Pressan - 09.11.1989, Blaðsíða 10

10
pólitisk þankabrot
Fimmtudagur 9. nóv. 1989
VIKUBLAÐ Á FIMMTUOÖGUM
Útgefandi Blað hf.
Framkvæmdastjóri Hákon Hákonarson
Ritstjórar Jónína Leósdóttir
Ómar Friðriksson
Auglýsingastjóri Hinrik Gunnar Hilmarsson
Ritstjórn og skrifstofur: Ármúla 36, sími: 68 18 66. Auglýsingasími:
68 18 66. Áskrift og dreifing: Ármúla 36, sími 68 18 66. Setning og umbrot:
Leturval sf. Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuði. Áskriftargjald: Pressan og Alþýðublaðið:
1000 kr. á mánuði. Verö í lausasölu: 150 kr. eintakið.
PRESSAN MEÐ
MÓTMÆLENDUM
í AUSTUR-ÞÝSKALANDI
Sögulegir atburdir eiga sér staö í Austur-býskalandi.
Milljónir austur-þýskra borgara taka þátt í mótmælaað-
geröum og krefjast stjórnmálaumbóta. Tugþúsundir not-
færa sér aukiö ferðafrelsi og flýja vestur fyrir járntjald.
Hiö kommúníska stjórnkerfi landsins er að falli komiö.
í dag birtir PRESSAN frásögn fréttamanns blaðsins úr
hringiðu mótmælanna í Austur-Berlín og Leipzig.
Fréttamaður og ljósmyndari á vegum PRESSUNNAR
voru á ferð í Austur-Þýskalandi í síðustu viku og hittu
m.a. nokkra forsprakka mótmælahreyfingarinnar að
máli. Það vekur athygli í frásögn blaðamannsins að stór-
ir hópar mótmælenda safnast saman í kirkjum. Þær eru
miðstöð mótmælendanna og þar safnast andófsmenn
saman til að halda í kröfugöngur.
Fréttamaður PRESSUNNAR hitti þrjá andófsmenn
sem staðið hafa aö mótmælunum frá byrjun að máli í
Gethsemanekirkjunni í Austur-Berlín. Þar lýsa þeir árás-
um lögreglu á mótmælagöngur og fangelsunum fjölda
manns. Þeir lýsa aðferðum andófsmanna og baráttumál-
um. í Leipzig hitti fréttamaður PRESSUNNAR m.a. einn
helsta upphafsmann mótmælanna þar í borg, sem hafa
vakið heimsathygli. Séra Christian Fúhrer flutti aðalræð-
una á miklum mótmælafundi sem greint er frá í blaðinu
í dag auk þess sem birt er viðtal við prestinn um upphaf
baráttunnar, inntak hennar og markmið.
Upplausnin í Austur-Þýskalandi er meðal stærstu
heimsfréttanna þessa dagana. í ítarlegri frásögn og við-
tölum fréttamanns PRESSUNNAR beint af vettvangi at-
burðanna er varpað Ijósi á tímamótaumbrot í kommún-
istaríkinu þar sem harðlínumenn falla fyrir umbótasinn-
um og milljónir mótmælenda krefjast aukins frelsis og
umbóta.
hin pressan
Meira menningartal!
Oft er ég ekki viss um hvort
er meira vandamál, efna-
hagsvandi þjóðarinnar eða
allt efnahagsmálaumtalið.
Hin eilífa umfjöllun, sýknt og
heilagt, í tíma og ótíma, í fjöl-
miðlum og á mannamótum ,
hefur gert viðfangsefnið svo
óaðlaðandi að allt venjulegt
fólk er löngu hætt að taka eft-
ir hvort vel gengur eða illa.
Búið er að bólusetja stóran
hluta þjóðarinnar fyrir þess-
ari umræðu og svo þegar eitt-
hvað kemur upp á, sem kynni
að vera umræðuvert, þá
drukknar það í efnahagsvaðl-
inum sem ekki virðist ætla að
taka nokkurn enda.
í samræmi við þessa hefð
ætti þessi pistill frekar að
heita efnahagsleg þankabrot
en pólitísk þankabrot. Of
lengi hefur okkur virst að þau
einu mál sem orðum er á eyð-
andi séu efnahagsmál. Að
vísu fáum við örlítið hlé þeg-
ar t.d. útfærsla kvótakerfisins
í fiskveiðum tekur hug okkar
allan á Fiskiþingi, en alltaf
getum við treyst því að innan
ekki svo mjög langs tíma falli
umræðan i sama gamla efna-
hagsfarveginn að nýju.
Man nokkur lengur hvort
fram hefur farið hressileg
skólamálaumræða hér á
landi eða t.d. umræða um vís-
indastefnu? Lyktaði þeirri
umræðu svo, að einhvers
staðar var mótuð stefna sem
stjórnmálaflokkur eða ein-
staklingar eru að reyna að
hrinda í framkvæmd? Mála-
flokkarnir þar sem viðfangs-
efni eru órædd og óútkljáð
eru svo margir að miklu
brýnna væri að eyða kröftun-
um í þá umræðu en fækka
stundunum sem fara í efna-
hagsmálin. Auk þess eru
efnahagsmálin svo jarðbund-
in vísindi að sjaldnast er að
vænta nokkurrar hugljómun-
ar af þeim bæ.
„Ef okkur tekst oð tokmarko efnahogs-
málaumræðuna og helst koma henni inn í
þrönga hópa sérvitringa, þá er viðbúið að
a.m.k. stjórnarfarið yrði flestum þolan-
legt/'
Bolli Héðinsson
Efnahagsmál greina sig um
margt frá öðrum málaflokk-
um því að þar ráðast svo
margar stærðir og gjörðir af
utanaðkomandi aðstæðum,
sem stjórnvöld á okkar litla
landi hafa ekki minnstu
möguleika til að hafa áhrif á.
Hvort sem er vaxtahækkun
eða aflabrestur þá ráðum við
litlu þar um. En í þeim mála-
flokkum þar sem við getum
haft áhrif, þangað virðist um-
ræðan ekki beinast.
Oftsinnis er kvartað yfir að
á íslandi sé ekki búandi
vegna stjórnarfars og veður-
fars. Ég er sannfærður um að
ef okkur tekst að takmarka
efnahagsmálaumræðuna og
helst koma henni inn í
þrönga hópa sérvitringa, þá
er viðbúið að a.m.k. stjórnar-
farið yrði flestum þolanlegt.
Um veðurfarið verðum við
að vona að lausn finnist á ein-
hvern tíma í framtíðinni.
Skipasmíðarnar eru ein
þessara atvinnugreina sem
áhöld eru um hvort borgar
sig að halda úti hér á landi.
En líkt og aðrar atvinnugrein-
ar í þessari sömu aðstöðu
skekkja útlendingar myndina
svo með niðurgreiðslum til
sinna skipasmíða, að ef
þeirra nyti ekki við, þá léki
ekki vafi á að uppsöfnuð
kunnátta íslenskra skipa-
smiða og verklagni yrði
ómetanleg við hönnun og
gerð skipa til siglinga í norð-
urhöfum.
Á meðan málum háttar svo
að fiskiskipaflotinn er alltof
stór, þá mættu nýsmíðar og
endurbyggingar fara fram i
auknum mæli innanlands þó
greiða þyrfti meira fyrir skip-
in. Þetta gerum við neytend-
ur daglega með glöðu geði í
kaupum okkar á daglegum
nauðsynjavörum. Þessar
nauðsynjar standa lands-
mönnum til boða erlendis frá
fyrir brot af því sem þær
kosta hér á landi, svo út-
gerðarmönnum væri ekki
vorkunn heldur. (Að vísu eru
takmörk fyrir því hversu mik-
ið við neytendur viljum
borga og fari t.a.m. framleið-
endur landbúnaðarvara ekki
brátt að taka af fullri festu á
hinum háa framleiðslukostn-
aði í landbúnaði, þá brestur
þjóðina langlundargeðið og
krafan um innfluttar vörur
verður stöðugt háværari.)
En það sem skiptir máli,
þegar um er að ræða að
borga meira fyrir vöruna hér
á landi en hún þyrfti að kosta
innflutt, er spurningin um
hvort ástandið sé ekki alveg
örugglega bara tímabundið,
en alls ekki viðvarandi. Þó
svo að ný Vestmannaeyja-
ferja gæti kostað einhverjum
hundruðum milljóna meira
smíðuð innanlands, umfram
það sem býðst frá útlendum
skipasmíðastöðvum, ættum
við hiklaust að taka innlenda
tilboðinu. Við getum nefni-
lega litið svo á að islenskur
skipasmíðaiðnaður búi nú
við nokkurs konar reynslu-
tíma sem standi út árið 1991.
Árið 1992 hafa þjóðir Evr-
ópubandalagsins lofað að
hætta að styrkja iðnaðar-
framleiðslu sína, þ.á m. skipa-
smíðaiðnað. Á því ári má
einnig gera ráð fyrir að Pól-
verjar verði ekki lengur sam-
keppnishæfir í skipasmíðum
þar sem pólitískar umbætur
þar í landi, ásamt auknum
launakröfum, munu gera
skipum þaðan erfiðara um
vik á samkeppnismörkuðum.
Komi í ljós að íslenskur skipa-
smíðaiðnaður geti á árinu
1992 keppt við evrópskar
skipasmíðar hefur hann sjálf-
ur sannað tilverurétt sinn.
Ekki þarf að fara mörgum
orðum um að mjög miður
væri ef þekking sú og reynsla
sem byggð hefur verið upp í
innlendum skipasmíðaiðnaði
undanfarna áratugi hyrfi, að-
eins tveimur árum áður en
iðnaðurinn loksins fær tæki-
færi til að keppa á jafnréttis-
grundvelli við óríkisstyrktan
skipasmíðaiðnað nágranna-
landanna. Úr því sem komið
er eru tvö ár ekki langur tími
til að borga fáeinum krónum
meira en minna af skattpen-
ingum landsmanna, ef við
megum vera viss um að
greiðslunum Ijúki þá í eitt
skipti fyrir öll.
„Röndótta Reykjanes"
— Fyrirsögn í Timanum
„Ragnar Kjartansson berst
hart"
— Myndatexti i DV um Hafskips-
málið
„Sjálfstæöismenn vilja halda
þátttökudyrum opnum"
— Millifyrirsögn i fréttaljósi DV um
afstöðuna til EB
„Ósköp máttlaus öræfaþriller
um fróman unglingahóp sem
vinnur strið við nokkur
Rambófrík. Vélbyssur í Þórs-
mörk"
— Úr kvikmyndagagnrýni Morgun-
blaðsins
„Július túlkar vidhorff sjúv-
arúft vegsrúðherra ”
— Fyrirsögn í Tímanurn út af gagnrýni Júlíusar Sólnes hagstofuráðherra á
Halldór Ásgrimsson sjávarútvegsráðherra
„Atvinnulausir 190"
— Fyrirsögn í Morgunblaðinu
„Fagmannlegt innbrot i Jað
arsbakkalaug"
— Fyrirsögn i DV
„Föstudaginn 3.
nóvember œtlar
Jón Kr. Snœhólm,
formadur u-nefnd-
ar SUS, að mœta
á léttan rabbfund
um hugmynda-
frœði”
— Flokksauglýsing í Morgunblað-
inu
„Hörkulegur arekstur" — Fyrirsögn í DV á frétt um bílslys
„Þeir eru með þumalputft-
ana í tœkjunum,#
— Fyrirsögn á frétt limans um bága þjónustu Pósts og sima
„Gef skít í þau lög sem heimila
aðeins búnaðarfélagskerfið"
— Gunnar Bjarnason, fyrrv. hrossa-
ræktarráðunautur, ÍTimanum vegna
deilna um númerakerfi kynbóta-
hrossa
„Tuttugu aurar fyrir vænginn"
— Fyrirsögn á frétt i Morgunblaðinu
um eyðingu vargfugls
„Frjósemi íslenskra kvenna óx
i fyrra"
— Úr frétt i DV
„Zsa Zsa rakar saman fé og
grýtir brauði í fólk"
— Fyrirsögn i Morgunblaðinu
„En það er fleira fiskur en ýsa"
— Víkverji í Morgunblaðinu
„Lengi hefur verið
vitað að fjöl-
miðlafólk hefur
gengið í bland við
tröllin og talið að
því sjálfu bœri
nokkuð af því
sviðsljósi sem
leikur um hetjur
frétta og þátta”
— Garri í Timanum
r-.
„Hver er munurinn á fjármál-
um á heimil þinu og fjármál-
um IBM?"
— Fyrirsögn í Timanum