Pressan - 01.12.1988, Side 6

HBtínmtúáagotV deseitnbíen1988

Flugstöðvarœvintýrið komið yfir 4 milljarða?
KOSTKABUF HIKKAR MEB DEtl HVERJUM
Fyrirtæki í flugstöð Leifs Eiríkssonar eru nú mörg
hver að kikna undan húsaleigunni sem þeim ber að
greiða fyrir aðstöðuna í flugstöðinni. Framtíð íslensks
markaðar er t.a.m. mjög óviss vegna þessa. Að sögn
Ófeigs Hjaltested, framkvæmdastjóra fyrirtækisins í
Leifsstöð, þarf íslenskur markaður nú að greiða rúm-
lega 30 milljónir á þessu ári í leigu og kostnað vegna
hita, rafmagns o.fl. „Reksturinn stendur engan veginn
undir þessari leigu,“ segir hann í samtali við
PRESSUNA.
„Þessi mikli kostnaður kemur
illa við okkur eins og alla aðra, sér-
staklega þegar við stöndum líka
frammi fyrir minnkandi Norður-
Atlantshafsflugi, sem veitti okkur
góða kúnna,“ segir hann. Hefur
fyrirtækið þurft að grípa til sam-
dráttaraðgerða vegna þessa, en enn
hefur þó ekki verið ákveðið hvort
íslenskur markaður hættir alfarið
verslunarstarfsemi i flugstöðinni.
Sú himinháa húsaleiga sem fyrir-
tækin í Leifsstöð þurfa að greiða er
aðeins angi af þeirri gífurlegu
kostnaðarhít sem flugstöðin er.
Flugstöðinni hefur frá upphafi ver-
ið ætlað að standa undir eigin
rekstrar- og fjármagnskostnaði.
Rekstrargjöld á þessu ári nema 178
milljónum króna. Þar af fara 126
milljónir í vaxtagjöld og beinar af-
borganir lána nema um 30 milljón-
um. Nær einu tekjur flugstöðvar-
innar eru af útleigu húsnæðisins og
á þessu ári greiða fyrirtækin sem
þarhafaaðstöðu tæplega 175 millj-
ónir króna í leigu. Á fjárlögum
næsta árs er þeim ætlað að greiða
rúmlega 207 milljónir í leigu.
KOSTNADURINN VEX
Þegar ríkisendurskoðun birti
sína margfrægu svörtu skýrslu á
síðasta ári um að byggingarkostn-
aður flugstöðvarinnar hefði farið
langt fram úr öllum áætlunum var
staðfest að flugstöðin væri orðin
ríflega milljarði dýrari og a.m.k. 5
þús. fermetrum stærri en gert var
ráð fyrir í upphaflegum áætlunum
á þávirði. Þegar samkomulag náð-
ist á milli fjármálaráðherra og utan-
ríkisráðherra á síðastliðnu sumri
um viðbótarfjárþörf til að ljúka
framkvæmdum við flugstöðina
varð niðurstaðan 391 milljón í
aukagreiðslur til verktaka. Á láns-
fjárlögum fyrir næsta ár er heimil-
uð ný lántaka erlendis upp á kr. 350
milljónir til að greiða útistandandi
skammtímaskuldir við verktaka og
bankastofnanir og til að fjármagna
framkvæmdir við bygginguna á
næsta ári. Ljóst er að vaxtabyrði af
flugstöðvarlánunum er þegar orðin
veruleg og er gert ráð fyrir að hún
fari vaxandi á næstu árum.
Enginn aðili hefur verið fenginn
til að taka saman heildartölur við
byggingu flugstöðvarinnar frá því
að ríkisendurskoðun birti skýrslu
sína. í raun er um það að ræða að
framreikna þann kostnað sem þá
var tekinn saman auk viðbótarfjár-
hæðar fyrr á þessu ári til núvirðis.
Þegar allt er tekið kemur þó fleira
til. Vaxtabyrði auk allskonar
óbeinna gjalda sem þjóðin ber
hækkar reikninginn verulega. Þess
má t.d. geta að Póstur og sími fékk
aðstöðu í flugstöðinni og greiðir
þar rúmlega 800 þúsund kr. á mán-
uði í leigu og annan kostnað. í
febrúar á þessu ári ákvað ríkis-
Er ekki á leið í
Borgaraflokkinn
— segir Guðmundur J. Guðmundsson
Guómundur J. Guðmundsson,
formaður Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, hélt ræðu á fundi
Borgaraflokksins í fyrrakvöld. Þar
dró hann upp svarta framtíðar-
mynd af atvinnuástandinu hér á
landi. Meðal annars sagðist hann
ekki hafa trú á því að forysta Al-
þýðusambands Islands væri nógu
sterk og samhent til að taka á mál-
inu. PRESSAN ræddi stuttlega við
Guðmund og spurði hann fyrst
hvort hann hefði fengið einhver við-
brögð frá forystu ASÍ vegna þess-
ara ummæla?
„Nei.“
— Hvað er að forystu ASÍ?
„Það vantar ákaflega mikla sam-
stöðu innan hreyfingarinnar. Það
er ágreiningur á milli starfsgreina
og jafnvel landshluta. Það verður
að muna að þó forystan kannski
þyki dauf eru ákaflega mörg félög
sem eru mjög slöpp innan sam-
bandsins. Þau væru tæpast lifandi
ef ekki væru lífeyrissjóður,
atvinnuleysistryggingasjóður og
sjúkrasjóður."
— Sérðu einhverja aðila innan
hreyfingarinnar sem vœru vel til
þess fallnir að mynda sterka for-
ystu?
„Já, það er geysilegt afl til. Hvort
það kemur í einhverju framhjá Al-
þýðusambandinu, það hefur oft
skeð, eða hvort það verður í ein-
hverri samvinnu við þá. Ég er með
þessu ekki með neinar stríðsyfirlýs-
ingar á þá, en ég held að forysta
„Ég er eiginlega orðinn praktíser-
andi í pólitíkinni. Ég talaði hjá
framsóknarmönnum í Borgarnesi
fyrir mánuði og ég held ég hafi tal-
sambandsins sé ekki nógu öflug og
nái ekki að sameina þetta afl.“
— Þóra Hjaltadóttir hœtti við
að gefa kost á sér til embættis vara-
forseta ASI á þinginu um daginn
svo hún ylli ekki sundrungu innan
sambandsins. Hvaða augum lít-
urðu það?
„Ég hef nú aldrei skilið eitt eða
neitt í því máli. Það virkar svona
sem yfirgangur eiginlega, — þeir
sem ekki eru Guði þóknanlegir og
svo framvegis.“
— Yfirgangur hjá forystunni?
„Nei, ég held að það hafi verið
forsetinn sem neitaði þessu, en ég
ræddi það nú ekki við hann. Ef
hægt hefði verið að fá hana í þetta
hefðu verið einhverjar sviptingar
þar um. Ég held að það sé ákaflega
óheppilegt að fara i einhverja
spennu svona á milli aðila. En ég
skil satt að segja hvorki upp né nið-
ur í þessu öllu; þessi mátti vera, en
hinn mátti það ekki.
Ég kannast ekki mikið við Þóru,
en það litla sem ég hef starfað með
henni hefur verið gott. Hún er skap-
mikil, hörð og fylgin sér, — betra að
vera henni sammála en ósammála,
— en fjarri því að vera einhver
svarkur. Hún stendur ákaflega fast
á sínu máli og mér líkar það vel.“
— Hvers vegna hélstu ræðu á
fundi Borgaraflokksins?
Pétur Guðmundsson flugvallarstjóri segir að gert sé ráð fyrir framkvæmd-
um á flugstöðvarsvæðinu við byggingu eldsneytisrýmis og aðstöðu fyrir
flugfrakt og viðhald. Þessar framkvæmdir eru ekki meðal þess sem sam-
þykkt hefur verið til að Ijúka flugstöðinni.
stjórnin að hækka lendingargjöld á
Keflavíkurflugvelli og að sú hækk-
un yrði látin renna til flugstöðvar-
innar. Flugfélögin bera auk þess
Ovíst með framtíð
íslensks markaðar í
flugstöð Leifs
Eiríkssonar vegna
gífurlegrar húsa-
leigu. Ólafur
Ragnar fjármála-
ráðherra hyggst fara
í saumana á
flugstöðvarmálinu
öllu upp úr
áramótum.
„Mörg félög innan ASI væru varla
lifandi ef ekki væru lífeyrissjóður,
atvinnuleysistryggingasjóður og
sjúkrasjóður."
að seinnihlutann í fyrravetur hjá
Sjálfstæðisflokknum á Selfossi. Ég
er hvorki í Borgaraflokknum né á
leið inn í hann. Ég á hins vegar
marga góða persónulega kunningja
í Borgaraflokknum, sem voru búnir
að óska eftir þessu.“
— Þú neitar því alveg að vera á
leið inn í Borgaraflokkinn?
„Algjörlega.“
— Menn hafa þóst sjá þann
möguleika, að ef Albert færi til
Parísar gætir þú verið sterki mað-
urinn sem kœmi inn í forystuna I
stað hans.
„Það er ýmist að ég eigi vera
sendiráðsritari hjá honum eða taka
við af honum, ég held það sé hvor-
ugt. Nei, ég á, eins og ég segi, marga
ákaflega góða vini þarna. Það er nú
það furðulega, að það er býsna
mikið af verkafólki þarna. En ég er
ekki á leið þarna inn frekar en í
Framsóknarflokkinn,“ sagði Guð-
mundur J. Guðmundsson.
stærstan hluta húsaleigunnar í stöð-
inni, sem skilar sér náttúrlega í
hærri fargjöldum þegar upp er
staðið. Fjölmargt fleira má nefna,
en meiri framkvæmdir eru fyrir-
hugaðar en heimilaðar voru þegar
ráðherrarnir náðu samkomulagi sín
á milli um lokaframkvæmdir við
stöðina.
Viðmælendur PRESSUNNAR
töldu líklegt að „svartholið" (á milli
áætlana og heildarreikningsins sem
þjóðin ber skv. núvirði) væri komið
í 1,8 til 2 milljarða. Þetta þýðir þá
að samanlagður kostnaður sé kom-
inn í um fjóra milljarða og rúmlega
það.
MEIRI FRAMKVÆMDIR
ÁFORMAÐAR
„Það helsta sem ólokið er við
bygginguna sjálfa er flóðlýsing á
flughlaði og bætt neyðarlýsing i
byggingunni. Hitaveitan kemur
ekki fyrr en á næsta ári, en við erum
enn á bráðabirgðaæðinni sem var
lögð upphaflega. Þá er verið að
vinna við að koma í veg fyrir kulda-
trekk í byggingunni. Verður vænt-
anlega farið í að setja upp útilista-
verk á bygginguna á næsta ári,“
segir Pétur Guðmundsson, flug-
vallarstjóri og varaformaður í bygg-
ingarnefnd flugstöðvarinnar. Þetta
eru þær framkvæmdir helstar sem
heimilaðar eru.
Pétur segir að í tengslum við
■bygginguna hafi verið skipulagt
svæði í kring þar sem gert er ráð
fyrir ýmsum byggingum. Þar á
meðal er þjónustubygging Flug-
leiða og svo sérstök eldsneytis-
birgðastöð með 3 milljóna lítra
tönkum ásamt dælustöð. Þá eiga
Skeljungur og Olíufélagið sameig-
inlega afgreiðslubyggingu á flug-
stöðvarsvæðinu og OLÍS hefur
fengið leyfi til að byggja aðra
afgreiðslubyggingu á svæðinu.
„Síðan er gert ráð fyrir aðstöðu fyr-
ir viðhald flugvéla og flugfrakt.
Allt þarf þetta til að svona starf-
semi geti gengið eðlilega fyrir sig
um langa framtíð,“ segir Pétur.
Þessar framkvæmdir Ieggjast auð-
vitað ekki allar á ríkissjóð.
Þrátt fyrir þá hörðu gagnrýni
sem þingmenn settu fram þegar leit-
að var skýringa á „byggingar-
hneyksli aldarinnar", eins og það
var nefnt, hafa engar skýringar
fengist á mistökunum sem áttu sér
stað. Þá voru engir aðilar látnir
sæta ábyrgð vegna þessa. Þess
vegna vekur það furðu að enn vákir
sama byggingarnefnd yfir fram-
kvæmdum við flugstöðina og áður.
„Ég hef ekki séð neinar nýjar töl-
ur yfir þennan kostnað allan og ég
hef ætlað mér að fara í flugstöðvar-
málið allt upp úr næstu áramótum.
Þessum framkvæmdum er alls ekki
lokið og eins eru uppi spurningar
um hugsanlegan taprekstur,“ segir
Ólafur R. Grímsson fjármálaráð-
herra. „Það eru nú takmörk fyrir
því hvað hægt er að hækka leiguna
þarna. Menn mega búa sig undir
það að þetta dýra ævintýri eigi eftir
að verða árleg rekstrarbyrði á þjóð-
inni á næstu árum fyrir utan það
sem þegar hefur verið lagt í þetta.
Ólafur sagði að sér væri ekki kunn-
ugt um neinar nýjar framkvæmdir
sem fyrirhugaðar væru á flugsvæði
byggingarinnar. „Ég hef alltaf haft
miklar efasemdir um þetta ævintýri
og hef stundum sagt að sú fræga
mynd sem Matthías Á. Mathiesen
og frambjóðendur Sjálfstæðis-
flokksins létu taka af sér fyrir fram-
an flugstöðina fyrir kosningarnar
1987 væri dýrasta kosningamynd í
sögu Iýðveldisins,“ segir Ölafur.
SKULDIR FISKVINNSL-
UNNAR VIÐ SVEITAR-
FÉLÖG 504 MILLJÓNIR
Ríkisstjórnin samþykkir að tillögu félagsmálaráð-
herra að setja á fót samstarfshóp til að tryggja
hagsmuni sveitarfélaga þegar úthlutað verður
lánum úr atvinnutryggingasjóði.
Sérstakur skuldalisti, sem tek-
inn hefur verið saman yfir skuldir
fiskvinnslufyrirtækja við 34 illa
stæð sveitarfélög í landinu, sýnir
að heildarskuldir þeirra gagnvart
sveitarfélögunum nema 504 millj-
ónum króna. Skuldirnar eru allt
upp í að vera 155% af árstekjum
sveitarfélags. Algengt er að skuld-
ir séu á bilinu 30 til 70% af heild-
artekjum sveitarfélaganna.
Þetta eru þau fyrirtæki sem nú
leita ásjár atvinnutryggingasjóðs,
en sveitarfélögin vilja fá tryggingu
fyrir því að lánafyrirgreiðsla við
þessi fyrirtæki skili sér til sveitar-
félaganna. Nú hefur ríkisstjórnin
samþykkt, að tillögu Jóhönnu
Sigurðardóttur félagsmálaráð-
herra, að settur verði á fót sérstak-
ur samráðshópur til að sjá til þess
að sveitarfélögin sitji ekki eftir
þegar farið verður að lána þessum
fyrirtækjum í gegnum atvinnu-
tryggingasjóð.
I samráðshópnum sitja forsæt-
isráðherra, félagsmálaráðherra og
fjármálaráðherra, auk fulltrúa
frá Sambandi íslenskra sveitarfé-
laga, og hefur hópurinn það verk-
efni að yfirfara stöðu sveitarfélag-
anna og gera tillögur um hvernig
megi tryggja hagsmuni þeirra við
afgreiðslu lána úr atvinnutrygg-
ingasjóðnum.
í mörgum tilfellum er um mjög
miklar skuldir að ræða á mæli-
kvarða sveitarfélaganna. í sumum
tilfellum er rekstur sveitarfélaga
kominn í algert óefni vegna þess-
ara háu skulda fiskvinnslufyrir-
tækja við sveitarsjóðina.
Fjárhagur margra sveitarfélaga
er mjög slæmur. Auk Hofsós-
hrepps hafa fleiri sveitarfélög leit-
að eftir aðstoð félagsmálaráðu-
neytisins. Úttekt ráðuneytisins á
fjárreiðum Hofsóss á að liggja
fyrir á morgun.