Vísir - 23.10.1980, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 23. október 1980.
Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Daviö Guðmundsson.
Ritstjórar:
ólafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttir, Páll AAagnússon, Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttir. Blaðamaður á Akureyri: Glsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Elm Ell-
ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristján Ari Einarsson. útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, slmi 86éll 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8,
slmar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, sfmi 86611.
Askriftargjald er kr. 5.500,- á mánuði innanlandsog verö f lausasölu 300 krónur ein
takiö. Visirer prentaður I Blaðaprenti h.f. Slðumúla 14.
Mótmælaaðgerbir Reykvtkinga vegna fyrirhugaðrar byggingar SIS inni við Sund eru
prófsteinn á það, hvort má sln meir, þjónkun við veldi Sambandsins eða tillitiö til hins
almenna borgara.
»
Um síöustu helgi voru mynduð
samtök meðal reykvískra borg-
ara undir kjörorðinu:„Verndum
sýn við Sundin", en tilgangur
þeirra er að koma í veg fyrir
byggingu háhýsa sjávarmegin
við Kleppsveginn.
Borgarstjórn Reykjavíkur hef-
ur í hyggju að leyfa Sambandi ís-
lenskra samvinnufélaga að reisa
himinháa skrifstofubyggingu á
þessum stað, sem að mati ný-
stofnaðra samtaka mun skerða
útsýni og spilla náttúrufegurð.
Þetta er ekki í fyrsta skipti
sem slík mótmæli risa gegn
áformum borgaryf irvalda um
skipulag og byggingar i höfuð-
borginni. Fræg eru upphlaupin
gegn ráðhúsinu í Tjörninni,
Seðlabankahúsinu á Arnarhóli og
byggingu stjórnarráðshúss á
Bernhöftstorf unni. Nú geta
menn haft mismunandi skoðanir
á réttmæti þessara mótmælaað-
gerða, enda er smekkur fólks í
þessum efnum sem betur fer
misjafn og margvíslegur.
Hitt er augljóst, að dæmin
sanna hversu sambandi borgar-
yfirvalda og borgarbúa er áfátt
þegar kemur að skipulagi hverfa
og einstakra húsa.
Mætti þó halda að tengsl þar á
milli gætu og ættu að vera náin,
svo viðkvæmt mál sem skipulag
umhverfis er í hinu daglega lifi.
Máttur og áhrif þeirra mót-
mælaaðgerða, sem gripið hefur
verið til í þessum efnum, leiðir
einnig hugann að því, af hverju
hinn almenni borgari geri ekki
meir af því að bindast samtök-
um og vera á verði gagnvart
ákvörðunum og aðgerðum
stjórnvalda. Hvers vegna eru
ekki stofnuð samtök skattgreið-
enda, og af hverju eru samtök
neytenda ekki öf lugri en raun ber
vitni? Af I slíkra samtaka er mik-
ið ef þeim er beitt og ekkert
hræðast stjórnmálamenn meira
en afdráttarlaus afstaða fjölda-
samtaka.
Hér er ekki verið að mæla með
óábyrgum þrýstihópum, sem
misnota vald sitt og aðstöðu,
heldur hinu að fólkið í landinu
láti sjálft í sér heyra. þegar því er
misboðið og veiti þannig stjórn-
völdum aðhald, þegar ástæða er
til. Þannig er lýðræðið virkt og
áhrif fjöldans raunveruleg. Og
hver hefur meiri rétt til þess að
hafa áhrif á gang mála, heldur
en einmitt það fólk sem hefur
beinna hagsmuna að gæta í mál-
um, sem snerta daglegt líf þess?
Það er eðlilegt. að íbúar í
Sundahverfi i Reykjavík taki
það óstinnt upp, þegar borgar-
yf irvöld ákveða nánast orðalaust
að byrgja þeim sýn út yf ir Sundin
blá: þegar klesst er upp á hverf ið
slíku ferlíki, að svipur alls um-
hverfis tekur stakkaskiptum til
hins verra. Götur og hverfi í
hverju og einu byggðarlagi eru
heimahagar lifandi fólks, rétt
eins og sveitin og býlin haf a verið
átthagar f yrri kynslóða. Mönnum
er ekki sama hvaða röskun þar á
sér stað, enda er tilveran sem
betur fer fólgin í f leiru en brauð-
striti.
Forseti borgarstjórnar hefur
látið hafa það eftir sér, að bygg-
ingarleyfi til handa SlS inni við
Sund hafi verið nauðsynleg, því
ella hefði fyrirtækið sett upp
bækistöðvar sínar utan Reykja-
víkur.
Þessi rök eru f jarstæða, þegar
af þeirri ástæðu, að það er yfir-
lýst stefna SÍS að hasla sér völl í
Reykjavík og skapa samvinnu-
hreyfingunni samskonar aðstöðu
þar, eins og kaupfélögin hafa
víðast um landið. Sl'S mun því
ekki stilla borgaryfirvöldum upp
við vegg með hótunum um að
setja sig niður annars staðar,
þeir þiggja þær lóðir, sem bjóðast
í Reykjavík. Aðstaða við Sundin
skiptir engu höfuðmáli.
Það sem hér ræður úrslitum er
hvort má sín meir þjónkun við
veldi Sambandsins, sem er auð-
vitað pólitísk fyrirgreiðsla, eða
tillit til hins almenna borgara.
Um það snýst þetta mál.
VALYND VEÐUR
Veður virðast nú vá-
| lynd i islenskri pólitik.
■ Ljóst er að alvarleg
[ „stjórnarkreppa” er i
■ að minnsta kosti
■ tveimur stjórnmála-
j flokkum, Alþýðuflokki
■ og Sjálfstæðisflokki, og
J með öllu óvist hvern
l dilk sviptingar á
■ flokksþingum þeirra
J kunna að draga á eftir
■ sér. í hinum tveim
1 flokkunum kraumar
j nokkur óánægja vegna
■ getuleysis rikis-
* stjórnarinnar í efna-
i hagsmálum. Næstu
■ mánuðir munu skera
[ úr um, hvort það
■ stjórnarsamstarf sem
1 til var stofnað á
i óvenjulegan hátt i
■ fyrravetur, mun endast
i út kjörtimabilið, eða
jj hvort það springur með
■ miklum hvelli, sem
■ getur bergmálað i
[ nokkra mánuði.
■ Alþýðuflokkur
Upp viröist komin sú staöa i
■ Alþýðuflokknum aö látiö veröi
• sverfa til stáls á flokksþinginu
■ milli formanns og varafor-
■ manns flokksins. Þetta þarf
■ engum aö koma á óvart. Þaö er
■ vitaö aöum alHangantíma hafa
■ ákveönir aöilar unniö aö þvi
■ leynt og ljóst aö losna viö Bene-
■ dikt Gröndal úr formannssæt-
■ inu. Var helst viö þvi búist aö
■ hann myndi gefast upp og draga
| sig sjálfur i hlé, til þess aö kom-
ast hjá opinberum deilum.
Benedikt hefur hins vegar
hvergi hopaö enn sem komiö er
og vill láta sverfa til stáls.
Kjartan Jóhannsson, sem
býöur sig fram á móti formann-
inum, er hinn mætasti maöur.
Hann hefur gott lag á þvi aö tjá
sigþannig aö fólk heldur aö þaö
skilji hann, er vel menntaöur og
hefur leyst verkefni sin vel af
hendi sem þingmaöur og ráö-
herra. Hins vegar hefur honum
brugöist hrapallega bogalistin
viö aö útskýra framboö sitt aö
þessu sinni. Er helst aö skilja á
honum aö hann geri þetta af
tómri væntumþykju og vilji losa
formanninn viö þessa þungbæru
byröi. Má raunar segja aö bæöi
formaöur og varaformaöur tali
eins og véfréttir, þegar þeir eru
inntir eftir ósamkomulaginu,
sem viröist helst stafa af of mik-
illi vináttu, of nánu samstarfi og
of góöu samkomulagi! Raunar
er oft hætta á þvi aö menn veröi
óskiljanlegir, þegar þeir fara
eins og kettir i kringum heitan
graut. Auövitaö er ósamkomu-
lag I Alþýöuflokknum og auö-
vitaö er djúpstæöur skoöana-
ágreiningur. Annars væri ekki
fariö út i þaö aö „skera for-
manninn viö trog” eins og þaö
hefur veriö oröaö.
Alla tiö siöan ungkrata-
byltingin var gerö hefur Bene-
dikt veriö fyrir mönnum. Hann
er af gamla skólanum og vill
leika eftir heföbundnum leik-
reglum. Þótt hann hjassaöist
meö, þegar atlagan var gerö aö
Ólafi Jóhannessyni um áriö, þá
var þaö honum þvert um geö.
Hann vildi heldur ekki slita
vinstri stjórninni 1979, en hann
gáöi ekki aö sér og skrapp til
New York. Þegarhann kom aft-
ur stóö hann frammi fyrir orön-
um hlut og lék meö eins og i
fyrra skiptiö. Nú vilja hinir
striösglööu ekkert eiga á hættu
og losna viö gamla manninn,
svoenginn bremsi þá af I næsta
ævintýri þeirra. Úr þvi ekki
tókst aö fella hann i prófkjöri i
Reykjavik viö siöustu kosningar
þá veröur aö fara þessa leiö. Svo
einfalt er nú þetta.
S j á lfst æðisf lo kkur
Ekki batnar ástandiö i Sjálf-
stæöisflokknum. Siöustu at-
buröir benda til þess aö orönir
séu tveir Sjálfstæöisflokkar á
þingi. Þó má ekki draga of ein-
faldar ályktanir af skipan mála
viö umræöur um stefnuræöu
forsætisráöherra. Flokkurinn er
og veröur klofinn um þessa
rikisstjórn, hvaö sem ööru liöur.
Hins vegar veröur þaö æ ljós-
ara aö ekkert samkomulag er
framundan á þeim bæ, nema
bæöi Geir Hallgrimsson og
Gunnar Thoroddsen dragi sig i
hlé. Hvorugur viröist þó á þeim
buxunum aö hætta. Báöir reyna
aö tryggja stööu slna eins og
unnterframaölandsfundi. Geir
reynir af öllum mætti aö fella
rikisstjórnina, þvl þaö myndi
veikja stööu Gunnará. Gunnar
dreymir um aö vera enn for-
sætisráöherra á landsfundi og
tala þar eins og sá, sem valdiö
hefur.
Þaö er enginn áfellisdómur
um þessa ágætu menn út af fyrir
sig, þótt þvl sé haldiö fram aö
þeir veröi aö draga sig í hlé.
Deilurnar milli þeirra eru orön-
ar gamlar, raunar miklu eldri
en formannstiö Geirs segir til
um. Hann fékk þessar deilur I
arf, þegar hann settist I for-
mannssætiö. Fylgismenn þeirra
beggja eru svo hatrammir aö
sættir viröast útilokaöar.
En hver kemur þá? Þaö er
spurning, sem enginn getur enn
neöarnncús
Magnús Bjarnfreðsson
fjallar hér um stöðuna í
stjórnmálaflokkunum og
rekur forystumál þeirra
og er það fróðlegt yfirlit.
svaraö. Mér er nær aö halda aö
hann sé ekki innan þingflokks-
ins. Til þess eru átökin þar allt
of hatrömm, enda foringjaefni
þar ekki á hverju strái. Takist
sjálfstæöismönnum hins vegar
aö finna ungan og röskan mann
sem formann og aö ná um hann
samstööu mega hinir flokkarnir
biöja fýrir sér — I bili aö
minnsta kosti. Þá myndi
flokkurinn sópa aö sér fylgi, þvi
þreytta lausafylgiö myndi þá
eygja von I Sjálfstæöisflokknum
og vilja gefa honum tækifæri.
Llfdagar stjórnar Gunnars
Thoroddsen yröu fáir eftir þaö,
þvi sjálfstæöismenn myndu
ólmir knýja fram kosningar.
Framsókn
Þótt forystuvandamál séu
ekki i Framsóknarflokknum er
þar þó ólga undir sléttu yfir-
boröi. Óánægjan meö úrræöa-
leysi rlkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálunum vex meö degi
hverjum. Væntanlega gera
þingmenn flokksins ekkert fyrir
áramótin, þvl mönnum er ljóst
aö erfitt er um vik á meöan þing
ASl situr. Blasi þaö hins vegar
viö aö ekkert veröi gert fyrir
fyrsta mars er ósennilegt aö
handjárnin dugi lengur á suma
þingmennina, sem komust á
þing meö þvi aö sannfæra kjós-
endur um aö þeir heföu bestu
lausnina á veröbólguvandanum
i vasanum. Inn í þetta blandast
llka aö ef rlkisstjórnin springur
fyrir landsfund Sjálfstæöis-
flokksins styrkir það stööu
GeirsHallgrímssonar og dregur
úr likum á þvi aö Sjálfstæöis-
flokkurinn fái nýja forystu en
um þaö kæra andstæöingar hans
sig auðvitað ekki.
Alþýðubandalag
Um það þarf ekki að hafa
mörg orð. Þar gildir gamla llfs-
spekin að flýtur á meöan ekki
sekkur. Valdabaráttan er öll
undir yfirboröinu og gjarna háö
meö þeim baráttuaðferöum,
sem tiökast á þeim bæ. Liklega
er Svavar nú sennilegastur
eftirmaöur Lúöviks, en kannski
hafa „æöri máttarvöld” ætlaö
öðrum stólinn. Alla vega er ljóst
aö á meöan stjórnin neyöist ekki
til aö taka til hendinni i efna-
hagsmálum og fjármálaráö-
herra og forsætisráðherra sann-
færa hvor annan um aö allt sé á
réttri leiö er engra tiöinda aö
vænta úr þeim herbúöum.
Magniis Bjarnfreösson