Vísir - 14.11.1981, Qupperneq 4

4
VÍSIR
Laugardagur 14. nóvember 1981
esturgötu 4
áfákterskór
llarlegghlifar
„Krakkamir t göt-
unni” segja frá fötlun
Leikbrúðulandskonurn-
ar Hallveig Thorlacius og
Helga Steffensen hafa ai-
deilis eHki setið auðum
höndum að undanförnu.
Þær hafa verið að undir-
búa af kappi brúðusýn-
ingu fyrir börn# og það út
af fyrir sig telst kannski
ekki til tíðinda. Hins veg-
ar er þessi brúðusýning,
að þeirra eigin sögn, um
margt frábrugðin brúðu-
sýningum eins og þær
gerast yfirleitt.
Leikbrúöusýningin, sem þær
hafa verið aö æfa, nefnist
„Krakkarnir i götunni”, og á
hún uppruna aö rekja vestur til
Bandarikjanna.
Þar starfaöi kona aö nafni
Barbara Aiello meö fötluöum
börnum, hún er læröur sálfræö-
ingur, en þaö sem kom henni á
óvart i starfi sinu meö börnun-
um var, aö þaö var ekki beinlin-
is fötlunin sjálf, sem olli börn-
unum mestu hugarangri, heldur
einangrunin, sem þau bjuggu
við. Afskiptaieysiö, fordómarn-
ir, öfgakennd viðbrögðin gagn-
vart fötluninni, sú stööuga
ábending umhverfis, aö þau
Væru ööruvisi.
Geysivinsæl sýning
Barbara Aiello er skynsöm
kona, og hún vildi reyna aö gera
eitthvað til að auövelda þessum
fötluöu börnum aö brjótast úr
þessari nauöviljugu einangrun.
En hvernig?
Barbara komst að þeirri niö-
urstööu, aö trúlega myndi
brúöuleikhúsiö henta ætlan
sinni vel. Brúöuleikhús nær vel
til barna, höfðar mjög sterkt til
tilfinninga þeirra, og það sem
gerist I brúðuleikhúsinu og er
þar sagt, geymist þeim yfirleitt
vel i minni.
En þar sem Barbara hafði
aldrei komiö nálægt einu eöa
neinu er laut aö brúöuleikhúsi,
fékk hún til liös viö sig aöra
konu, Ingrid Crepeau, sem haföi
um langan tima búiö til brúöur i
barnasjónvarpsþáttinn vinsæla,
Sesame Street.
Arangurinn af samvinnu
kvennanna tveggja varö leik-
sýningin „Krakkarnir i göt-
unni” (Kids on the block) og i
sem skemmstu máli sagt, þá
varö sýningin sú geysivinsæl,
hlaut mikiö lof og pris leikra
sem lærðra, og þaö sem betra
var — börn höföu ekki einasta af
henni ómælt gaman, heldur
einnig ómetanlegt gagn. Þau
fengu vitlega fræöslu um fötlun,
og fræösla er einmitt besta
vopnið gegn fordómum, á þessu
sviöi sem og öörum.
Fyrirtæki
Og þar sem allt er nú svo stórt
i henni Ameriku, þá er auövitaö
búiö aö stofna fyrirtæki eitt
mikiö i kringum þessa upphaf-
I Sagt frá skemmtilegri brúðusýningu fyrir börn
21 (litla IjótaJmj
'é.
mmmv r?tymy^m i/n
Gamlir kjólar með
nýjum bolum.
Hárkambar — J
.Ipa.huiur — skyrtuf
ama fyrir mömmu
g mig. «
Siikipils
og meðfylgjandi
unariretiar.
Gamlir leöurjakkar
bekk, hrósuöu sýningunni, þeg-
ar hún var búin. „Æöislega
gaman”, sagöi einhver, og ann-
ar tók undir og bætti viö: „Gæ--
inn i hjólastólnum var alveg
frábær”.
Eftir sýninguna fengu börnin
aö skoöa brúöurnar hjá þeim
Hallveigu og Helgu, og jafnvel
aö reyna að stjórna þeim og láta
þær hreyfa sig.
Eftir „reynslusýninguna”
rabbaöi blm. stuttlega viö Hall-
veigu og Helgu og spuröi, hvort
þær væru ánægöar meö hvernig
heföi til tekist.
Einlægur áhugi
„Já, við erum mjög ánægö-
ar”, sagöi Helga. „Viö höfum
reynt áður aö sýna verkiö yngri
börnum, fimm og sex ára. Þau
tóku sýningunni vel, og hafa
meö aöstoö kennarans sins unn-
iö mikiö útfrá efni sýningarinn-
ar. Þaö hefur kviknaö hjá þeim
mikill og einlægur áhugi á þessu
vandamáli, eftir þvi sem kenn-
arinn þeirra segir okkur. Okkur
finnst sýningin hins vegar höföa
ekki siöur til eldri barna, og
þeir sem voru á sýningunni
núna, voru mjög hressir og
spuröu mikiö. Krakkar frá sjö
ára aldri eiga aö geta notið sýn-
ingarinnar óspart, og þaö verö-
ur trúlega raunin, aö viö sýnum
fyrir krakka á aídrinum 7 - 12
ára”.
Þær voru spurðar aö þvi, aö
hvaöa leyti þessi sýning væri
frábrugöin öörum leikbrúöu-
sýningum.
„Yfirleitt er i brúöuleikhúsi
stilað upp á mjög hraöa at-
buröarás og aö eitthvaö fyndiö
eöa skringilegt gerist þaö oft, að
áhorfandinn hafi alltaf eitthvað
til að hlæja að.”
Meiri fræðsla
„Þessi sýning er ekki byggö
upp þannig, enda er meira um
beina fræöslu aö ræöa, þótt
krökkunum finnist sjálfsagt
sitthvaö skemmtilegt, sem sagt
er.
Verkiö miöar fyrst og fremst
aö einu: aö breyta viðhorfum
heilbrigöra til fatlaöra og fötl-
unar yfirleitt. Og þaö er gert i
samræmi viö þá skoöun aö öll
séum við jafnrétthá, þótt ýmis-
legt valdi þvi, aö geta sumra sé
ekki til jafns á viö getu annarra.
Og þetta virðist okkur börnin
skilja”.
legu hugmynd Barböru Aiello,
og þaö hefur bæst viö „Krakk-
ana I götunni”, og tekur fyrir
önnur vandamál meö öörum
brúöubörnum og fyrirtækiö hef-
ur á sinum snærum fjórtán
brúöustjórnendur, sem feröast
um þver og endilöng Bandarikin
og viöa um lönd meö sýningarn-
ar.
Fyrirtækiö framleiöir einnig
brúöur til afnota fyrir önnur
brúöuleikhús þaö sendir handrit
aö leikritum og leiöbeiningar
um uppsetningar til annarra
landa.
Og nú hefur ísland bæst I hóp-
inn fyrir tilstilli ALFA-nefndar-
innar hér og keyptar hafa veriö
brúöur frá þessu bandariska
fyrirtæki Barböru, ásamt hand-
riti aö „Krakkarnir i götunni”,
og þær stöllur, Hallveig og
Helga, hafa þýtt verkiö og aö-
lagaö þaö islenskum aöstæöum.
Sýningtil reynslu
Fyrir skömmu héldu þær
nokkurs konar „reynslusýn-
ingu” fyrir börn i Æfingadeild
Kennaraháskóla tslands, þar
sem verkiö gerir ráö fyrir mjög
virkri þátttöku áhorfenda, og
eins hafa þær veriö aö kanna,
hvaöa aldurshópum verkiö
hæföi helst.
Blaöamaöur VIsis fékk aö
fylgjast meö „reynslusýning-
unni” og þá ekki siöur meö viö-
brögöum áhorfendanna ungu.
Spurt um allt mögulegt
Ekki varö betur séö, en aö
verkiö hitti i mark. Börnin
fylgdust meö af athygli, og þeg-
ar líöa tók á sýninguna rann
feimnin óöara af þeim og þau
voru farin aö spyrja um allt,
sem viökom þeirri fötlun, sem
fjallaö var um hverju sinni i
sýningunni.
Sex persónur koma við sögu,
og fjórar þeirra búa viö ein-
hvers konar fötlun.
Sýningin byggist á stuttum
þáttum, og er i hverjum þeirra
gert grein fyrir einni tegund
fötlunar, og til þess notaðar
tvær brúöur, önnur spyr af þvi
hún veit ekki, hvaö er aö búa viö
fötlun, en sú fatlaöa svarar.
Samtölin eru ekki einasta fræö-
andi, þau eru lika fyndin og þaö
var oft, sem áhorfendur skelltu
upp úr. Og samt var veriö aö
fjalla um afskaplega erfiö og al-
varleg mál: blindu, heyrnar-
leysi, heilalömun, þroskahefti,
og þaö var fjallaö um þau þann-
ig aö áhorfendur skildu auö-
veldlega, hvaö um var aö vera.
Gæinn i hjólastólnum frá-
bær
Krakkarnir, sem eru i tiu ára
Ætlunin er aö ferðast meö
sýninguna i skóla i Reykjavik,
og jafnvel eitthvaö út á land, en
eins og þær Hallveig og Helga
benda á, þá tekur þaö sinn tima.
„Viö reiknuöum út, aö ef viö
færum I alla skóla I Reykjavik
einni og sýndum einu sinni á
dag, heilum árgang I hvert sinn,
en árgangarnir eru fimm til sex,
aö þá yröum viö að, fram i apr-
illok. Við látum þvi ef til vill
nokkra skóla i Reykjavik biöa
betri tima, og förum þess i staö i
nokkra skóla úti á landi”.
ALFA-nefndin borgar
brúsann
Framtakiö er aö ööru leyti
undir stjórn ALFA-nefndarinn-
ar, þeirrar sem annast allt er
lýtur aö Alþjóöaári fatlaöra.
Nefndin hefur fjármagnaö und-
irbúning sýningarinnar, keypt
inn brúöurnar og handritiö eins
og fyrr segir, og greiöir Helgu
og Hallveigu laun meöan þau
starfa viö sýninguna.
„Viö höfum nú staöið i brúöu-
leikhúsbasli I ein tiu ár, og okk-
ur finnst þetta ógurlegur munur
aö fá allt i einu mánaöargreiösl-
ur fyrir vinnu okkar”, segir
Hallveig.
„Já, okkur liöur eins og litlu
börnunum, sem fá greitt fyrir
fyrstu sendiferöina, eöa eitt-
hvaö i þeim dúr”, segir Helga
og kimir, en bætir við alvarlegri
i bragöi: „En þaö er auövitaö
alveg satt, aö þetta eru töluverö
viðbrigöi”.
Brúðuleikhús í fræðslu-
skyni
Fórnfúst starf þeirra og fleiri,
er unniö hafa hjá Leikbrúöu-
landi er kannski fyrst núna aö
bera þann ávöxt, sem sjálfsagö-
ur er. Erlendis hafa menn lengi
starfað aö markvissu fræöslu-
starfi fyrir börn i svipuðum dúr,
og alls kyns námsefni hefur ver-
iö tekiö fyrir i leiksýningum,
ekki eingöngu brúöuleiksýning-
um, heldureinnig meö leikurum
af holdi og blóöi. Má þar nefna,
sögu, landafræöi, stæröfræöi og
auðvitaö samfélagsfræöi. Um
gildi þessarar kennsluaöferöar
veröur ekki deilt og þaö er að
sönnu gleöilegt, aö augu manna.
skuli vera aö opnast fyrir þvi
hér. Þaö hlýtur að vera gaman
aö vera ungur i skóla á slikum
timum.
— JSJ.