Vísir - 14.11.1981, Qupperneq 8

8
VtSXR
Laugardagur 14. nóvember 1981

utgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Fréttastjóri: Saemundur Guðvinsson. Aðstoöarfréttastjóri: Kjartan Stefónsson. Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammen Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
drup, Arni Sigfússon, Herbert Guðmundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna Ritstjórn: Siöumúli 14, sími 86611, 7 línur.
Sigþórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, simar 86611 og 82260.
marsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Blaðamaður á Akureyri: Gísli /kfgreiðsla: Stakkholti 2—4,sími86611.
Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd- Áskriftargjald kr. 85á mánuði innanlands j
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson. og verð i lausasölu 6 krónur eintakið.
utlitsteiknun: Magnús Ölafsson, Þröstur Haraldsson. Visir er prentaður í Blaðaprenti, Síðumúla 14.
Safnvörður: Eiríkur Jónsson.
Allt er hev i harðindum
//Friðarsinnarnir” í Alþýðu-
bandalaginu urðu fyrir meiri-
háttar áfalli, þegar upp komst
um kjarnorkuvopnabúnað
sovéska kafbátsins í Skerjagarð-
inum við Karlskrona. Ekki var
það minna áfall þegar lagsbróðir
þeirra í Danmörku, alkunnur
„friðarsinni" var handtekinn
fyrir njósnir í þágu Sovétríkj-
anna. Nú voru góð ráð dýr. Þjóð-
viljinn reitti hár sitt í ergelsi og
f lokksbroddarnir gerðu örvænt-
ingarfullar tilraunir til að leggja
þessa atburði út á þann veg, að
stórveldin væru jafn vond. Þetta
er gamalkunnug aðferð hjá
sósíalistum, þegar Rússar
fremja einhver axarsköft að
skamma þá bæði stórveldin í
einu. Þeir sjá aldrei neinn mun á
einræðinu í austri og lýðræðinu í
vestri, blessaðir.
Nú í vikunni fóru fram umræð-
ur á alþingi um þessa atburði.
Þar flutti Guðrún Helgadóttir
ræðu, og hneykslaðist aðallega á
því, að Islendingar skyldu halda
uppi vörnum. Var helst að skilja
að kjarnorkusprengjan í sovéska
kafbátnum sannaði nauðsyn þess
að landið verði gert varnarlaust.
Að endingu dró Guðrún þá álykt-
un, að úr því að Rússar væru með
kjarnorkuviðbúnað á Eystra-
salti, þá hlytu Bandaríkjamenn
örugglega að hafa samskonar út-
búnað á Keflavíkurflugvelli.
Sem sagt ennþá sama gamla
kenningin — báðir jafnvondir.
Ekki þótti formanni Alþýðu-
bandalagsins, Svavari Gestssyni
þessi ræða Guðrúnar þó nægilega
góð. Hann vildi spila út stóra
trompinu sínu, Olafi Ragnari,
sem hefur á undanförnum mán-
uðum orðið heimsþekktur fyrir
framlag sitt til friðarins. Ólafur
mun hafa verið erlendis þegar
umræðan fór fram, sjálfsagt til
að bjarga heimsfriðnum. Þess
vegna bað Svavar um að umræð-
unni yrði frestað, þar til Ólafur
kæmi heim.
Og Ólafur bregst ekki for-
manninum og málstaðnum frek-
ar en fyrri daginn. í fyrradag
mætti hann í ræðustól alþingis.
Ekki til að fordæma njósnastarf
friðarsinnans í Danmörku, ekki
til að taka undir hneykslan ann-
arra um kjarnorkuviðbúnað
Sovétríkjanna. Erindi Ólafs var
annað. Hann veifaði framan i
þingheim skýrslu frá Menning-
arstofnun Bandaríkjanna, sem
helst var að skilja að innihéldi
meiri háttar upplýsingar um
vafasama starfshætti Banda-
ríkjamanna hér á landi.
Þegar betur var að gáð, reynd-
ist leyniplaggið ógurlega vera
leiðbeiningarrit Menningarstofn-
unarinnar til nýrra starfsmanna
á hennar vegum, almennar upp-
lýsingar um verksvið stofnunar-
innar og samskipti hennar við is-
lendinga. Leiðbeiningar þessar
munu liggja á glámbekk í bóka-
safni Menningarstofnunar, þar
sem menn eins og Olaf ur Ragnar
venja komur sínar.
En allt er hey í harðindum. Al-
þýðubandalagið varð að rétta
hlut Sovétríkjanna, hvað sem það
kostaði. úr því að íhaldið hafði
uppgötvað kjarnorkusprengju í
farangri kafbátsinsog handtekið
danskan friðarsinna fyrir njósn-
ir, þá var nauðsynlegt að koma
höggi á Bandaríkin samkvæmt
kenningunni um jafnvonsku stór-
veldanna.
Þetta er göfugt hlutverk hjá
Alþýðubandalaginu og ekki er að
efa að Lúðvík Jósefsson hefur
úthúðað Rússum þegar hann hélt
hátíðarræðuna hjá Mi'R á bylt-
,ingardaginn.
Og nú er jafnræðinu náð á nýj-
an leik. Svefnpláss um borð í
flugmóðurskipi í eina nótt er
jafnþungt lóð á vogarskálina á
móti kjarnorkusprengum í kaf-
bátum og njósnum danskra
„friðarsinna". Kenningu Al-
þýðubandalagsins er bjargað.
Kaninn er engu betri en Rússarn-
ir, áfram með hlutleysið og ein-
hliða afvopnun, húrra!
BESfÍÞÁTfÚRÍNN !
_ Kunningi minn, einn herjans
1 mikill bolsi, var hér á dögunum
| aö útlista ástand þjóðmála fyrir
. mér.
I „Verkfall núna væri bara út i
| hött”, sagöi hann. „Þaö þýöir
ekkert að vera meö heimtu-
I frekju á meðan þeir eru að ná
■ verðbólgunni niöur. Svo er
ástand undirstöðuatvinnuveg-
| anna ekkert alltof gott og engin
■ loöna i sjónum. Ég tel aö niöur-
talningarleiðin hafi á ýmsan
| hátt sannaö gildi sitt — viö
m Alþýöubandalagsmenn höfum
I aö visu margar miklu betri hug-
| myndir, alla vega er hún betri
, en leiftursókn ihaldsins.” „En
I ' hvaö meö þá lægst launuðu?”
■ spuröi ég vesældarlega. Þurfa
þeir enga kauphækkun núna?
„Elsku vinur, viö veröum aö
■ taka ábyrga afstööu og kjara-
bætur þurfa ekki endilega aö
I felast I beinum launahækk-
Iunum. Þaö er miklu betra að fá
góöan félagsmálapakka. Eins
■ og þú manst kom fæöingarorlof
1 karla upp úr félagsmálapakka
| svo eitthvaö sé nefnt. Viö eigum
■ aö setja okkur þaö mark aö
1 veröa þróuö þjóö i félagslegu til-
| liti engu siöur en Sviar já og
_ Danir. Á þeim bæjum leyfist
mönnum aö vera atvinnulausir
| áriö um kring á nálega fullum
launum, og þannig geta þeir
sinnt sinum hugöarefnum og
fariö i leiklistarskóla eöa á
tölvuforskriftarnámskeiö”.
I Kunningi minn var örlitiö and-
stuttur en engu aö siöur sann-
færandi eins og mannætutrú-
boöi. „En hver borgar ef allir
■ vilja læra leiklist á atvinnuleys-
isbótum?”. Ég fann sjálfur að
I spurninginvareitthvaöfánaleg.
„Þaö er ekki minn höfuöverk-
ur”, svaraöi kunningi minn
snöggur upp á lagiö. Satt aö
segja varö ég dauöfeginn þegar
hann fór út i þessa slðastnefndu
sálma, þvi ég þekkti hreinlega
ekki þennan mann svona bólg-
inn af ábyrgöartilfinningu og
þungt haldinn af áhyggjum
vegna lélegrar afkomu Is-
lenskra atvinnuvega. A hinn
bóginn fannst mér ég ná áttun-
um þegar hann mælti sin siðustu
orö. Fjötur vanans er sterkur,
hræöilega sterkur og viö sem
erum i þvi tjóörinu þolum einna
verst þegar eitthvaö i fari kunn-
ingja okkar tekur mjög stórum
breytingum I einni sjónhending.
f kunningjahópi sinum geta allir
talið fjölmiölana þvi þeir eru
inni á gafli hjá hverjum manni.
Fátt tökum viö jafn nærri okkar
og breytingar á dagskrá þeirra.
Sumir þeir vanaföstustu hafa
allt til þessa dags ekki viljað
skilja, aö Jón Múli er löngu
hættur meö morgunútvarpiö og
að hljóövarpsdagskráin er ná-
lega öll sigmarineruö nú oröiö.
Þess er skemmst aö minnast
hve lifiö var hroöalega erfitt
fyrstu árin eftir aö Vilhjálmur
Þorn hætti ab segja I Guös friöi
um áramótin. Upp frá þvi komu
nánast engin áramót. Þaö eru
föstu liðirnir sem styrkja til-
verugrundvöllinn og veita
öryggistilfinningu. Þeir eru
nokkurs konar vöröur á vegin-
um um þennan Kaldadal sem
viö nefnum lif. Tökum sem
dæmi lestur Passiusálmanna á
föstunni. Þessi lestur meö til-
heyrandi forspili og eftirspili
fyllir sál áheyrandans kyrrlát-
um friöi og vekur meö honum
á íaugardegi
hátiöarstemmningu sem lengi
varir. Úr dagskrá fjölmiöla um
þessar mundir sakna ég óum-
ræðilega mikiö eins liöar sem
hefur veriö jafn árviss viöburö-
ur og lestur Hallgrimssálm-
anna. Sjálfsagt rennir margur
grun i aö hér er átt viö þáttinn
hans Gvendar Jaka. Einu sinni
á ári er fariö i leik sem heitir
kjarasamningagerö. Þar horf-
ast I augu blástakkar Vinnu-
veitendasambandsins og mis-
jafnlega rauögallaöir hags-
munahópar. Kröfur og klögu-
mál ganga á vixl og vopn eru
skekin. En mitt I orrahriðinni
efna fjölmiölar yfirleitt til um-
ræðuþátta um verkalýðsmálin.
Þessir þættir hafa hingaö til lýst
sem leiftur um nótt svo góöir
hafa þeir verið. Menn byrja
venjulega á þvi aö fá sér i nefiö.
Einnig segja þeir brandara, en
ræöa stööu mála aöeins undir
rós. En þaö er bara logniö á
undan storminum, fyrirboöi
þess sem á eftir kemur. Og
skyndilega færist fjör i leikinn.
Einhver úr verkalýðsarminum
nefnir prósentutölu þá sem kaup
á almennum vinnumarkaöi
veröur aö hækka um til þess aö
kaupmáttur launa megi hafa i
fullu tré við veröbólgudrauginn.
Aö sjálfsögöu er hækkunarkraf-
an i þaö minnsta fjórum sinnum
hærri en nokkur grundvöllur er
fyrir. Þá fer einn skúrkur frá
Vinnuveitendasambandinu aö
blása og tafsar eitthvað um aö
atvinnuvegirnir risi ekki undir
þessu meö nokkru lifandi móti.
Og einmitt á þessu andartaki er
okkar maöur vanur aö taka til
máls.
„Atvinnuvegirnir risa ekki
undir nauöþurftarkröfum fá-
tæklingsins”.
Hefur nokkur heyrt þessa
lummu áöur? Strákarnir minir,
ég get sko sagt ykkur aö þetta er
nákvæmlega sami söngurinn og
sunginn hefur veriö frá þvi ég
hóf störf i verkalýðshreyf-
ingunni. Fjandsamleg rikis-
stjórn vill skammta skit úr
hnefa. Það hefur sko aldrei ver-
ið grundvöllur fyrir kjarabótum
og laun hins almenna verka-
manns hafa alltaf veriö talin
nægilega góö. En eru þau þaö?
Ég segi sko nei, og aftur nei.
Gangiö út á meöal fólksins og
spyrjiö það hvernig þvi gangi aö
láta endana ná saman. Heilsiö
upp á fátæka verkamannafjöl-
skyldu sem ekkert hefur haft að
borða nema jaröepli allt siöast-
liöiö ár. Nei, sannlega sannlega
segi ég yður það mun verða bar-
ist hart.”
Þaö er ekki bara innihald
þessa ræðustúfs sem hefur hrif-
iö mig i gegnum árin heldur
túlkunarmáti Guömundar.
Hann var vanur aö tala eins og
sá sem valdiö hefur. Röddin
djúp og hljómmikil bjó yfir ein-
hverjum ógnarmætti sem bann-
söng andstæöinginn og leiddi
réttlætiö til öndvegis. Ég hef ný- „
lega lært aö svona dramatik
heitir tragik.omedia. Chaplin
notaði þetta form gjarna meö
þeim árangri að fólk vissi ekki
hvort þaö átti heldur aö hlæja
eða gráta. Túlkun Guömundar
var yfirleitt ekki lakari enda
sátu menn undir þrumuræöunni
og geröu ýmist aö kreppa hnef-
ana i máttvana reiöi yfir fjand-
samlegu rikisvaldi ellegar
þerruöu tár af kinn þegar
dramatisk tilþrif risu i sigur-
hæöir.
Hafi þáttur þessi verið þurrk-
aöur út af dagskránni er illa far-
iö og má einu gilda hvaö veldur.
Þennan leikþátt ber aö varö-
veita á snældu svo landsmenn
megi á hann hlýða hvenær sem
deilt um kaup og kjör. Oft
var þörf en nú er nauösyn.