggjarlykill,
Primula florindae, er um 70 cm
há planta með skærgul eða rauð-
leit blóm í sveipum efst á blóm-
stönglunum. Ilmur friggjarlykils-
ins er afar sérstakur, svolítið
kryddaður og er hægt að þekkja
friggjarlykilinn á löngu færi á
ilminum einum saman. Síðla sum-
ars koma svo rósirnar fram með
blómin sín, eðalrósir eru til af öll-
um stærðum og gerðum og ýmist
ilmandi eða ekki. Það er auðvitað
punkturinn yfir i-ið ef falleg rós
ilmar líka.
Sumarblóm eru í blóma meira
og minna allt sumarið og þar má
finna ilmandi tegundir. Skraut-
nál, Lobularia maritima, er lág-
vaxin planta sem myndar þúfu af
hvítum eða bleikum, litlum ilm-
andi blómum. Hún er gjarnan
notuð með öðrum sumarblómum í
potta eða beð og þá oft sem kant-
blóm. Ilmskúfur, Matthiola inc-
ana var. annua, er annað sum-
arblóm sem ilmar skemmtilega.
Hann er í bleikum og bláum lit-
um, um 30 cm hár og er í blóma
seinni hluta sumars. Blómin anga
af sterkum kryddilmi og má finna
ilminn af ilmskúfnum langar leið-
ir.
Oft eru það ekki bara blóm
plantnanna sem ilma. Við könn-
umst öll við það þegar við göng-
um um birkiskóg eða innan um
aspir eftir rigningu að frá blöðum
og brumum þessara trjáa leggur
ferskan ilm sem kveikir strax í
huganum myndir af sumri og
góðu veðri. Oft langar mann
hreinlega til þess að hægt væri
að setja þennan ferska blæ sum-
arsins á flöskur og njóta hans
þannig á veturna þegar úti geisar
stormur og hríð. Sú lykt sem
minnir mig nú samt mest á sum-
arið er lyktin af nýslegnu grasi.
Þessi lykt er eiginlega græn og
þegar hana ber fyrir vit andar
maður ósjálfrátt djúpt, eins og
þannig sé hægt að anda sumrinu
að sér.
Guðríður Helgadóttir
garðyrkjufræðingur.
Ilmreynir
ILMUR
Næturfjóla
VIKUNNAR
BLÓM
Um s j ó n S i g r í ð u r
H j a r t a r
492. þáttur
FYRSTA opna Evrópumótinu í
brids lauk í Menton í Frakklandi
um helgina með því að Bandaríkja-
mennirnir Jeff Meckstroth og Eric
Rodwell urðu Evrópumeistarar í
tvímenningi. Þetta er í fyrsta skipti
sem spilarar utan Evrópu hampa
þessum titili enda var mótið nú það
fyrsta sem opið var öllum spilurum.
Meckstroh og Rodwell sýndu og
sönnuðu að þeir eru besta bridspar
heims. Þeir unnu einnig undanúr-
slitin og voru við toppinn í úrslit-
unum allan tímann en tryggðu sér
sigurinn undir lokin. David Birman
og Amir Levin frá Ísrael urðu í 2.
sæti og Frakkarnir Paul Chemla
og Phillipe Cronier urðu í 3. sæti.
Jón Baldursson og Þorlákur
Jónsson urðu í 43. sæti í A-úrslitum
af 52 pörum en alls kepptu 340 pör
í mótinu. Þrjú önnur íslensk pör
tóku þátt í tvímenningskeppninni.
Eftir undankeppni spiluðu 130 pör í
A-undanúrslitum, þar á meðal þeir
Bjarni Einarsson og Þröstur Ingi-
marsson sem urðu þar í 51. sæti, og
Stefán Jóhannsson og Steinar
Jónsson sem urðu í 72. sæti en það
nægði ekki til að komast í A-úrslit.
Jón og Þorlákur urðu hins vegar í
19. sæti. Magnús Magnússon og
Svíinn Peter Berthau enduðu í 101.
sæti. Þá spiluðu Helgi Jónsson og
Helgi Sigurðsson einnig í mótinu.
Þeir komust ekki í A-undanúrslit
en í B-undanúrslitum enduðu þeir í
56. sæti af 202 pörum.
Keppt var í kvennaflokki í tví-
menningnum og þar urðu sigurveg-
arar Maria Erhart og Jovanka
Smederevac frá Austurríki. Í 2.
sæti urðu frönsku konurnar Béné-
dicte Cronier og Sylvie Willard og í
3. sæti löndur þeirra Catherine
d’Ovidio & Danielle Allouche.
Fyrr í vikunni lauk keppni í
sveitakeppni í Menton en yfir 140
sveitir hófu keppni í opna flokkn-
um, þar af ein íslensk sveit sem
skipuð var þeim Jóni, Þorláki,
Bjarna, Þresti, Stefáni og Steinari.
Sveitin byrjaði á að vinna sinn riðil
í undankeppni og komst þannig í A-
undanúrslit en náði ekki í A-úrslit-
in.
Ísraelsk sveit hreppti Evrópu-
meistaratitilinn eftir úrslitaleik við
franska sveit. Spilararnir í sigur-
sveitinni heita Ilan Herbst, Ofir
Herbst, Avi Kalish, Leonid Podgur,
Doron Yadlin og Israel Yadlin. Í
kvennaflokki sigruðu hins vegar
ítalskir spilarar, þær Gianna Arrig-
oni, Monica Cuzzi,
Francesca De Lucchi, Gabriella
Olivieri og Annalisa Rosetta, eftir
úrslitaleik við Holland.
Hitabylgja í Menton
Aðstæðurnar í Menton voru ekki
upp á það besta. Gífurlegur hiti
hefur verið á þessu svæði síðustu
vikur og engin loftræsting var í
spilasalnum. Þá kvörtuðu spilar-
arnir einnig yfir hávaða í spilasal,
farsímar hringdu í tíma og ótíma,
tímaáætlanir stóðust ekki o.s.frv.
Gianarrigo Rona, forseti Bridssam-
bands Evrópu, greip til þess
óvenjulega ráðs að biðja spilarana
afsökunar í mótsblaðinu og lofaði
bót og betrun.
Það sáust þó góð tilþrif í Menton,
þar á meðal frá gamla brýninu Stig
Werdelin frá Danmörku. Werdelin
var á sínum tíma einn besti spilari í
Evrópu og hefur greinilega litlu
gleymt þótt árin færist yfir.
Norður
♠ 74
♥ 53
♦ KG9875
♣Á93
Vestur Austur
♠ 95 ♠ G10832
♥ ÁK72 ♥ 98
♦ D63 ♦ 1042
♣10742 ♣K65
Suður
♠ ÁKD6
♥ DG1064
♦ Á
♣DG8
Werdelin spilaði 3 grönd í suður
eftir að hafa sýnt sterk spil með
hjarta og spaða. Vestur spilaði út
spaðaníunni og sagnhafi drap með
drottningu og spilaði hjartadrottn-
ingu sem átti slaginn. Vestur tók
hjartagosann með kóngi og spilaði
meiri spaða á kóng Werdelins.
Vestur fékk næst á hjartasjöið.
Hann spilaði laufi sem austur drap
með kóngnum og spilaði meira laufi
á gosa Werdelins.
Sagnhafi hugsaði sig nú lengi um
í þessari stöðu þar sem hann mátti
gefa einn slag.
Norður
♠ –
♥ –
♦ KG985
♣Á
Vestur Austur
♠ – ♠ G102
♥ Á ♥ –
♦ D63 ♦ 104
♣107 ♣5
Suður
♠ Á6
♥ 104
♦ Á
♣D
Werdelin sá loksins leiðina. Hann
tók tígulás og síðan spaðaás og
vestur var þvingaður. Hann mátti
ekki henda tígli frá drottningunni
og lét því laufasjöuna. Þá henti
Werdelin laufásnum í borði, tók
laufadrottningu og spilaði vestri
inn á hjarta. Hann átti aðeins tígul
og varð að gefa Werdelin tígulsvín-
inguna.
Bandaríkjamenn
urðu Evrópu-
meistarar í brids
Brids
Menton, Frakklandi
OPNA EVRÓPUMÓTIÐ
Haldið í Menton í Frakklandi dagana
14.–28. júní. Heimasíða mótsins er
http://www.eurobridge.org.
Guðm. Sv. HermannssonSkólavörðustíg 8
10% kynningarafsláttur
af Lapponia skart - maí og júní

    



 







 

 

   



 
!


Brúðkaupsgjafir
Br
úð
ar
gj
af
al
is
ta
r
Mörkinni 3, sími 588 0640.
Opið mán-fös kl.11-18 - lau kl. 11-15
www.casa.is