Vísir - 03.12.1980, Blaðsíða 8

8
VlSIR
Miövikudagur 3. desember 1980
Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmcfastjóri: Davlfi Guðmundsson.
Ritstjórar:
ðlafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragl Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blafiamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frfða Astvaldsdóttir, Gylfl Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Kristin Þor-
steinsdóttir, Páll Magnússon, Svelnn Guðjónsson, Sáemundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttir. Blaðamaður á Akureyri: Glsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Elln Ell-
.ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristján Ari Einarsson. útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurfiur R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, slmi 86611 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8,
slmar 86611 og 82260. Afgreifisla: Stakkholti 2—4, slmi 86611.
Askriftargjald kr. 7.000 á mánuði innanlands og verð i lausasölu 350 krónur eintak-.
ið. Visir er prentafiur i Blaðaprenti hf.,Siðumúla 14.
Akvðrðun ráðherra og andðfsmenn
Þaö er sem betur fer ekki á
hverjum degi, sem rúöur eru
brotnar í húsnæöi dómsmála-
ráðuneytis landsins og í skrif-
stofu æðsta yfirmanns lögreglu-
og dómkerf is hér á landi. Það er
heldur ekki á hverjum degi, sem
50-100 manns hreiðra um sig í því
háa ráðuneyti og neita að hafa
sig á brott vegna þess, að fólkið
sættir sig ekki við ákvarðanir
þeirra aðila, sem falin hefur ver-
ið stjórn dómsmála landsins.
Þetta hvort tveggja gerðist i
gær, og skyldi maður ætla, að
eitthvert meiriháttar stórmál
hefði verið tilefni þessara að-
gerða. Ástæðan er ákvörðun ráð-
herra um að senda úr landi
franskan mann, sem formlega
hafði verið neitað hér um land-
vistarleyfi, en komist hafði síðar
inn í landið undir fölsku nafni og
á fölsuðum skilríkjum.
Fjölda manns er á ári hverju
neitað um landvist hér á íslandi
af ýmsum ástæðum, en þær
ákvarðanir hafa farið hljótt og
endursending þeirra manna til
þess lands, sem þeir komu frá,
hef ur aldrei orðið til þess að yf ir-
skyggja meginviðfangsefni Al-
þingis og ríkisstjórnar, né heldur
að þingmenn í stuðningsmanna-
liði ríkisstjórnar hafi hótað að
hætta stuðningi við viðkomandi
ríkisstjórn, ef útlendingurinn
yrði látinn fara úr landi. En nú
hefur allt þetta gerst.
Rikisstjórn landsins verður að
leggja til hliðar meiri háttar við-
fangsefnisíntilþessaðfjalla um
málið og forystumenn f jölmenn-
ustu launþegasamtaka landsins
ganga á f und forsætisráðherra til
þess að þrýsta á, að dómsmála-
ráðherra endurskoði afstöðu
sína. Hann er þó fastur fyrir.
Hér er á ferðinni mál, sem orð-
ið hefur allt of fyrirferðarmikið
og hefði einungis átt að vera mál
viðkomandi ráðuneytis. Visir
hefur ekkert á móti þeim manni,
sem hér á hlut að máli, og hefur
ekki amast við því, að hann
dveldi hér á meðan mál hans var
athugað, né heldur hefur blaðið
veriðá móti því, að hann fengi að
dveljast hér áfram. Niðurstaða
þess stjórnvalds, sem með mál
hans fer hefur aftur á móti orðið
á annan veg og henni verða menn
að hlíta.
Hópurinn, sem hugðist dveljast
í húsakynnum dómsmálaráðu-
neytisins í nótt, og aðrir, sem tek-
ið hafa Frakkann upp á sína
arma, draga mjög í efa rétt-
mæti upplýsinga ráðuneytisins
um það hvað bíði mannsins, er til
Danmerkur komi. Ráðuneytið
segir á hinn bóginn, að engin
haldbær rök séu fyrir því að
brottför hans frá íslandi til Dan-
merkur leiði til þess, að hann
verði sendur þaðan til Frakk-
lands. Þá er fullyrt að milliríkja-
samningar og alþjóðasamningar
séu brotnir með þessari af-
greiðslu dómsmálaráðherra ís-
landsá máli Frakkans. Ráðherra
hefur aftur á móti lýst yfir, að
engir milliríkjasamningar eða
alþjóðasamningar kveði á um, að
herþjónustuneitun veiti rétt til
pólitísks hælis.
Vísi þykir ekki ástæða til að
rengja upplýsingar ráðuneytis
dómsmála, enda hefur á þess'
vegum verið unnið að mikilli
gagna- og upplýsingaöf lun varð-
andi málefni Frakkans undan-
farna mánuði.
Sjálfsagt var að kanna mál
hans gaumgæf ilega, áður en
ráðuneytið kvæði upp úrskurð
sinn en við niðurstöðuna verða
menn að sætta sig i réttarríki.
Ofbeldisaðgerðir í íslensku ráðu-
neyti eru jafn fráleitar og taka
sendiráðs íslands í París á
dögunum og eru allra síst mál-
stað Frakkans umrædda til
framdráttar. Á síðarnefnda
staðnum var samkvæmt upp-
lýsingum dómsmálaráðuneytis-
ins krafist hælis á íslandi fyrir
450 manna hóp, sem ekki sættir
sig við lög eigin lands um her-
skyldu. Þótt i íslenska ráðuneyt-
inu sé einungis kraf ist landvistar
fyrir einn úr þeim hópi, er jafn
fráleitt, að stjórnvöld láti slíkar
aðgerðir andófshóps breyta ein-
hverju um afstöðu sína.
Hótanir eins þingmanna Al-
þýðubandalagsins, sem eins og
aðrir var kjörinn til þess að setja
lög í landinu, um að hætta stuðn-
ingi við núverandi ríkisstjórn,
mega heldur ekki hafa áhrif á
heilbrigt og heiðarlegt mat ráðu-
neytisins í málinu.
Mikilvægt framlag tll ís-
lenskrar smásagnailslar
Friöa A. Siguröardóttir:
Þetta er ekkert alvarlegt —
smásögur.
Skuggsjá, 1980.
Ég held aö ég opni engar bæk-
ur með jafnmikilli forvitni — og
jafnvel eftirvæntingu — og ný
islensk smásagnakver. Þaö er
hvorkiskortur á ljóöum né lang-
sögum á Islenskum ritvelli, en
smásagan — þessi þriöji horn-
steinn orövædds skáldskapar —
er veikasturog vaxtarminnstur.
Engóösmásaga er perla, alveg
eins og hin bestu ljóö. Miklu
færri helga sig smásögunni en
ljóðlist, og hreinræktaðir smá-
sagnahöfundar hafa fáir verið
til hér á landi. Þó má nefna
Friöjón Stefánsson sem ræktaði
af alilö meö sér þennan listgarö
og varö ágætur smásagna-
höfundur.
Þegar ég fékk i hendur smá-
sagnakver Friöu A. Sigurðar-
dóttur Þetta er ekkert alvarlegt,
tók ég þvi meöfeginleik, og varð
þvi brúnaléttari sem lengra leiö
á lesturinn. Mér þótti einsýnt aö
hér væri mjög mikilvægt fram-
lag til islenskrar smásagna-
geröar. Hér var á ferö höfundur,
sem skildi eöli smásögu, geröi
sér glögga grein fyrir stuðlum
hennar — viðáttu, dýpt og
skörpum landamærum — og
gekk til verks sins meö aga i
máli og stil.
Þetta eru niu smásögur en
raunar samtengdar i eöli sinu
og gerð en ekki efni. Þær eru all
ar sagöar aö innan, ef svo má
segja, lýsa út úr hugskoti og
byggja á hugrenningatengslum
— jafnvel hratt orðatafl sak-
leysingja eins og smásagan
Spegill er rituð til þess aö birta
hugleiðingu — án boðunar — um
mannlif og heim.
t þessum sögum er ytri um-
gerð enginn úrslitaþáttur, það
er nokkurn veginn sama hvar
sagan gerist, og jafnvel persón-
urskipta ekki meginmáli, þurfa
sjaldnast nöfn, allra sist aöal-
persónur, — skynjendur og
miðlar höfundar. Sviöið og
sögufólk kemur i gegn. Samt
eru þessir söguandar ákaflega
trúverðugt fólk, og viöbrögö
þess eölileg i besta lagi. Höfund-
ursegir sögurnar oftast I fyrstu
persónu, en það er ekki hann
sjálfurá ferönema þá stundum
og þó ætiö inni i persónu sinni.
Þessi frásagnarháttur er þó
engan veginn eintal sálarinnar,
Friöa A. Siguröardóttir.
Andrés
Kristjánsson
skrifar um
bækur.
heldur lif i skynjun og skilgrein-
ingu, oftast sjálfskoðun.
Það er vant aö segja, hvaöa
sögur ber yfir aörar i þessari
bók. Manni finnst þær furðulega
jafngóðar. Það stafar þó ef til
vill sumpart af þessari sterku
samsvörun I frásagnarhætti.
Þær eru allar mjög vel gerðar.
Málbeiting höfundar er allrar
athygli verö i stil smásagna-
stakks. Þaö hvarflaöi að mér aö
hún væri óþarflega örlát á kjaft-
hátti þar væri blót og ýmsir
oröaleppar, sem mættu missa
sig, af þvi að viö vitum aö þeir
hafa oft aöeins sjálfshafningar-
eða ögrunargildi f munni fólks,
einkum unglinga, en enga hnit-
miöaöa merkingu, en orð án
sliks erindis þarf að spara i
smásögu. En að sjálfsögöu gef-
ur þetta sögunum oft það ytra
mótvægi, sem skoöunin að inn-
an þarf a aö halda. Málfar þess-
ara sagna i heild er afar fallegt,
kliömjúkt, átakalaust, skilrlkt.
Þessar smásögur Friðu A.
Siguröardóttur eru i stuttu máli
verulegur fengur og fagnaðar-
efni þeim, sem finna nautn i
þessari listgrein, og þeim fer
fjölgandi. Góö smásaga er hins
vegar i ætt viö kvæöi eöa ljóö aö
þvi leyti, aö lesandi veröur aö
beita sjálfan sig nokkurr-i þjálfun
til þess að njdta svo sem vert er.
En hún bindur mann fast eins og
ljóð. tslendingar hafa ekki lagst
i smásögur eins og margar aðr-
ar bókmenntaþjóöir, en þær
hæfa einmitt vel þeim stopulu,
stundum, sem hraðfleygt nú-
timalif gefur til lestrar. Þótt af-
ar fáir rithöfundar hafi beinlínis
helgaö sig þessu formi, er
margt ágætra smásagna tU eftir
öndvegishöfunda þjóðarinnar
fyrr og siðar, og sá akur er m jög
fjölgróinn en ekki aö sama skapi
ræktaður.
Þessar nýju smásögur Friöu
eru I senn skemmtilega mann-
legar og fallega ritaðar og sér-
lega vel til þess fallnar aö glæða
áhuga og skUning á þessari orð-
listargrein. Þar er aldrei seilst
um hurð tU lokunnar, aldrei far-
iö yfir bæjarlækinn eftir vatni.
Þær eru sannar og því góðar.
Þessi bók er til þess fallin að
bæta svo aö um munar sam-
göngur milli islenskrar smá-
sagnalistar og lesenda.
Andrés Kristjánsson.