Pressan - 27.03.1991, Page 22

22
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 27. MARS 1991
LP
LISTAPÓSTURINN
Um lista-
(manna)-
bókstaf
Pað er furðulegt huað
listamenn eru almennt
óánœgðir með þá góð-
gerðarstarfsemi sem jafn-
an er sett í gang fyrir
kosningar. I stað þess að
hirða þá sœlgœtismola
fegins hendi sem jafnan
falla af veisluborðum
valdsmanna skömmu áð-
ur en gengið er til at-
kvœða eru þeir uppfullir
af sjálfsmeðaumkun og
hroka. Ná er liðin sú tíð
aö flestir rithöfundar
verði sjálfkrafa klapp-
stýrur flokksgœðinga og
þykir ýmsum mannkyns-
lausnaranum miður að
svo sé ekki. Myndalistar
af listamönnum undir lit-
sterkum flokksbókstöfum
voru á einhvern hátt há-
tíðlegri heldur en hin
ströngu föðurlegu tillit
landsfeöranna í auglýs-
ingadálkum dagblað-
anna. Minnti um margt á
jólin. En nú er semsagt
fátt um fína drœtti í
flokksblöðunum. Eins og
einn stjórnmálamaður
orðaði það þegar hann
stillti sér upp fyrir Ijós-
myndara: ,,listin er alger-
lega laus við hugsjónir".
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
Krónósyn-
klastískar
infundibúlur
á Kaffi Splitt
Daniel Magnússon: Á tveimur
stööum samtímis, Reykjavík
og ísafirði.
Daníel Magnússon mynd-
listarmaður lætur sig ekki
muna um að halda tvær sýn-
ingar á íslandi á sama tíma.
Fyrir skömmu var opnuð sýn-
ing á verkum hans í Slúnka-
ríki á ísafirði og nú hafa
myndir eftir hann verið tekn-
ar til sýningar í Reykjavík á
Kaffi Splitt á Klapparstíg. Um
myndir sínar þar sagði lista-
maðurinn í spjalli við Lista-
póstinn að þær væru „krón-
ósynklastískar infundibúlur
ásamt stillimyndum sjálf-
stæðra astralstöðva í fáguð-
um víðáttum í anda Majors
Thoms og C0/7r Nikks“.
Vid viljum leikhús sem
þorir aó vera öðruvísi
— segja þrír ungir höfundar sem ásamt ödrum hafa endurvakid
Stúdentaleikhúsid
,,Pað eru um 20 leikarar
sem fara með hlutverk en
hátt í fimmtíu manns leggja
hönd á plóginn við uppfœrsl-
una,“ sögðu höfundar þriggja
leikþátta sem Stúdentaleik-
hásið frumsýnir 6. apríl í
Tjarnarbúð. Höfundarnir
þau Melkorka Tekla Ólafs-
dóttir, Bergljót Arnalds og
Sindri Freysson úttu jafn-
framt þátt í því að vekja Stúd-
entaleikhúsið af löngum
dvala. í október var haldinn
stofnfundur en eftir hann var
ráðinn leikstjóri og sett á
stofn sex vikna leiksmiðja.
„Okkur fannst hreinlega
ótækt að það væri ekkert
leikfélag starfandi við stærsta
skóla landsins. Við fengum
styrki til þessarar uppfærslu
bæði frá Háskólanum og
stúdentaráði en það þyrfti
samt meiri stöðugleika og
sterkari fjárhagslegan grund-
völl til að tryggja afkomuna,"
sagði Melkorka Tekla er
Listapósturinn ræddi við höf-
undana og Sindri bætti við:
„Það er óskandi að Háskól-
inn hjálpi til við að skapa
þann grundvöll sem til þarf
og að Stúdentaleikhúsið sé
komið til að vera núna."
LEIKHÚS SEM ÞORIR AÐ
VERA ÖÐRUVÍSl
„Ég held að þörfin á Stúd-
entaleikhúsi sé mikil,“ sagði
Bergljót. „Leikhúsi sem þorir
að vera öðruvísi og færa til
dæmis ný íslensk verk upp
eftir unga höfunda. Það spil-
ar hinsvegar inn í að í Háskól-
anum er fólk komið í þyngra
nám og margir með fjöl-
skyldu. Það hefur því oft ekki
tök á að leggja á sig jafn
mikla vinnu og krakkarnir í
leikfélögum menntaskól-
anna.“ „Þegar Stúdentaleik-
húsið var stofnað á sínum
tíma kom þar við sögu mikið
af fólki sem í dag er atvinnu-
fólk í leiklist og margir núna
hyggiast helga sig leiklist í
framtíðinni," sagði Melkorka
Tekla.
TOGSTREITA
MILLI KYNJANNA
En um hvað fjalla leikþætt-
irnir þrír? Er eitthvað sameig-
inlegt með öllum verkunum?
Sindri: „Mitt leikrit sem
heitir Hungurdansarinn er
einhverskonar kynferðisleg
tragíkómedía og tengist ótt-
anum við skuldbindingar og
klafa vanans. Þetta er dans
kynhungurs og aðalpersónan
vill dansa óháður í gegnum
lífið en rekur sig á önnur við-
horf sem valda skilum í hans
lífi. Þungamiðjan er kannski
misræmið á milli hugsunar
annarsvegar og orða hins-
vegar. Ég nota til þess tvær
persónur sem túlka hvor um
sig sama karakter."
Bergljót: „Leikritið mitt
heitir Ein, tvær, þrjár, jafnvel
fjórar og fjallar um þrjár, jafn-
vel fjórar konur sem bíða
dóms. í verkinu renna fimm
tímaskeið saman í eitt og
grunnurinn er sú hugmynd
hversu refsingar eru mismun-
andi eftir tíma; það sem er
saknæmt á þessari öld er það
ekki endilega á þeirri næstu.
Tíminn í leikritinu spannar
allt frá fimmtu öld pg fram til
þeirrar tuttugustu. I leikritinu
tala konurnar saman á ís-
lensku nútímans og eru raun-
sæislegar í öllum skilningi þó
að tíminn sé absúrd. í byrjun
lagði ég aðaláherslu á hið
sjónræna en þegar leið á
^ skriftirnar má segja að text-
2 inn hafi tekið yfirhöndina.“
00 Melkorka: „Mitt leikrit
byggist upp á texta fremur en
söguþræði. Það fjallar um
elskendur, þeirra samband
og margþætta afbrýði. Tog-
streituna milli sköpunar og
ástarinnar og hvernig hún
birtist elskendunum. Draug-
ur úr fortíðinni hefur síðan
áhrif á framvinduna. Það má
segja að allir leikþættirnir
fjalli um togstreitu kynjanna
þó að við höfum hreint ekki
lagt upp með það í huga."
STERK TILFINNING AÐ
SJÁ VERKIÐ SITT Á SVIÐI
Þið hafið öll verið að skrifa
eitthvað áður, ekki satt?
Melkorka: „Við Sindri höf-
um bæði tengst ljóðagerð og
skáldskap mikið og Bergljót
samdi eitt leikverk í MH sem
var að vísu algerlega sjón-
rænt.“
Sindri: „Það væri auðveld-
ara að sinna skáldskap ef rík-
ið sinnti ungum höfundum
betur. Það væri gaman að
geta helgað sig honum alger-
lega og þurfa ekki að sólunda
orkunni í annað.“
En haldið þið ekki að hæfi-
legur sultur og jafnvel tæring
mundi auðga andann?
„Það hafa allir í sig og á.
Það er bara spurning hvernig
þeir fara að því. Það er ekki til
nein fátækt á íslandi," segir
Melkorka ströng á svipinn og
Sindri fiýtir sér að draga í
land og segir: „Eðli þess að
skrifa er það að þú færð ekki
nein laun nema þú komir ein-
hverju frá þér.“
Er ekki góð tilfinning að sjá
verkið sitt á sviði?
Melkorka: „Það er mjög
sterk tilfinning þar sem þetta
er okkar fyrsta leikrit. Það er
samt með leiksýningu að hún
er svo lítið höfundarins. Það
koma svo margir aðrir við
sögu. Ég hef svo sem fengið
að heyra að höfundar eigi að
halda sig víðsfjarri æfingum
en það er mjög erfitt."
Bergljót: „Ég er algerlega
iaus við að vera hörundsár
gagnvart verkinu. Þetta er
ekki hjarta mitt sem ég er að
úthella. Þegar ég byrjaði að
vinna verkið var mér efst í
huga hvaða leikarar yrðu í
sýningunni og hvaða svið við
fengjum. Ég reyndi svo að
miða verkið við það.“
Sindri: „Ég fór Iíka af stað
með þeim ásetningi en það
gekk bara ekki upp. Ég held
að þetta snúist fremur um að
aðlaga hópinn verkinu en öf-
ugt.“
NÝIR FERSKIR
STRAUMAR INN í
ÍSLENSKT LEIKHÚS
Hvernig sjáið þið Stúdenta-
leikhúsið fyrir ykkur í fram-
tíðinni?
Bergljót: „Það er svo mikil
þörf á öðruvisi leikhúsi að ég
vona að starfsemin leggist
ekki niður. Það er í raun
kraftaverk í hvert skipti sem
áhugaleiksýning kemst á
laggirnar."
Sindri: „Fyrst og fremst þá
vona ég að sá stóri hópur sem
stendur á bakvið þessa sýn-
ingu og hefur lagt á sig
ómælda vinnu uppskeri laun
erfiðisins í góðri sýningu sem
við getum öll verið stolt af."
Melkorka: „Mér þætti eðli-
legt að Stúdentaleikhúsið
nýtti sér sérstöðu sína og
hefði til dæmis samstarf við
aðra skóla líkt og við gerum
núna en það er stór hópur úr
MHÍ sem sér um gerð leik-
myndar í þessari sýningu. í
stuttu máli það að Stúdenta-
leikhúsið muni veita nýjum
og ferskum straumum frá
þessum aldurshópi inn í ís-
lenskt leikhús."
Réttur okkar
myndlistarmanna
til vinnu er
fótum troðinn
— segir Kristinn E. Hrafnsson formadur
Myndhöggvarafélagsins
,,Pað er á margan hátt sárt
að horfa á eftir húsinu, þar á
félagið sína sögu,“ segir Krist-
inn E. Hrafnsson formaður
Myndhöggvarafélagsins en
myndhöggvarar hafa sem
kunnugt er haft aðsetur á
Korpúlfsstöðum en munu nú
víkja fyrir annarri starfsemi í
kjölfar mikilla breytinga á
staðnum.
„í upphafi," segir Kristinn
„var gerður tuttugu ára leigu-
samningur við borgina en
hann er nú að renna út. Borg-
aryfirvöld hafa þó áttað sig á
því að ekki er hægt að henda
á götuna heilli stétt manna til
að byggja safn fyrir verk eins
manns og nú er unnið að
lausn þessara mála. Borgin
hefur reynst félaginu að
mörgu leyti betur en ríkið
enda sýnir hún stuðning sinn
í verki með fjárframlögum.
Myndlistarfélögin í landinu
hafa ekki fengið krónu frá
ríkinu á þessu ári og þó svo
að menntamálaráðuneytið sé
of fjárvana til að styrkja ný-
sköpun í listum er það fjár-
veitingavaldið sem er verst.
Skilningsleysið er algjört.
Myndhöggvarafélagið er að
reyna af veikum mætti að
skapa aðstöðu fyrir sína fé-
laga svo að þeir geti unnið að
list sinni og með slíkri af-
greiðslu er því stefnt í voða.
Það eru allskyns hobbífélög á
fjárlögum en réttur okkar
myndlistarmanna til að vinna
eins og annað fólk er fótum
troðinn."
En hvað með breytingar á
launakerfi listamanna? Eru
þær ekki til bóta fyrir mynd-
listarmenn?
„Það hefur vissulega rofað
til með löngu tímabærum
breytingum á launakerfi lista-
manna og stofnun listahá-
skóla. Það dugir bara ekki til
að klóra yfir alla skömmina.
Ég get tekið fáránlega út-
flutningsmiðstöð menningar-
innar sem dæmi. Hvað á að
flytja út? Það liggur í augum
uppi að ef allt skapandi starf
leggst niður er ekkert hægt
að flytja út. Það er því engin
furða þó gripið sé til íslenskra
poppara og reynt að gera þá
heimsfræga í nafni ísienskrar
menningar. Það er bara svo
kaldhæðnislegt með poppið
að það er eins allsstaðar í
heiminum. Frakkar styðja
sína dægurtónlist á allt öðr-
um forsendum. Til dæmis í
því skyni að vernda franska
tungu. Hér er þessi hugmynd
hinsvegar gripin hrá og
skrumskæld á hlægilegan
hátt.
Það er hægt að nefna ár-
lega skerðingu ríkisins til list-
skreytingasjóðs en það dæmi
sem sýnir hvað best viðhorf
ríkisins til myndlistarinnar
eru svikin við Richard Serra
þann ágæta listamann. Það
var samið um að stofnaður
yrði sjóður í nafni Serra til
styrktar ungum myndhöggv-
urum og var sjóðurinn kaup-
verð verks hans í Viðey,
Áfanga. Smásálarskapurinn
og virðingarleysið við þenn-
an listamann er svo algjört að
aðilar Listahátíðar hafa ekki
staðið við sitt og þessi sjóður
hefur ekki enn litið dagsins
ljós þó svo að borgin hafi
greitt fyrir uppsetningu
verksins. Það sér hver heil-
vita maður hverslags dóna-
skapur þetta er við Serra svo
og myndlistarmenn. Það læt-
ur nærri að myndlistin hafi
aldrei verið viðurkennd í
þessu landi sem listgrein."