Pressan - 11.07.1991, Síða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 11.JÚU1991
ITENGSLl
BÆNDUR ERU
VÍST TVEGGJA
MANNA MAKAR!
Nú er loksins ordid skjalfesl
ad bcendur eru hátt í tueggja
manna makar. Samkvcemt
Hagtölum landbúnadarins
, eru 1,8 ársverk unnin á svo-
kölludu grundvallarkúabúi.
Umreiknað gerir þetta
3.784 vinnustundir á ári og er
miðað við 22 kýr með geld-
neytum, eða 400 ærgildi í
nautgripum, svo málið sé út-
skýrt á landbúnaðarhag-
fræðimáli.
Til sambanburðar eru 1,7
ársverk á sauðfjárbúi, sem
telur 400 vetrarfóðraðar
kindur, en það svarar til 3.560
vinnustunda á ári.
Til glöggvunar fyrir lesend-
ur er rétt að láta fylgja með
línurit yfir aldursdreifingu
þessara dugmiklu íslensku
bænda.
Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir fyrrverandi
alþingismaður er mann-
fræðingur eins og
Haraidur Ólafsson lektor
sem er framsóknarmaður
eins og
Siv Friðleifsdóttir sjúkra-
þjálfari sem býr á Seltjarnar-
nesi eins og
Guðmundur Einarsson
forstjóri Ríkisskips sem er
prestssonur eiris og
Árni Páil Árnason lög-
fræðingur sem er í Birtingu
eins og
Mörður Árnason blaða-
maður sem býr með Ijóð-
skáldi eins og
Unnur Ólafsdóttir veður-
fræðingur sem á bróður
sem er tónskáld eins og
Guðmundur Árni Stefáns-
son bæjarstjóri sem eitt
sinn var blaðamaður á Helg-
arpóstinum eins og
Ólafur Hannibalsson
blaðamaður sem einu sinni
var í Alþýðubandalaginu eins
°g
Birgir Arnason hagfræð-
ingur sem tók M.A.-gráðu í
Bandaríkjunum eins og
Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir fyrrverandi
alþingismaður.
Hann sker sig ekki mikið úr, þótt ébúðarmikill svipurinn leyni
sér ekki. Hver er hann þessi maður í hringnum sem verður 550
krónum ríkari ef hann hefur samband við ritstjórn PRESSUNN-
AR?
Starfsmaöur
Eimskips gæti orðið
550 krónum ríkari
Þad er ekki annad ad sjá en
Eimskipafélagið hafi á aö
skipa úrvals starfsfólki og
samhentu. Meöfylgjandi
mynd hefur birst víöa á und-
anförnum mánuöum, í aug-,
lýsingum og upplýsingaritum
frá fyrirtœkinu.
PRESSAN valdi af handa-
hófi einn starfsmann sem
verður svo lánsamur að fá
550 krónur í verðlaun ef
hann gefur sig fram. Dreginn
hefur verið hringur utan um
hinn heppna, sem getur sótt
verðlaunaféð á ritstjórn
PRESSUNNAR eða látið
senda sér það.
Til hamingju!
Skyggnigáfa hjá POLARIS
„Sá sem hannaöi þetta
merki hefur veriö skyggn.
Hann gleymdi bara aö setja
ártölin í línuritiö," segir at-
hugull lesandi í bréfkorni til
PRESSUNNAR.
Það er óhætt að taka undir
þetta með honum, því stund-
um er eins og yfirnáttúrulegir
hæfileikar ráði ferðinni hjá
fólki. Hvernig gat sá sem
hannaði merkið fyrir Pál G.
Jónsson í Polaris vitað þetta
allt saman?
Merki Polaris
Það getur borgað sig að þefa af kaffinu
Hvaö mundir þú gera viö
starfsmann hjá þér sem
kœmi til þín og segöi ,,mig
vantar 600 þúsund krónur á
boröiö hjá mér“?
Þessari spurningu varpar
Sveinbjörn Högnason við-
skiptafræðingur fram í frétta-
bréfinu Tölvumálurm sem
Skýrslutæknifélag Islands
gefur út. Og Sveinbjörn svar-
ar:
„Ég myndi fyrst þefa af
kaffinu hans og síðan vilja fá
nokkuð nákvæma skýrslu
um tilgang og áætlaða notk-
un þessara peninga og einnig
rökstuðning fyrir arðsemi
þessarar fjárfestingar."
I grein sinni fjallar Svein-
björn um niðurstöður könn-
unar sem hann gerði á kostn-
aði við PC tölvu- og netvæð-
ingu. Kannað var hvernig
áætlanagerð og undirbúningi
væri háttað og hvort tölvu-
væðingin hefði skilað sér fjár-
hagslega.
I könnuninni var meðal
annars spurt: Var gerð stofn-
kostnaðaráætlun fýrir net-
væðinguna?
Af ríkisfyrirtækjum sögðu
22 prósent ,,já“, en af einka-
fyrirtækjum sögðu 32 pró-
sent ,,já“. 50 prósent ríkisfyr-
irtækjanna sögðu „nei!“, en
36 prósent einkafyrirtækj-
anna.
Þegar síðan var spurt hvort
netvæðingin hefði skilað sér
peningalega svöruðu 44 pró-
sent ríkisfyrirtækjanna „full-
komlega", en 36 prósent ríkis-
fyrirtækjanna. Tvö ríkisfyrir-
tækjanna voru það hreinskil-
in að segja að þau væru ekki
rekin til að skila hagnaði og
þar af leiðandi væri ekki
hægt að svara þessari spurn-
ingú.
Lokaorð Sveinbjörns koma
því líklega fæstum á óvart.
„Niðurstöður könnunar
minnar gefa til kynna að ís-
lensk fyrirtæki séu með frek-
ar ófullkomna áætlanagerð
og leiti lítið til ráðgjafa með
vandamál sín . ..“
Og að endingu nokkur
hvatningarorð frá Sveinbirni:
„Tíminn er dýrmætur, not-
aðu þinn tíma þar sem hann
nýtist best, þ.e. við að reka
fyrirtæki þitt.“
KYNLÍF
Eru karlar árásargjarnir í edli sínu
Margir halda því fram að
karlar séu árásargjarnari
en konur í eðli sínu — að
árásargirni sé karlmönnum
í blóð borin. Þeir sem trúa
þessu nefna gjarnah tvennt
til að styðja mál sitt. Karl-
kyns dýr sem eru vönuð
verði Ijúf eins og lömb, og
vegna þess að eistun fram-
leiða testosterón-hormón
hljóti það hormón að vera
„árásarhormónið". Ekki er
svo verra að testosterón er
oft nefnt karlhormón þótt
ekki sé rétt að það finnist
bara í líkama karla. Konur
framleiða líka testosterón,
þó í minna mæli sé, og er
framleiðsian til dæmis
nægilega mikil til að þeim
vaxi hár á kynfærum og i
handarkrikum. Hitt atriðið
er að fyrst karlar séu árás-
argjarna kynið og hafi Y-
krómósóm í genunum, en
ekki konur, hljóti Y-króm-
ósómið að vera „árásargen-
ið“. Y-krómósómið hefur
jafnvel verið nefnt „glæpa-
genið“, sérstaklega meðal
þeirra sem hafa tvö (47,
XYY).
John Money, frægur am-
eriskur kynlífsfræðingur
og læknir, hefur gagnrýnt
þessa ofurtrú almennings
og læknavísinda á að karl-
ar séu í eðli sinu árásar-
gjarnari vegna testosteróns
og Y-krómósóms. Sú stað-
hæfing sé of mikil einföld-
un. í fyrsta lagi verður að
greina árásarhugtakið í
fleiri flokka, svo hægt sé að
koma auga á hvað veldur
hverju. Árásarhneigð megi
til dæmis greina í þrennt
,,ógnun“, „að halda sínum
rétti" og ,,vald“. Árás komi
fyrst fram sem ógnun sem
geti síðar orðið að árás.
„Að halda sínum rétti“ sé
auðskilið hugtak, en leiðin
að því marki þarf ekki að
vera með hnefanum heldur
fyrst og fremst það að þora
að tjá hug sinn með orðum.
I „valdi“ sé fólgið það að
stjórna hegðun annarra.
Vald er hægt að öðlast með
eða án árásar.
Við mannfólkið lítum oft
á það hvernig önnur dýr
haga sér og heimfærum
hegðun þeirra upp á mann-
skepnuna. Sé litið til dýra
þekkist vel sú hegðun að
karldýrin keppi um hylli
kvendýrsins og ráðist hvert
á annað sem keppinautar.
Hins vegar vill það gleym-
ast að ýmiss konar önnur
hegðun er líka þekkt á
meðal dýra. Til dæmis að
karldýrin hópi sig saman
og bíði eftir að kvendýrin
komi og velji sér karl. Sum-
ar dýrategundir, sérstak-
lega fuglar, para sig í róleg-
heitum, án nokkurrar sam-
keppni innbyrðis. Þá er það
ekki alltaf karldýrið sem
ræðst á önnur dýr. Kvendýr
drepa líka sér til matar og
ráðast á önnur dýr til að
verja afkvæmi sín. Að
drepa sér til matar er held-
ur ekki það sama og að ráð-
ast á önnur dýr til að verja
ungana sína. Money telur
nauðsynlegt að athuga vel
hvers eðlis áreitið er, því
það geti verið mismunandi
eftir kyni og dýrategund.
Innan sumra dýrategunda
megi einnig greina erfðatil-
hneigingu sem hefur áhrif
á hvort viðkomandi dýr
hagar sér friðsamlega eða
hvort það hneigist til árása.
Hormónaframleiðsla á fóst-
urstigi hafi líka áhrif á hvort
heilinn „forritast" að árás-
arhneigð eða ekki síðar á
ævinni.
Hér áður fyrr var það tal-
ið sjálfsagt að karlmaður-
inn hefði vald yfir konunni.
Feikimargar ástæður ýttu
undir hefðbundin og njörv-
uð kynhlutverk þar sem
karlinn var fyrirferðar-
meiri. í árdaga er hugsan-
legt að karlmenn, líkt og
frændur vorir prímatar,
hafi „forritast" vegna starfs
síns við að bægja óvel-
komnum gestum frá búð-
um sínum og orðið djarfari
fyrir vikið. Fyrir fáeinum
öldum náðu karlar og kon-
ur ekki líkt því eins háum
... aö karlar hafi
völd yfir konum
hentar ekki
lengur í nútíma
þjódfélagi
aldri og nú á tímum. Meiri-
hlutann af sinni stuttu ævi
gátu konur búist við því að
vera barnshafandi og
bundnar yfir börnum og
búi — fyrir vikið varð
„hreyfanleiki" þeirra
minni. Ef kona varð kyn-
þroska um sautján ára ald-
ur og lifði fram að fertugu
er þetta ekki fjarri lagi. Þá
þarf ekki að fara mörgum
orðum um hugmyndir
þorra almennings um
hvernig „sannur karlmað-
ur“ og „sönn koná' eiga að
vera. Ungabörn fá stereó-
týpurnar beint í æð með
móðurmjólkinni, síðan
taka fjölmiðlar og mis-
slæmar ruslbókmenntir
við. Ranghugmyndir um
„sanna karlmanninn og
sönnu konuna" eru ein
helsta ástæða þess að kon-
ur hafa ekki staðið eins á
rétti sínum og karlar. Fjöld-
inn allur af sjálfsstyrkingar-
námskeiðum og „kvenna-
þetta og hitt“ til að efla trú
kvenna á hæfileikum sín-
um og getu sýnir að með
æfingu geta konur alveg
eins tjáð sig til að „standa á
rétti sínum“.
I dag getur fólk stýrt
barneignum með getnað-
arvörnum, lífslíkur okkar
eru með þeim bestu i heimi
og tæknin er búin að taka
mesta okið af breiðu karl-
mannsbökunum. Vegna
þessa hefur hinn skýri
munur kynhlutverka eins
og hann var hér áður fyrr
riðlast gífurlega á undan-
förnum áratugum. Það að
karlar hafi vald yfir konum
hentar ekki lengur nútíma
þjóðfélagi. Samvinna kynj-
anna að betra lífi er það
sem koma skal. Árásar-
hneigð karla er þeim ekk-
ert endilega í blóð borin ef
við lítum á breyttar for-
sendur í þjóðfélaginu. Ekk-
ert frekar en svokallað
móðureðli. En það væri
efni í annan pistil.
Spyrjiö Jónu um kynlífió. Utanáskrift: Kynlíf c/o PRECSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavík