Morgunblaðið - 01.02.2004, Page 41

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 2004 41
✝ Erlendur Jóns-son fæddist á
Kleifum á Blönduósi
18. júlí 1954. Hann
lést 10. janúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hans eru hjónin Sig-
rún Kristinsdóttir,
húsmóðir og skóla-
ritari, f. á Blönduósi
26. mars 1932, d. 19.
apríl 2003, og Jón
Erlendsson kennari,
f. á Ísafirði 2. apríl
1926. Systur Erlend-
ar eru Ingileif ónæm-
isfræðingur, f. 27.
nóvember 1952 og Kristín kennslu-
kona, f. 23. desember 1960.
Eftirlifandi eiginkona Erlendar
er Anna Jóna Hauksdóttir leik-
skólakennari, f. í Reykjavík 29.
október 1953 og uppalin þar. For-
eldrar Önnu Jónu eru Margrét
Guðjónsdóttir húsmóðir, f. 9. apríl
1932 og Haukur Sveinbjarnarson
framkvæmdastjóri, f. 9. nóvember
1928. Erlendur og Anna Jóna
kynntust árið 1972 og gengu í
hjónaband 29. nóvember 1977.
Sonur þeirra er Jón Erlendsson
flugvirki, f. 29. júlí 1973, kvæntur
Evu Úllu Hilmarsdóttur iðnrekstr-
arfræðingi, f. 15. júlí 1974. Synir
fjarðar á Hjalteyri við Eyjafjörð,
og vann þar að undirbúningi til-
rauna með lúðueldi og framleiðslu
lúðuseiða. Hann starfaði hjá Ís-
landslaxi frá 1990 og var fram-
leiðslustjóri laxeldisstöðvarinnar í
Þorlákshöfn 1991–1993. Erlendur
vann ráðgjafarstörf fyrir Rann-
sóknarráð ríkisins og umhverfis-
ráðuneytið og markaðsstörf fyrir
Vaka hf. uns hann hóf störf við þró-
un og skipulagningu matfiskeldis
lúðu hjá Fiskeldi Eyjafjarðar í Þor-
lákshöfn sem hann stýrði 1994–
1999. Erlendur var forstöðumaður
Tæknisviðs Rannsóknarráðs Ís-
lands frá október 1999.
Erlendur kenndi við líffræðiskor
Háskóla Íslands, fiskeldisbraut
Bændaskólans á Hólum og nýstofn-
aða sjávarútvegsbraut Háskólans á
Akureyri. Eftir Erlend liggur
fjöldi vísindagreina, ritgerða og
kennsluefni um skordýr, fiskeldi, á
sviði vatna- og sjávarlíffræði og
um þjálfun veiðihunda.
Erlendur vann ýmis trúnaðar-
störf tengd rannsóknum og þróun-
arvinnu m.a. fyrir Rannsóknarráð
Íslands, menntamálaráðuneytið,
sjávarútvegsráðuneytið, Norræna
iðnaðarsjóðinn og Lífvísindaáætl-
un og Matvælaáætlun Evrópusam-
bandsins. Erlendur var virkur í fé-
lagsstarfi náttúrufræðinga. Hann
sat í stjórn veiðihundadeildar
Hundaræktarfélags Íslands og var
dómari í prófun veiðihunda.
Útför Erlendar var gerð frá
Laugarneskirkju 27. janúar.
þeirra eru Ísak, f. 9.
ágúst 1999 og Krist-
ófer, f. 3. mars 2003.
Erlendur er uppal-
inn í foreldrahúsum á
Rauðalæk ásamt
systrum sínum. Hann
gekk í Laugalækjar-
skóla og lauk síðan
stúdentsprófi frá
Menntaskólanum við
Tjörnina 1974. Hann
hóf nám í líffræði við
Háskóla Íslands og
lauk þaðan BS-prófi
vorið 1977 og rann-
sóknarnámi í líffræði
(BS 120) 1979. Þá fluttu Erlendur,
Anna Jóna og Jón sonur þeirra til
Danmerkur þar sem Erlendur
stundaði framhaldsnám í vatnalíf-
fræði og rannsakaði einkum
rykmý. Hann lauk embættisprófi
Cand. Scient. frá Vatnalíffræði-
stofnun Kaupmannahafnarháskóla
árið 1982. Á námsárunum vann Er-
lendur að ýmsum rannsóknarverk-
efnum á vegum Líffræðistofnunar
Háskóla Íslands og Náttúrufræði-
stofnunar, m.a. við Rannsókna-
stöðina við Mývatn. Á árunum
1983–1987 vann hann við rann-
sóknir á Hafrannsóknastofnun en
hóf síðan störf hjá Fiskeldi Eyja-
Góður drengur hefur kvatt og skil-
ur eftir sig litríkar og hlýjar minn-
ingar í fjársjóði fyrir vini og fjöl-
skyldu. Erlendur Jónsson mágur
minn var líffræðingur, en hann var
líka eiginmaður og faðir, vinur, veiði-
maður, náttúruunnandi, vísindamað-
ur, sagnamaður, bróðir og sonur,
húmoristi, frumkvöðull, fagurkeri og
svo margt annað.
Á öllum sviðum mannlífsins fannst
honum sjálfsagt og eðlilegt að menn
kæmu fram af sanngirni og réttsýni
og í því efni gerði hann mestar kröfur
til sjálfs sín. Á kveðjustund verður
ekki komist hjá að minnast fjöl-
margra samverustunda vítt og breitt
um landið. Samvera við Erlend í úti-
vist og veiðiskap var aldrei hvunn-
dagsleg. Einbeitni, kraftur og geisl-
andi áhugi á náttúrunni leiftraði af
honum í ferðalögum og útivist. Dags-
ferð á gönguskíðum á annan dag jóla
var farin í vetrarbirtu eins og hún
gerist fallegust; himinninn og Heng-
illinn skiptust á að skrýðast rauðu,
hvítu og bláu. Sú ferð var eðli málsins
samkvæmt ekki bara gönguskíða-
ferð. Hún var einnig ferð til að telja
rjúpur, þjálfa hundana, taka myndir
og njóta samverunnar við náttúruna
með öllum skilningarvitum.
Ógleymanlegt er kvöld eitt þegar
við vorum við veiðar í Laxá í Mý-
vatnssveit ásamt föður Ella og
tengdaföður mínum Jóni Erlends-
syni, lærimeistara okkar beggja í
fluguveiðinni. Þann eftirmiðdag
höfðum við Elli verið við veiðar í
Geirastaðalandi og veitt rólega niður
ána og stefnt niður í Ferjuhólma.
Þegar þangað kom var degi tekið að
halla. Það var lágskýjað og við nutum
þess að flatmaga í hólmanum, hlusta
á náttúruna og horfa á ána sameinast
framundan Hagatánni og breiða úr
sér. Við gæddum okkur á vel útilátnu
nestinu og skemmtum okkur við að
upplifa þessa einstöku á og umhverfi
hennar, sælir með veiðina og til-
veruna alla. Sólin var að setjast undir
skýin á vesturhimni. Eftir nokkra
stund var hún komin niður undir
sjóndeildarhring og sendi geisla sína
undir skýin og yfir landið. Himnarnir
loguðu og breiðan undan Hagatánni
varð að fljótandi gulli. Í undrun
horfðum við á ána líða fram eins og
væri hún seigfljótandi. Til að full-
komna stundina tók urriðinn að
dansa um alla breiðu. Hann stökk og
hoppaði um alla á og hjartað sló örar
mitt í þessari töfrastund. Með hægð
fetuðum við okkur út í vatnið og nut-
um þess að dansa með urriðum undir
logandi himni.
Stundirnar til að minnast er ótal-
margar og það er sárt að þær munu
ekki verða fleiri. Þegar við hittumst
hinum megin munu við eflaust á
logagylltu kvöldi horfa yfir landið og
dásama það. Og eftir landinu miðju
mun að líkindum renna hin fegursta
á, þar sem dansandi urriðar hafa nú
boðið Erlend velkominn til leiks.
Þórarinn Eyfjörð.
Góður félagi og vinur er látinn,
langt um aldur fram. Þótt svo að
undirritaður viti mætavel að Erlend-
ur hefði seint sýnt því áhuga að um
hann yrði rituð minningargrein,
verða engu að síður nokkur kveðju-
orð færð á blað.
Leiðir okkar lágu fyrst saman
haustið 1974, þá báðir nýinnritaðir til
náms við líffræðiskor Háskóla Ís-
lands. Ekki var langt liðið á misserið
þegar Elli bauð fyrstaársnemunum í
teiti heim í íbúðina sem þau Anna
Jóna voru þá nýlega flutt í. Þegar
fyrstu gestirnir mættu svaf Jónsi
sonur þeirra værum svefni í litlu
rúmi úti í horni. Þegar þeir loksins
fóru var drengurinn auðvitað glað-
vakandi því þarna mættu ýmsir sem
á þeim árum voru lítið gefnir fyrir
hvísl eða söng vögguvísna á manna-
mótum. Það lýsir Erlendi betur en
mörg orð að hann skyldi verða fyrst-
ur til að hóa saman þeim ágæta hópi
sem þá átti það helst sameiginlegt að
vilja læra líffræði. Og örugglega
studdi Anna Jóna hann þarna sem
endranær með ráðum og dáð.
Að afloknu námi vorið 1977 hög-
uðu örlögin því þannig að við unnum
um ríflega tveggja ára skeið hlið við
hlið á Líffræðistofnun Háskólans. Í
hönd fóru skemmtileg og eftirminni-
leg ár þar sem við félagarnir tengd-
umst frekari vináttuböndum. Nýút-
skrifaðir réðum við okkur til
vistfræðirannsókna sem betur verð-
ur vikið að hér á eftir en þegar haust-
aði tókum við báðir til við að und-
irbúa námsverkefni sem við svo
lukum á svipuðum tíma árið 1979.
Erlendur valdi sér verkefni á sviði
vatnalíffræði. Að verkefninu loknu
þótti það svo snilldarvel unnið að það
verðskuldaði einkunnina 10. Fyrstu
viðbrögð Erlends við þeim tíðindum
voru þó þau að kanna hvort ekki væri
hægt að fá einkunnina lækkaða eitt-
hvað. Óttaðist hann að erfitt gæti
reynst að standa undir þeim vænt-
ingum sem fylgja þeim sem fá 10. En
auðvitað verðskuldaði Erlendur
þessa einkunn. Fljótlega sigldi fjöl-
skyldan til frekara náms til Kaup-
mannahafnar og þar lauk Erlendur
svo framhaldsnámi í vatnalíffræði
með glæsilegum vitnisburði. Minnis-
stæð er heimsókn til þeirra Ella,
Önnu Jónu og Jóns fljótlega eftir að
þau voru búin að koma sér vel fyrir í
höfuðborg Dananna þegar undirrit-
aður þurfti tímabundið á gistingu að
halda í Kaupmannahöfn. Sama má
segja um heimsókn þeirra til okkar
Ástrósar í Kiel rétt áður en þau
fluttu heim. Ekki skorti okkur um-
ræðuefnin þá frekar en endranær og
ekki minnist ég þess að við yrðum
uppiskroppa með skoðanir á því sem
við ræddum. Oftast vorum við sam-
mála.
Sumarið 1977 varð sérlega minn-
isstætt en segja má að það hafi liðið í
stanslausu kapphlaupi við flóð og
fjöru. Með okkur Ella vann sú ágæta
kona Hrefna Sigurjónsdóttir. Við-
fangsefnið var að athuga útbreiðslu
fjörulífvera á Vestfjörðum og á vest-
urhluta Norðurlands. Fimm eða sex
dögum fyrir stórstreymi lögðum við
land undir hjól og þegar fjara hafði
versnað það mikið að við hættum að
geta safnað lífverum sem halda sig
neðst í fjöru héldum við til Reykja-
víkur klyfjuð margvíslegum sýnum.
Milli ferða unnum við svo á Líffræði-
stofnun Háskólans við að rannsaka
sýnin sem aflað hafði verið. Víða eru
brattar brekkur upp frá fjörunum
þar sem sýnin voru tekin og stundum
var alllangt upp á veginn þar sem
bíllinn beið okkar. Sýnatökubúnað-
urinn og sýnin sigu auðvitað í og ein-
hverra hluta vegna mæddist undir-
ritaður stundum eitthvað fyrr en þau
Elli og Hrefna. Hentum við oft gam-
an að því síðar hversu einlægan
áhuga undirritaður sýndi þá stund-
um á því að skoða plöntur. Taldi Er-
lendur áhugann greinilega vaxa eftir
því sem brekkurnar urðu brattari og
föggurnar þyngri. „Eigum við að bót-
anisera núna, félagi?“ spurði Elli
stundum glettinn á svip. Sjálfur blés
hann sjaldnast úr nös enda alla tíð
stæltur eins og langhlaupari.
Heim komnir tókum við að vinna
hvor á sínum vinnustaðnum þannig
að tengslin minnkuðu. Erlendur hóf í
fyrstu störf á Hafrannsóknastofnun
en síðan flutti fjölskyldan norður á
Akureyri. Næstu árin titlaði hann sig
gjarnan sem lúðuhirði en nyrðra
vann hann ásamt öðrum verðmætt
frumkvöðulsstarf á sviði lúðueldis.
Síðan lá leiðin suður á ný í störf
tengd fiskeldi og síðustu árin var
hann forstöðumaður tæknisviðs
RANNÍS. Hittumst við alltaf af og
til, gjarnan í góðra vina hópi, og urðu
jafnan fagnaðarfundir. Þess á milli
áttum við iðulega löng símtöl þar
sem fagleg málefni bar oftar en ekki
á góma. Vakti þá athygli hversu vel
Erlendur fylgdist með því sem var að
gerast í fræðunum og alltaf var hann
einstaklega snöggur að setja sig inn í
nýja hluti.
Erlendur var alla tíð ófeiminn við
að taka afstöðu. Hann var rökfastur
jafnt í ræðu sem riti. Skoðanirnar
voru ígrundaðar enda gjarnan
byggðar á bestu tiltæku þekkingu
sem hann var óþreytandi að tileinka
sér. Rík réttlætiskennd var honum í
blóð borin og lét hann sig ógjarnan
fyrr en í fulla hnefana þættist hann
hafa góðan málstað að verja. Hann
var ósérhlífinn og eftirsóttur til
vinnu enda úrræðagóður verkmaður
sem hafði einstaka hæfileika til að
flétta afburðafagþekkingu inn í við-
fangsefnin á hverjum tíma.
Við Ástrós sendum fjölskyldu Er-
lends og öllum vinum hans innilegar
samúðarkveðjur. Á sorgarstundu
yljar minningin um góðan félaga og
traustan vin.
Karl Skírnisson.
Erlendur Jónsson, Elli, eins og
hann vildi láta kalla sig, var góður
samstarfsmaður og minnisstæður
fyrir glaðlyndi og dugnað. Samvisku-
semi var honum í blóð borin og hon-
um var annt um að framgangur verk-
efna væri í samræmi við væntingar.
Hann var fljótur að greina kjarnann
frá hisminu og lét skoðnir sínar
óspart í ljós. Í umræðum var hann
fylginn sér en tilbúinn til málamiðl-
ana. Elli var greiðvikinn og jafnan
boðinn og búinn að aðstoða og leið-
beina öðrum. Hann átti sér fjölmörg
áhugamál og voru flest þeirra tengd
útivist. Elli var fjölfróður um aðskilj-
anlegustu málefni og beitti gjarnan
fyrir sig glettni þegar hann kom
sjónarmiði á framfæri.
Elli var forstöðumaður tæknisviðs
Rannís frá árinu 1999 og talsmaður
stofnunarinnar í málefnum nýsköp-
unar og hagnýtra rannsókna. Fráfall
Ella var okkur reiðarslag og skarð
hans verður vandfyllt. Við sendum
fjölskyldu Ella okkar dýpstu samúð-
arkveðjur.
Samstarfsmenn á Rannís.
Erlendur Jónsson er fallinn frá.
Eftirsjá er af þessum pilti, sem hafði
allt til að bera, glæsibrag, góðar gáf-
ur og hlýjan hug. Ég kynntist Er-
lendi fyrir rúmum þrjátíu árum, þeg-
ar við hófum saman nám í líffræði við
líffræðiskor Háskóla Íslands. Er-
lendur varð strax áberandi í hópi líf-
fræðinemanna. Á þessum árum
gengu líffræðinemar gjarnan í lopa-
peysum og þeir sem gátu, eins og Er-
lendur, söfnuðu skegghýjungi til að
líta fræðimannslega út. Stígvél, pins-
etta og lúpa (stækkunargler) urðu
hluti af einkennisbúningnum. Þegar
ég lít til baka blasir Erlendur við í
þessu úniformi, með derhúfu og
vindil. Erlendur naut bersýnilega líf-
fræðinámsins, enda náttúrubarn í
eðli sínu. Hann var skarpgreindur og
ákveðinn og virtist eiga ákaflega auð-
velt með að meðtaka fræðin. Hann
hikaði ekki við að gagnrýna tilgátur
eða órökstuddar fullyrðingar kenn-
aranna. Erlendur hefði eflaust notið
sín á hvaða fræðasviði sem var, en
hann valdi vatnalíffræði sem sitt
fræðasvið. Framhaldsverkefni hans
við líffræðiskor fjallaði um mýflugur
í Mývatni. Verkefnið var sérlega vel
heppnað og er að líkindum eitt besta
rannsóknarverkefni sem unnið hefur
verið við líffræðiskor Háskóla Ís-
lands. Ég naut þess að sitja á rann-
sóknarstofu við hlið Erlendar meðan
á þessu verkefni stóð, eða um tveggja
ára skeið. Þá skynjaði ég hversu
hæfileikaríkur Erlendur var, og fann
í honum traustan vin.
Erlendur og Anna Jóna fluttu með
Jónsa til Hilleröd í Danmörku árið
1979, en þar stundaði Erlendur frek-
ara framhaldsnám í vatnalíffræði. Í
Danmörku stóð Erlendur sig frá-
bærlega vel og kom heim með ágæt-
iseinkunn. Því miður var lítið um
tækifæri til vatnalíffræðirannsókna
að námi loknu, og ég tel að fersk-
vatnslíffræðin hafi misst mikið að
njóta ekki starfskrafta Erlendar. Ís-
lenskt rannsóknastarf naut Erlendar
þó í ríkum mæli, m.a. vegna starfa
hans á Hafró, við fiskeldið og fyrir
Rannís. Það var gott að leita til Er-
lendar um leiðbeiningar og ráð.
Hann hafði yfirburðaþekkingu á
flestu því er snerti líffræði og auðfús
að leysa hvers manns vanda. Á seinni
árum hittumst við öðru hvoru nokkr-
ir félagar, sem áður voru saman í líf-
fræðináminu, ásamt mökum. Í þeim
góðra vina hópi var Erlendur áber-
andi, með sínar leiftrandi gáfur og
skemmtilegu athugasemdir. Hópur-
inn verður ekki sá sami og áður án
Erlendar. Hvíl í friði, vinur.
Við Sif biðjum Guð að varðveita og
styrkja Önnu Jónu, Jónsa og fjöl-
skyldu.
Jörundur Svavarsson.
Erlendur Jónsson er dáinn. Stund-
um færir lífið fréttir sem eru svo
óvæntar og óvægnar að þær lenda á
manni eins og höggbylgja sem feykir
manni um koll. Þegar maður er stað-
inn upp aftur koma spurningar og
skilningsleysi en svo kemur magn-
vana reiðin yfir aðstæðum og ástæð-
um og yfir óréttlæti lífsins. Svo kem-
ur þögn og sorg.
Ég kynntist Erlendi Jónssyni í
gegnum störf okkar beggja í þágu
rannsókna og tækniþróunar á Ís-
landi. Hann var um margra ára skeið
einn af fulltrúum Íslands í rann-
sóknaáætlun Evrópusambandsins og
síðustu tvö árin höfðum við náið sam-
ráð um hvernig staðið var að mál-
flutningi af Íslands hálfu varðandi
matvælarannsóknir í Evrópu. Hon-
um tókst að ná saman til samráðs
góðum hópi á Íslandi og var vel vak-
andi yfir hagsmunum Íslands og
hvernig þeim væri best komið á
framfæri í Evrópu.
Erlendur Jónsson var verðugur
fulltrúi Íslands á erlendri grund.
Hann sagði mér sjálfur að hann nyti
sín best úti í íslenskri náttúru. En ég
veit að hann naut sín ekki síður vel í
fjölmennum fundarsölum Bruss-
elborgar þar sem hann var vel kynnt-
ur og vel metinn fyrir virka, skörug-
lega og umfram allt málefnalega
framgöngu.
Erlendur Jónsson á ekki eftir að
fara í fleiri ferðir út í náttúru Íslands
eða á fundi sem fulltrúi landsins til
viðræðna við talsmenn annarra ríkja.
Hann er nú lagður upp í sína hinstu
för til staða sem ég kann lítil skil á.
Við samverkamenn hans verðum
einnig að halda áfram okkar för, þótt
nú sé skarð fyrir skildi í brjóstvörn
Íslands á evrópskri grund.
Ágúst H. Ingþórsson.
Það brestur strengur í fléttu
manns eigin lífs þegar náinn sam-
verkamaður fellur frá, langt um ald-
ur fram, – mitt í dagsins önn. Fréttin
kom sem högg. „Hann Elli bróðir
minn er dáinn,“ sagði Ingileif mér í
símann. – Og ég sem var að tala við
hann tveim dögum áður og spurði um
gang lífsins. Svarið var kankvíst
bros, – svolítið íbyggið að venju. Elli
samur við sig, – ekki að gefa sig upp.
Á fundarstað var verið að kynna nor-
ræna áætlun um stuðning við ný-
sköpun, – nýjar hugmyndir – ný
framtíðarsýn um áhugaverð málefni.
Enginn feigðarboði þar á ferðum.
Ég kynntist Erlendi fyrst í sér-
fræðinefnd um Mývatnsrannsóknir
sem ég veitti forystu á árunum 1986–
1989. Í kröfuhörðum fræðilegum um-
ræðum um orsakasamhengi sveiflna
í lífríki Mývatns og hvernig mætti
rekja fæðukeðju og samspil tegunda
svo og áhrif umhverfisþátta var Er-
lendur mér verðmæt stoð til að
greina sundur þá þætti sem máli
skiptu. Hann var gagnrýninn og frá-
bær að greina aðalatriði og leiðbeina
mér til betri skilnings á viðfangsefni
hópsins. Í hópnum deildu menn eins
og gengur og ekki laust við að mis-
munandi viðhorf til verndar og nytja
litaði umræður. Ég fann að Elli lét
ekki stýrast af hugmyndafræði.
Hann hélt sér við fræðilega grein-
ingu í von um að finna samhengi án
tillits til þess hvort það hentaði til-
teknum málstað. Samt var hann ein-
lægur verndarsinni. Ég fékk traust á
þessum manni. Árið 1999 losnaði
starf forstöðumanns tæknisviðs hjá
RANNÍS. Þá réð ég Erlend til starfs
þar sem traust þarf að vera í öndvegi.
Þá kröfu uppfyllti Erlendur vel. Það
var gott að hafa Erlend í hópi þar
sem vanda þarf til verks svo vísinda-
samfélagið treysti vinnulaginu.
Gagnrýni hans var gæðaeftirlitið hjá
okkur.
Í þröngum ramma minningar-
greinar verður flest að liggja ósagt
um góðan félaga og vin genginn.
Ekki er sagt frá sameiginlegum
áhugamálum þótt mörg væru og
brennandi. Í lokin skal aðeins þökk-
uð samferðin og samúðarkveðjur
sendar fjölskyldunni.
Vilhjálmur Lúðvíksson.
ERLENDUR
JÓNSSON