Pressan - 09.11.1989, Page 6

6
Austur-Berl

Fimmtudagur 9. nóv. 1989
HANDTÖKUR OG FANGELSANIR
Viðtal við andófsmenn sem tekið hafa þátt í mótmælaaðgerðum frá upphafi
í G«ths«man*kirk|unní
lékk IréHamaSur PRESS-
UNNAR vital viS þr|á
andéfsmvnn ssm takið
hafa þátt í métmcelunum
frá upphafi; Mik* fitz,
Cardu Ehrlich og Waltar
Bvchar.
— Hvenær hófust að-
gerðirnar fyrir alvöru?
Gerda Ehrlich: „Það má
segja að þær hafi byrjað 8.
júní. Þá kom hingað stór hóp-
ur fólks úr öllum stéttum
þjóðfélagsins og á öllum aldri
og ræddi niðurstöður kosn-
inganna sem fóru fram 7. maí
en þar fékk eini listinn sem
var í kjöri 98% atkvæða. Það
var ljóst að niðurstöðurnar
voru falsaðar og þetta fólk
sem gaf upp nafn og heimilis-
fang mótmælti þessum föls-
unum og sendi yfirvöldum
mótmælin. Þar var óskað eft-
ir endurskoðun á niðurstöð-
um kosninganna. Enn hefur
ekkert svar borist við þessu
bréfi, sem var undirritað af
900 manns. Þegar Ijóst var að
ekkert svar myndi berast var
ákveðið að safnast saman sjö-
unda hvers mánaðar, annað-
hvort í kirkjunni eða á götum
úti, til að mótmæla þessari
framkomu. Þannig byrjuðu
fyrstu mótmælaaðgerðirnar í
Berlín."
— Voru þær látnar af-
skiptalausar af yfirvöld-
um?
Mike Titz: „Nei, það voru
margir teknir höndum og
fangelsaðir. Það stóð ekkert
um það í blöðunum en frétt-
irnar bárust manna á milli.
Þegar Ijóst var að ekkert lát
yrði á fangelsunum ákváðum
við að halda mótmælavöku
til að vekja athygli á þeim.
Þetta var 2. október og síðan
þá hefur kirkjan verið opin
dag og nótt og logað stöðugt
á kertum til að minna á póli-
tísku fangana, sem hafa verið
barðir og niðurlægðir og
dæmdir í hraðréttarhöldum
án verjenda."
— Svo kom til átaka 7.
október?
Waiter Becher: „Já, þá
voru haldnar stórar mót-
mælagöngur í Berlín og
Leipzig. Þá voru líka mjög
margir teknir höndum og lög-
reglan réðst á fólk með kylf-
um, bæði mótmælendur og
saklausa áhorfendur, og
barði það niður. Lögreglan
umkringdi kirkjuna, þeir
voru með lögregluhunda og
vatnsbíla. Þann 8. október
var lögregl ulið hér fyrir utan
og tók marga fasta. Mörg
hundruð manns voru teknir
höndum. 23. október var hér
gífurlegur mannfjöldi í kirkj-
unni. A sama tíma var í Leipz-
ig farin stærsta mótmæla-
ganga sem farin hefur verið í
þessu landi síðan í uppreisn-
inni 1953. Það er sagt að þar
hafi verið 300 þúsund manns.
Lögreglan hélt þá að sér
höndum og síðan hefur ekki
komið til átaka.“
— Hver er skýringin á
því?
Gerda Ehrlich: „Fjöldi
mótmælenda var svo gífur-
legur. Það var ljóst að hér
voru ekki á ferðinni „nokkrir
óeirðaseggir" eins og blöðin
sögðu í fyrstu."
— Fyrir hvaða umbótum
eruð þið að berjast?
Gerda Ehrlich: „Náðun
allra pólitískra fanga. Umbót-
um í dómskerfinu sem er
frumskógur. Breytingum á
stjórnarháttum. Það er ekki
eðlilegt að forseti ríkisráðsins
sé kosinn ævilangt. Við vilj-
um frjálsan fréttaflutning.
Reyndar hafa orðið ótrúlegar
breytingar á því síðustu daga.
Það hafa birst greinar í blöð-
um sem hefðu verið óhugs-
andi fyrir fjórum vikum. Við
berjumst fyrir ferðafrelsi,
frjálsum verkalýðsfélögum
MIÐSTÖÐ
ANDÓFS-
MANNA
og það eru líkur til að þar ná-
ist árangur innan skamms.
Harry Tisch, forseti AI-
þýðusambandsins, FDGB,
verður sennilega settur af, en
ákvörðun verður tekin 17.
nóvember."
— Hverjir eru helstu
nyj tniælahópar n ir?
Gerda Ehrlich: „Það má
nefna Neues Forum, Demo-
kirkja er miðstöðin og hún er
alltaf opin öllum, jafnt á nóttu
sem degi.“
— Hvað finnst fólki hér
um Egon Krenz?
Mike Titz: „Við erum tor-
tryggin gagnvart honum.
Hann var ábyrgur fyrir kosn-
ingafölsununum sem komu
mótmælunum af stað. Hann
hefur komið sér undan að
Walter Becher: „Fólkið
dáir hann. Þegar hann kom
hingað í byrjun október voru
göturnar sem hann fór um
fullar af fólki sem klappaði
fyrir honum enda þótt ekki
hefði verið tilkynnt hvar
hann færi um. Mjög margir
ganga um með barmmerki
með mynd af honum sem
tákn um umbótakröfur okk-
Þegar maður nálgast
Cathsemanekirkjuna,
sem er í verkamanna-
hverfinu Prenzlauer
Berg, verður manni fljét-
lega Ijést að jmtta er eng-
in venjuleg kirkja því það
er stöðugur straumur
félks inn eg át um kirkju-
dymar. Það hefði a.m.k.
þétt évenjuleg sjén I
Austur-Pýskalandi fyrir
fáeinum árum. Kirkjan
er ár rauðum tígulsteini
eg vik innganginn eru
vasar eg pottar mek
blémum. Fyrir framan
hana er strengdur berki
sem á stendur ak báik sé
ak leyfa kröfugönguna 4.
Inni í anddyrinu eru líka
blóm í vösum og meðfram
veggjunum. Fjöldi fólks er í
kirkjunni þegar fréttamaður
PRESSUNNAR kemur þar
inn. Þetta fólk er á öllum aldri
og það er erfitt að geta sér til
um úr hvaða þjóðfélagsstétt
það er. Jafnréttishugsjónin
hefur þurrkað út þann mun.
Andlitin eru alvarleg og fólk-
ið talar í hálfum hljóðum.
Allir veggir, bæði í anddyri
kirkjunnar og inni í henni
sjálfri, eru þaktir bréfum,
myndum, orðsendingum og
ýmiskonar yfirlýsingum.
Þegar nánar er að gáð sést að
hér eru opin bréf til yfirvalda,
Ijóð, þ.á m. mörg eftir Bert-
old Brecht. Hér eru líka
teikningar og Ijósmyndir frá
mótmælaaðgerðum víösveg-
ar um landið. Þvert yfir einn
vegginn er breiður borði sem
á stendur: Sósíaldemó-
krataflokkurinn, sem var
stofnaður fyrir skömmu.
Undir borðanum er bréf
dagsett 28. október, frá rit-
höfundinum Stefan Heym,
sem lengi hefur verið á bann-
lista yfirvalda vegna gagn-
rýni sinnar. Bréfið endar á
þessa leið: „.. .viö munum
treysta þeim þegar múrinn
veröur landamœri en ekki
martröö. . . þegar fjölmiölar
sýna heiminn eins og hann er
en ekki eins og einhver vill aö
hann sé... þegar embœttis-
menn ríkisins eru orönir
þjónar fólksins en ekki herrar
þess og yfirboöarar. Svo ein-
falt er þaö".
Fréttamaður Pressunnar í hópi mótmælenda í Austur-Berlín að kvöldi 31. október. Lög-
regian stöðvar mótmælagönguna á Magdalenubrú.
kratischer Aufbruch,
SDPD, die Arche, Demo-
kratie Jetzt og marga fleiri.
við viljum marga flokka, ekki
eins flokks stjórn."
— Er Gethsemanekirkj-
an miðstöð þessara hópa?
Gerda Ehrlich: „Já, það
má segja það. Auðvitað eru
fundir annars staðar en þessi
svara til saka í þvi máli. Það
var líka hann sem bar ábyrgð
á árás lögreglunnar á fólkið 7.
og 8. október. Hann lýsti líka
á sinum tíma ánægju sinni
með atburðina í Kína. Nei,
þjóðin ber ekki traust til
hans.“
— Gorbatsjof er mjög
vinsæll hér, er það ekki?
MÓTMÆLI Á
ALEXANDERTORGI
Um kvöldið safnast saman hépur félks á Alexander-
•orginu í miðri Austur-Berlín. Það á að ganga að
tékkneska sendiráðinu og afhenda métmœlaskjal
vegna fangelsunar andéfsmanna í Prag.
Mótmælendur taka að safnast saman á Alexandertorgi í
Austur-Berlín kl. 20 þann 31. október. Margir halda á kert-
um og það ríkir þögn.
Til göngunnar er boðað
með miðum sem prentaðir
voru á sprittfjölritara sem er
sjaldséður og dýrmætur grip-
ur í þessu landi, þvi þess hef-
ur verið gætt að fólk komist
ekki í slík áróðurstæki. Mið-
arnir eru svo látnir ganga og
það er hringt í ættingja og
vini og þannig berast boðin
frá manni til manns á örstutt-
um tíma.
Á torginu eru nokkur
hundruð manns en þegar
gangan leggur af stað stækk-
ar hún mjög ört og fyrr en
varir telur hún nokkrar þús-
undir mótmælenda. Margir
halda á kertum og það ríkir
þögn. í öllum svona göngum
er mikil áhersla lögð á að
koma í veg fyrir ólæti og það
er þaggað niður í hávaða-
sömum unglingum.
Við könnumst við nokkur
andlit úr Gethsemanekirkj-
unni frá því fyrr um daginn.
En forystumennirnir og
þekktu andlitin fara ekki fyrir
göngunni undir kröfuborð-
um, eins og menn eiga að
venjast á Vesturlöndum.
Kannski er þetta fólk búið að
fá ofnæmi fyrir skipulögðum
göngum sem eru því e.t.v.
tákn hins almáttuga og al-
vitra flokks og ríkisins sem
tekur að sér forsjá einstakl-
ingsins.
Það er gengið framhjá
rauða ráðhúsinu, sem er
merki borgarinnar og þar
sem lögreglan beitti kylfum
sínum gegn fólkinu fyrir hálf-
um mánuði. Þegar komið er
út á miðja Magdalenebrúna
yfir ána Spree er þar fyrir
röð vopnaðra lögreglumanna
sem lokar brúnni. Þeir eru
um hundrað talsins og að
baki þeim eru um tuttugu
herbílar og a.m.k. einn vatns-
bíll með slöngum.
Það upphefjast orðaskipti á
milli göngumanna og lög-
reglu en það er enginn æsing-
ur í mönnum, enginn ótti
heldur. Það heyrast athuga-
semdir eins og ,,wð viljum aö
þetta fari friösamlega fram“\
og ,pgriö ekki lögreglunm"\
Eftir um það bil hálfrar
klukkustundar japl og jaml á
brúnni býður lögreglan mála-
miðlun. Sendinefnd verður
hleypt í gegn með því skilyrði
að hinir fari heim og göngu-
menn samþykkja það. „Á
morgun er annar erfiður dag-
ur," segir lögreglumaður og
það er hlegið. Þeir ætla
greinilega að hittast aftur á
morgun.
ar. Hann vísaði okkur veginn.
Við viljum svipaðar umbætur
og hann hefur verið að gera í
Sovétríkjunum."
— Er Karl Eduard von
Schnitzler óvinur fólksins
númer eitt?
„Walter Becher: „Já.
Hann er mjög hataður. Hann
var helsti áróðursmeistari
flokksins og var með þátt í
sjónvarpinu sem hét Der
schwarze Kanal. Nú er
hann farinn sem betur fer.
Hann var hræðilegur hræsn-
ari og hrokafullur með af-
brigðum. Hann níddi kapítal-
ismann og Vesturlönd í sjón-
varpinu á hverju kvöldi en
átti sjálfur húseignir í Vest-
ur-Berlín.“
— Hvað segið þið um
kröfugönguna miklu sem
búið er að leyfa á laugar-
daginn 4. nóv.?
Mike Titz: „Þetta verður
ekki kröfuganga, að mínu
áliti. Ef menntamenn eða
listamenn biðja um kröfu-
göngu, þá fá þeir hana en við
ekki."
— Hverjir eru „við“?
Mike Titz: „Verkamenn.
Ég er verkamaður. Ég vil að
kröfurnar komi frá verka-
mönnum en ekki öllum stétt-
um þjóðfélagsins. Ég vil ekki
að sagt verði að það hafi að-
eins verið menntamenn sem
vildu breytingar. Við höfum
sótt um leyfi fyrir kröfugöng-
um en verið neitað."
— Fyrir hverju berst
þinn hópur?
Mike Titz: „Fyrir því að
pólitískir fangar verði látnir
lausir. í kvöld ætlum við að
mótmæla fangelsun andófs-
manna í Tékkóslóvakíu. Við
komum saman á Alexand-
er-torgi og göngum að tékkn-
eska sendiráðinu. Við verð-
um örugglega stöðvuð af lög-
reglunni."
— Eru komnar upp deil-
ur á milli þessara mörgu
hópa mótmælenda?
Mike Titz: „Nei, við erum
sammála. Við ræðum allar
aðgerðir og það mega allir
heyra hvað við segjum. Ég
vona að sem flestir „Stasi-
menn“ hafi verið hér á með-
al okkar." („Stasi": Staats-
sicherheit; leynilögreglan.)