Vísir - 23.10.1980, Blaðsíða 27

27
VÍSIR
PERLUFUNDUR í HVALFIRDINUM:
„Stærsta ísienska perl-
an sem ég hel séö”
- segir Sðimundur Eínarsson hjá Hafrannsóknarstofnun
Perluagnir úr islenskum kræklingum eru vist
ekkert einsdæmi hér á landi, en þegar agnir þessar
ná rúsinustærð, þykir málið með eindæmum merki-
legt.
Ein slik perla barst á fjörur ritstjórnar Visis ekki
alls fyrir löngu. Hún hafði fundist á óheppilegum
tima og stað, milli tanna á gesti i samkvæmi, þar
sem mjög óviðeigandi var að setja nokkuð út úr sér
i miðri máltið. Engu að siður tókst gestinum að
lauma listaverkinu i vasaklút sinn og koma þvi
heilu og höldnu inn á ritstjórn.
Rannsóknarblaðamennska var
nú hafin af kappi og fyrsta upp-
lýsing var sú, að kræklingarnir
sem bornir höfðu verið fram i
umræddri veislu, höfðu verið
findir i Hvalfirðinum i júnfmán-
uði i sumar.
Til þess að fá Ur þvi skorið hvað
hér væri nákvæmlega á ferðinni,
leitaði Visir til Sólmundar
Einarssonar, hjá Hafrannsóknar-
stofnun en hann hefur mikið feng-
ist við rannsóknir á skeljum.
„Þetta er stærsta islenska
perla sem ég hef séð”, sagði Sól-
mundur og var ekki alveg sáttur
við að hUn gæti verið Ur kræk-
lingi. Hann taldi liklegra að þetta
væri Ur öðuskel, en samkvæmt
öruggum heimildum okkar var
það kræklingur sem var tindur en
ekki öðuskel.
Byr jar með einu
sandkorni
Sólmundur Einarsson, sýnir
fréttamönnum Visis hvernig
perla myndast í öðuskel.
„Þetta er ótrUlegt”, sagöi Jens
Guðjónsson gullsmiður og velti
vöngum yfir perlunni.
(Visismyndir Ella).

Perla þessi fannst I kræklingsskel, sem tind var f Hvalfiröi f júní 1980.
En hvernig varð perlan til?
Að sögn Sólmundar hefst
vinnslan með sandkorni sem
berst inn á milli skeljanna. Skelin
siar sjó inn i sig og svo virðist
vera sem sandkorn komist oft i
milli og setjist inn i skelina.
Skelfiskurinn svarar með kalk-
myndun, sem smá hleðst utan um
sandkornið, lag eftir lag. Lag
þetta er nefnt perlumóðir. Þannig
er ækki óalgengt, að við ákveðin
hitaskilyrði myndist vænleg perla
en Sólmundur kvað það hafa eitt-
hvaðmeðaðstæður aðgera að hér
næðust ekki að myndast stórar
perlur, aðeins krili á við titu-
prjónshausa. Þvi var perla þessi
mjög merkileg. Hann kvaðst vita
til þess, að perla Ur öðuskel hefði
fundist i Noregi, svipuð að stærð
og fyrir hana fengust um 4-500
norskar krónur. Hins vegar er hér
á ferðinni allt annað og meira en
hlutur með ákveðið markaðs-
verðgildi, þvi hUn hefur islenska
sérstöðu vegna stærðar.
„Ótrúlegt”
Næst lá leið Visismanna til Jens
Guðjónssonar gullsmiðs til þess
að fræðast af honum um verðgildi
og það hversu algengar islenskar
perlur væru. Jens kvaðst ekki
vera sérfræðingur i þessum mál-
um en sagði:
„Það sem ég hef séð af slikum
perlum eru bara agnarkrili en
þetta er nærri ótrUlegt, að svo
stór perla hafi fundist hér, við
þessar aðstæður”.
Hafi einhver fundið perlu sem
stærri er en þessi á islenskum
ströndum, væri fróðlegt að fá að
heyra frá þeim aðila.
—AS.
Flmm ár frá kvenna-
frífleginum:
HVAÐ
HEFUR
y ÁUNNIST?
Kynning í viö-
tali dagsins:
Formaður
Bankamanna-
sambandsins
Staðan I
poppheiminum:
I ÍSLENSKI
| VINSÆLDA
1 LISTINN
og peir utlendu
ATKVÆÐISRÉTTUR A VILLIGÖTUM
Um þessar mundir fer nokkur
umræða fram um atkvæðisrétt í
landinu, vægi atkvæöa eins og
það er kallað og margvíslega
mismunun, þar sem viðáttur
kjördæma hafa meira að segja
en einstaklingurinn. Alltenþetta
arfur frá bændaþjóðfélaginu,
þegar fátt var um þéttbýlis-
staði, og vægi atkvæða var jafn-
ara af þeim sökum. NU virðist
vefjast ákaflega fyrir mönnum
hvernig beri að hætta aö kjósa
samkvæmt reglum bændaþjóð-
félags og hvernig eigi að taka
upp kosningar i borgarsamfé-
lagi. Ekki viröist nU vandinn
vera mikill, en það er svo meö
alla umræðu hér, að hUn beinist
fyrst og fremst aö þvi aö gera
viöfangsefnin næstum óyfirstlg-
anleg.
Það er I raun alveg ljöst, að
framundan er fjölgun þing-
manna, eigi að gera einhverjar
breytingar i þá átt aö efla at-
kvæðisrétt þéttbýlisfólks. Þaö
hefur einfaldlega aldrei gerst
aö þingsæti hafi verið tekin af
einhverju kjördæmi, hvort held-
ur það var smátt eins og hér áð-
ur fyrr eöa stórt eins og nUna.
Þess vegna er ekki um annaö að
tala svona i byrjun en fjölga
þingmönnum. Sé þetta viður-
kennt er eitt vandamál Ur sög-
unni við breytingu á kosninga-
lögum.
Ungir reiknimeistarar sneru
sér aö þvi fyrir nokkrum árum
að gera tillögu um kosninga-
fyrirkomulag, og siðan hafa
bætst við fleiri tillögur. Allar
þessar tillögur bera slikri reikn-
ingskúnst vitni, að ekki er á færi
nema allra færustu manna að
skilja. Gaman af þessum tillög-
um hafa helst þeir, sem una
gjarnan við það milli kosninga
að reikna flokkum fylgi, svo
jafnvel munar aðeins broti Ur
atkvæði. Þessir atvinnumenn f
atkvæðahöndlun vilja náttUr-
lega ekkert einfalt kerfi til að
kjósa eftir, heldur þau flókn-
ustu, sem fyrirfinnast, svo
iþrótt þeirra við útreikninga fái
að njóta sín.
tslenska þjóðin er ekki nema
rúmlega tvö hundruö þúsund
manns, og auövitað eru þeir
mikið færri, sem hverju sinni
hafa atkvæöisrétt. Landið er
strjálbýlt og sætta þarf þörf
strjálbýlis til áhrifa og stöðugt
mannfleiri þéttbýlisstaði. Ein-
menningskjördæmi henta mjög
vel fámennu landi, sem er svo
erfitt til búsetu, að meira veltur
á einstaklingnum og forsjár-
náttúru hans en fjöldakjaftæði
og blaöri, sem nefnt hefur veriö
sósialismi og enginn veit hvaö
er mikið skjóttur. Segjum svo
aö okkur muni fjölga nokkuö á
næstu áratugum, og hinn árlegi
landflótti undan sælustefnu sós-
ialismans verði ekki of þung-
bær. Þá er ljóst aö ætla verður
einmenningskjördæmum nokk-
urt forskot um fólksfjölgun. NU
eru engar tölur hér að hafa I
augnablikinu, en rammi ein-
menningskjördæma gæti veriö
aö i hverju kjördæmi sé eigi
minna en þrjU þUsund atkvæðis-
bærir og eigi fleiri en fim m þUs-
und. Eftir aö reglunni hefur ver-
iðkomið á má álita að skynsam-
legt geti talist, að i einátöku
kjördæmum megi kjósendatal-
an fara allt niður 1 fimmtaæn
hundruð áöur en kjördæmið er
lagt niöur og fellt inn i næsta
kjördæmi viö hliðina. Til þess að
auðvelda slikar hugsanlegar
skiptingar mætti hugsa sér að
hafa uppbótarþingmenn áfram
með liku sniði og nU er, þannig
að i raun geti þingmenn orðið
tveir i stærri kjördæmunum.
Þessar tölur eru auðvitaö get-
gátur, og settar hér fram aðeins
til aö fólk geti glöggvaö sig á
hugmyndinni. í þessu tilfelli
mundu t.d. Reykjavik og
Eeykjanes skiptast í nokkur
kjördæmi. En það sem skipti
mestu máli væri að sjálfsögðu
að kjósendur fengju að velja i
senn um einstaklinga og flokka.
Einmenningskjördæmin eru
farsælasta lausnin fyrir smá-
þjóö eins og okkur, fyrst enginn
færst til aö ræða aö gera landið
að einu kjördæmi. Eins og nU er
háttað er atkvæöisrétturinn á
villigötum, og umræður benda
til þess aö freista eigi þess að
gera hann enn flóknari og fjar-
lægari kjósendum.
Svarthöfði.