Vísir - 26.03.1981, Síða 8

8
VÍSIR
Fimmtudagur 26. mars 1981
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jóhsson. Fréttastjöri
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Árni Sig-
fússon, Friða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lilugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
þórsdóttir, Kristln Þorsteinsdóttir, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Gbðvinsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gísli Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur Ó.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Elrikur Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúli 14, simi 80611, 7 linur.
Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla 8, Símar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Áskriftargjald kr. 70 á mánúði innanlands og verð i iausasölu 4 nýkrónur eintakið.
Vísir er prentaður t Blaðaprenti, Síðumúla 14.
Stefnumótun í landbúnaDi
Eftir langvarandi, eldheitar
deilur um landbúnaðarmál
hefur dottið á dúnalogn og
hvorki kratar né Jónas Krist-
jánsson hafa opnað munninn i
háa herrans tið. Búnaðarþing
raskaði ekki svefnró nokkurs
manns, enda svefnhöfgi aðals-
merki þeirrar samkundu. í
rauninni hafa ekki aðrar
fregnir borist af bændum og
búaliði en virðulegar visitasi-
ur þeirra til höfuðborgarinnar
með dvöl á Sögu og viðeigandi
velþóknun á eigum og umsvif-
um bændastéttarinnar i
Reykjavik.
Á þriðjudagskvöldið gerði
Ingvi Hrafn Jónsson heiðar-
lega tilraun i sjónvarpinu til
að vekja aftur upp almenni-
legar deilur um landbúnaðar-
mál. Tilefnið var þingsálykt-
unartillaga nitján þingmanna
Sjálfstæðisflokksins um
stefnumörkun i landbúnaði.
Leiddar voru fram i þingsjána
fjórar stórstjörnur, bæði nú-
verandi og fyrrverandi land-
búnaðarráðherrar, ásamt
,, landbúnaðaróvininum ” Eiði
Guðnasyni og fyrsta flutnings-
manni tillögunnar Agli Jóns-
syni, bardagamanni frá Selja-
völlum. Búast mátti við lif-
legum deilum, ekki sist milli
þeirra Steingrims og Pálma,
en sá siðarnefndi var einmitt
harðvitugasti gagnrýnandinn,
þegar Steingrimur sat i land-
búnaðarráðuneytinu.
Ingvi Hrafn iðaði i skinninu
og gaf orðið laust:
Egill: Tillaga okkar sjálf-
stæðismanna markar tima-
mót. Hún er stefnumarkandi.
Við höfum lagt mikla vinnu i
undirbúning að tillögugerðinni
og allir þingmenn dreifbýlis
jafnt sem þéttbýlis skrifa
undir hana. Við erum ekki á
móti kjarnfóðurgjaldi, en telj-
um það ekki heppilegt nema i
undantekningatilvikum,
þegar það er nauðsynlegt .
Ingvi Hrafn: Jæja, Pálmi,
hvernig vilt þú svara þessari
gagnrýni?
Pálmi: Fyrst vil ég segja
það, að þetta er min tillaga.
Þetta er sama tillagan og ég
flutti á þingi fyrir tveim árum.
Það eina sem hægt er að gagn-
rýna er, að tillagan er úrelt.
Hún er þegar komin til fram-
kvæmda.t sambandi við kjarn-
fóðurgjaldið, þá er ég sam-
mála Agli.
Steingrimur: tJt af þvi sem
sagt hefur verið vil ég segja
þetta: Ég er ánægður með að
fylgt hefur verið þeirri stefnu,
sem ég markaði fyrir tveim
árum. Hún hefur reynst vel.
Út af þvi sem sagt er um
kjarnfóðurgjaldið vildi ég
segja þetta: Ég er sammála
Pálma.
Eiður: Alþýðuflokkur-
inn hefur lengi talað um
breytta stefnu i landbúnaðar-
málum. I sannleika sagt hafa
landbúnaðarmálin tekið þá
stefnu, sem við mæltum með.
t rauninni er verið að flytja
okkar stefnu. Sjónarmið Al-
þýðuflokksins hafa orðið ofan
á i landbúnaðarmálum. Þau
hafa reynst býsna vel. Við Al-
þýðuflokksmenn erum ekki á
móti kjarnfóðurgjaldi. Satt að
segja erum við hlynntir kjarn-
fóðurgjaldi Það hefur reynst
býsna vel .
„En hvað með sauðkindina,
niðurgreiðslurnar og útflutn-
ingsbæturnar, er enginn
ágreiningur i þeim efnum? ,
spurði stjórnandi i örvænt-
ingu.
Allir i kór: Við gerum ekki
allt i einu. Þjóðin þarf á sauð-
kindinni að halda. Við þurfum
aðlögun. Sauðkindin þarf að-
lögun .
Þegar hér var komið sögu
hafði stjórnandinn tekið að
ókyrrast. í stað harðvitugrar
deilu höfðu menn fallist i
faðma. í ljós hafði komið, að
tillaga sjálfstæðismanna var
alls ekki þeirra tillaga, heldur
Pálma, en stefna Pálma var
alls ekki hans, heldur Stein-
grims, og stefna Steingrims
var alls ekki hans, heldur Al-
þýðuflokksins.
Herrar minir, þættinum er
lokið.
Málsvarar hinnar samein-
uðu landbúnaðarstefnu risu úr
sætum sinum meðvitaðir um
sögulega stund. Þeirra stefna
hafði sigrað.
r
I
Þróun f rótla átt?
NU eru uppi ráðageröir um aö
leyfa mönnum aö starfa lengur
en áöur, lengja svokallaðan
starfsaldur þeirra. Um nokkurt
árabil hafa þær reglur gilt meö-
al opinberra starfsmanna, og
raunar viðasthvar á vinnumark-
aðnum, aö menn veröa aö láta
af störfum um sjötugt. Viö þetta
hefur mörgum gengið illa að
s.ætta sig, enda mikil breyting
fyrir menn aö hætta allt i einu
þeim störfum, sem þeir hafa
sinnt, og setjast i helgan stein i
fullu fjöri, aö þvi er þeim sjálf-
um finnst aö minnsta kosti.
Rök með og móti
Skynsamleg rök hafa verið
færö bæði meö og móti þessari
tilhögun. Þvi hefur meöal ann-
ars veriö haldiö fram aö allt of
algengt sé aö menn setjist i
þægilega stóla, sem nokkur
mannaforráö fylgja, um miðjan
aldur, gerist siöan ráðrikir og
forpokaðir og komi i veg fyrir aö
ráð yngri manna og kunnátta fái
aö njófcasfn. Vissulega eru dæmi
þess aö menn sitji allt of lengi á
slikum sessi. Þróun heldur á-
fram, hvort sem þeir fylgjast
með henni eöa ekki, og afleiö-
ingin verður á stundum sú að
þegar „næstu menn” komast að
eru þeir sjálfir orönir úr sam-
hengi við hana, þannig að nýir
og ferskir vindar fá aldrei aö
blása um þann vinnustað, sem
þeir stjórna.
Þetta er hárrétt og mörg
dæmi þar um. Gallinn er bara
sá að siötíu ára aldurinn er ekk-
ert marktækari áfangi en hver
annar f þessu tilliti. Sumir menn
eru orðnir forpokaðir um fimm-
tugt, aörir eru síungir áttræöir.
Liklega telja þeir áttræöu sig
jafnvel frekar hafa efni á þvi að
fara að ráðum sér yngri manna
en þeir fimmtugu, ef nokkuö er!
Þeir sem andvigireru þessari
reglu benda á að þaö sé mikið
sálrænt áfall fyrir menn i fullu
fjöriaö vera skyndilega dæmdir
úr leik. Oft á tfðum sé það svo aö
þessir menn hafi engin áhuga-
mál aö hverfa aö, vegna þess að
þeir hafi helgað sig stárfi sinu
allt sitt lff. Þeir séu oft engu siö-
ur færir um aö gegna störfum
sinum en yngri merin, eins og
bent hefur verið á hér aö fram-
an.
Þetta er allt saman satt og
rétt, en gallinn er bara sá, aö
þessir sömu menn geta heldur
ekki bent með neinum rökum á
neinn annan aldur, er setja ætti
sem takmark, af nákvæmlega
sömu ástæðu og hér hefur einnig
veriðbentá. Niðurstaöan hlýtur
óhjákvæmilega að verða sú, að
enginn sérstakur afmælisdagur
geti talist óskeikull mælikvaröi
á þaö, hvenær venjulegri starfs-
æfi skuli ljúka.
Öfugþróun?
Engu að sföur er ljóst aö ein-
hverjar reglur verður að setja.
Svo viökvæmt sem það er manni
meö góöa heilsu og óbrenglaða
dómgreind að hætta störfum
vegna lagaákvæða hlýtur þaö aö
vera enn viðkvæmara aö láta
einhverja starfsbræöur meta
þaö, hvenær mál sé aö linni. Þá
vakna ávallt grunsemdir um
þaö aö annarleg sjónarmiö hafi
ráöiö, og getur þar hver og einn
litið i eigin barm. Aðalatriði
þessarar umræöu hlýtur því að
vera hvort það sé hagkvæmt
þjóðfélaginu aö menn gegní
störfum sinum langt fram eftir
aldri eöa ekki, siðan má nálgast
„ártal æfinnar” eftir ýmsum
leiöum. Jafnframt þvi hlýtur sú
spurning að vakna f velferðar-
þjóöfélagi hvernig sé unnt að
létta mönnum það að láta af
störfum, hvaöa aldurstakmark
sem fyrir valinu veröur.
Nú er þaö öllum ljóst, sem
hafa eyru og augu opin, að
framundan er mikil breyting á
störfum manna í velferðarþjóö-
félögum vesturlanda. I framtíð-
inni mun þurfa æ færri hendur
til að inna af hendi framleiöslu
ákveöinna eininga, hvort heldur
þær eru efnislegar eöa huglæg-
ar. Vandamál þau, sem við
blasa hjá okkur, eru fyrst og
fremst, hvernig tryggja megi
sem flestum hlutdeild i þeirri
atvinnu, sem i boði veröur. Rætt
er í fullri alvöru um þrjátiu
stunda vinnuviku og að menn
verði að hætta störfum um
fimmtugt, ef ekki eigi að verða
mikið atvinnuleysi fólks á
„besta aldri” eins og það er
kallað. Hvort sem þessi ártöl og
timafjöldi vinnuviku eiga stoð i
raunveruleikanum eða ekki, þá
er það ljóst að það er ekki að
synda móti straumnum að
lengja starfsaldur, eins og nú er
rætt um. Slikt leiðir aðeins til
þess að áfallið verður þeim mun
meira, þegar menn komast ekki
lengur hjá þvi að horfast i augu
við hina raunverulegu þróun.
Önnur leið?
Væri ekki réttara i stað þess
að friða samviskuna með þvi að
lengja starfsaldur að undirbúa
friti'ma þeirra, sem láta af
störfum, á hvaða aldri sem þeir
verða? Er ekki kominn timi til
þess fyrir fulltrúa almanna-
Magnús Bjarnfreðs-
son skrifar um svokall-
aðan starfsaldur opin-
berra starfsmanna og
veltir fyrir sér kostum
og göllum þess að
menn hætti störfum
þegar þeir komast á til-
tekinn aldur. Magnús
segir: Niðurstaðan
hlýtur óhjákvæmilega
að verða sú, að enginn
sérstakur afmælisdag-
ur getur talist óskeikull
mælikvarði á það, hve-
nær venjulegri starfs-
ævi lýkur.
valds að leggja meiri áherslu á
það en hingað til hefur verið
gert, að skipuleggja aðstöðu
fyrir fritimastarf allra kyn-
slóða? Eigum við ekki bráðum
að fara að horfast i augu við
framtiðina i stað þess að stinga
höfðinu alltaf i sandinn, þegar
vandamál blasa við?
Magnús Bjarnfreðsson.