Pressan - 01.12.1988, Side 9

Fimmtudagur 1. desember 1988
PRESSAN BIRTIR KAFLABROT ÚR BÓKINNI BRYNDÍS
8
9
Eftirlætio hans
tók saman við
Amma gerðist spíritisti og helsti
stuðningsmaður Haraldar Níels-
sonar. Hún hafði enn mynd af hon-
um uppi á vegg, þegar ég man fyrst
eftir. Við hliðina á honum var líka
mynd af Ólafi Friðrikssyni, en
móðurbræður mínir allir fylgdu
hugsjónum hans.
Amma hafði verið óvenjufalleg á
Feguröardrottning-
in Bryndis i keppn-
inni um Ungfrú
alheim á Langa-
sandi í Kaliforniu.
yngri árum, smávaxin með há kinn-
bein og tinnudökk augu. Þegar ég
kynntist henni, var hún enn falleg,
einkum vegna þess, að hún hafði
líklega aldrei leitt hugann að því
sjálf. Lífið í hennar augum var eitt-
hvað allt annað og meira. Það var
eins og hún hugsaði aldrei um sjálfa
sig. Samt man ég, að hún nuddaði
húð sína á hverju kvöldi upp úr
steinolíu. Hún hafði undurmjúka
húð og slétta, þrátt fyrir háan aldur.
Amma hló ekki oft. Hún sagði
heldur ekki mikið. En hún skildi allt
Brúðhjónin Bryndis og Jón Baldvin.
Hver er þessi kona? spyr Ólína Þorvarðardóttir sjón-
varpsfréttamaður í inngangskafla bókar sinnar, Bryn-
dís, sem Vaka-Helgafell hefur gefið út.
Þar fjallar hún um Bryndísi Schram og skyggnist á
bak við þá ímynd af Bryndísi sem blasað hefur við þorra
þjóðarinnar í fjölmiðlum eins og segir á bókarkápu.
En hver skyldi hún þá vera þessi sérstæða kona, sem
hefur birst íslenskri þjóð í ljósum leikhússins eða blá-
leitum sjónvarpsgeisla um áraraðir? Kona sem vakið
hefur bæði aðdáun og öfund. Alla tíð hefur hún lifað
fyrir opnum tjöldum, sterk og heilsteypt, en þó svo varn-
arlaus og brothætt á sviðinu miðju? Þessi kona hefur
lesið meira en góðu hófi gegnir um sjálfa sig á síðum
blaðanna. Hún hefur fengið íslenskar kynsystur sínar til
að standa á öndinni og hrylla sig í sætri hneykslan, karl-
menn til að láta sig dreyma forboðna drauma, og þjapp-
ar síðan á einn stað á fimmta hundrað manns sem hylla
hana, — ekki sem eiginkonu fjármálaráðherra eða fyrr-
verandi leikkonu og fegurðardís, heldur sem manneskju
sem náð hefur að snerta strengi.
/ kynningu á kápu bókarinnar
segir að Bryndís birtist lands-
mönnum í nýju Ijósi í þessari hisp-
urslausu bók Ólínu, jöfnum hönd-
um sé horft á bjartar og dökkar
hliðar lífsins og staldrað víða við á
fjölþœttum ferli Bryndísar frá
fæðingu til fimmtugs.
Þar segir einnig um bókina:
Þetta er lifandi reynslusaga eigin-
konu og móður, sem verið hefur
ballettdansari, leikari, skólameist-
ari, ritstjóri, starfað á sviði stjórn-
mála, í útvarpi og við sjónvarp svo
nokkuð sé nefnt.
Bryndís fjallar í samtölum við
Ólínu um fjölskyldu sína, sam-
starfsmenn og samtíðarfólk af
sömu hreinskilni og hún rœðir um
sjálfa sig og það afl sem hún segir
mestu skipta í lífi sínu, — ástina.
Samtvinnað líf þeirra Bryndísar
og Jóns Baldvins í blíðu og stríðu er
hinn rauði þráður þessarar sögu.
Hreinskiptin frásögn af sambúð
þeirra, ekki síst þegar snurða hleyp-
ur á þráðinn, á sér varla hliðstœðu
í íslenskum ævisögum. Þar eru
mögnuð bréf þeirra Jóns Baldvins
og Bryndísar lykilatriði.
HENNI VILDI ÉG HELST
LÍKJAST
Pressan hefur fengið leyfi höf-
undar og útgefanda til að birta
kaflabrot úr bókinni um BryndJsi.
Við skulum fyrst grípa niður fram-
arlega í bókinni, í þeim hluta sem
nefndur er Æska og uppvöxtur. Þar
fjallar Bryndís meðal annars um
afa sína og ömmur:
„Þegar ég lít til baka, þá finnst
mér að það hafi verið afi og amma,
sem áttu mestan þátt í að móta mig
á æskuárunum. Á litla heimilinu
þeirra við Háteigsveginn ríkti kyrrð
og auðmýkt andans. Hvorugt
þeirra gerði nokkrar kröfur til lífs-
ins. Þeirra mesta gleði var að gefa
öðrum. Afi var farinn að kröftum
og næstum blindur á þeim árum
sem ég minnist hans. Hann sat
alltaf í sama stólnum undir horn-
glugganum í stofunni, fríður mað-
ur með hvítt hár og stórar, vinnu-
lúnar hendur. Mitt mesta yndi var
að sitja á stólbríkinni hjá honum og
greiða hár hans aftur og aftur.
Aldrei amaðist hann við mér.
Áður fyrr hafði hann verið háseti
á togurum, síðar landverkamaður
og loks baðvörður í Miðbæjarskól-
anum. Ég minnist þess að hafa farið
með honum í skólann og horft á
það, hvernig hann stjórnaði þessum
stóru strákum. Þá fann ég, hvað
hann var góður hann afi. Hann var
svo mildur, að það hvarflaði ekki að
neinum að óhlýðnast eða að vera
með læti. Þetta kom oft í hugann
seinna, þegar ég var sjálf byrjuð í
skóla.
Amma var yndisleg manneskja
— göfuglynd. Hún hafði átt erfiða
ævi; eignast níu börn, misst fjögur
á unga aldri. Þungbærast var þó að
sjá á eftir tveimur eftirlætissonum
sínum í sjóinn í Halaveðrinu mikla
árið 1925. Þeir voru aðeins ungling-
ar innan við tvítugt og miklir efnis-
menn. Mér skilst á mömmu, að
þessi hræðilegi atburður hafi breytt
lífi þeirra allra, og að amma hafi
aldrei orðið söm á ný. Árum saman
ríkti dapurleg þögn á heimilinu.
Með pabba og mömmu, Björgvini
og Aldísi.