Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1963, Side 17

Annað var vatnsleiðsla: Með einu
handtaki gátu verðirnir í lestinni
hleypt vatni inn í búr, þar sem kom-
ið hafði til handalögmála milli fanga.
Til hinnar leiðslunnar var gripið, ef
fangarnir gerðu uppreisn. Þá flýttu
verðirnir sér upp og lokuðu lestar-
hlerunum: — Eitt handtak í stjórn-
pallinum og brennheit gufa myndi
streyma niður í lestina og brénna til
bana jafnt seka sem saklausa. —
Fangi 44792 heyrði talað um hina
mikiu fangauppreisn á fangaskipinu
„La Loire" árið 1909. Þá voru 400
fangar brenndir til bana með þess
um hætti.
Meðal hinna 110 fanga, sem voru i
sama búri og fangi nr. 44792, var að-
eins einn Evrópubúi fyrir utan hann;
altattóveraður ítali, meira að segja
andlitið var tattóverað, og þar hafði
hann látið greipa i húð sína: „Ni
Dieu, ni maitre“ — Enginn guð, eng-
inn herra —, og hversu margir, sem
farið höfðu með þessu skipi yfir haf-
ið, hlutu ekki að eiga sér svipað kjör
orð greypt óafmáanlega í sál sín:
En fangi nr. 44792 átti ekkert slíi'
kjörorð, í hans huga rúmaðist aðeins
eitt hugtak: Frelsi. — Skipstjórinn
hafði beðið hann um að hjálpa véla-
meistara skipsins við skipsvélina.
Hann tók því fegins hendi: — Það
var áliðið dags, kvöldið að setjast á
sjóinn. Hann kom úr vélarrúminu
upp á þilfar. Ljósin á syðsta odda
Spánar, Gíbraltar, loguðu glatt. Þar
átti frelsið heima. Hann stökk fyrir
borð, synti í örvinglan, en árar skips-
bátsins tóku betur í sjóen handlegg-
ir hans, aðeins nokkur hundruð metr-
ar til frelsisins, en ófrelsið var þó
nær. Honum var dröslað um borð,
settur í myrkrakompu og þannig hélt
hann áleiðis til „fyrirheitna lands-
ins“.
Aðalfangabúðirnar í frönsku Guyana
eru £ bæ, sem heitir St. Laurent. Hann
stendur við fljótið Maroni, en and-
spænis honum hinum megin fljótsins
stendur bærinn Albina, sem tilheyrir
hollenzku Guyana. Fljótið skilur á
milli nýlendnanna. Fangabúðirnar
eru umluktar háum múr, og ofan við
hið volduga hlið múranna eru þessi
orð höggvin í steininn: Frelsi — jafn
rétti — bræðralag og báðum megin
við skjaldarmerki frönsku Guyana.
Þegar fangi nr. 44792 (þetta númer
fékk hann elcki fyrr en í fangabúð
unum) gekk inn um hliðið á þessu
„sloti“, var þar margt manna saman
komið: blökkumenn, múlattar, Arab-
ar, Kínverjar, og nokkrar ljósklædd-
ar konur með marglitar regnhlífar
— konur fangavarðanna. En flestir
áhorfendanna að því sjónarspili, þeg-
ar nýju fangarnir gengu inn um híið-
ið, voru hinir svokölluðu ,,leysingjar“.
Þeir voru tötrum klæddir og ræfils-
legir, bognir og beygóir al völdum
hungurs og hitabeltissjúkdóma —
augnaráðið dautt og sljótt. Þetta voru
ræksnin, sem dauðinn hafði gleymt
að sækja — eða ekki nennt að sækja
— síðustu leifar hinna fordæmdu
hópa, sem horfið höfðu iun um þetta
hlið ár eftir ár með oröin frelsi
jafnrétti — bræðraiag yfir höföum
sér.
í margar vikur hcföu fangarnir i
fangabúðunum búið sig undir komu
hinna nýju. Þeir höfðu keypt tóbak
og „tafia“ (eins konar romm) af
fangavörðunum til þess að selja hin-
um nýkomnu, sem voru orðnir þurf-
andi fyrir drykk og tóbak. Þeir, sem
græddu mest á þessari verzlun, voru
fangaverðirnir. Þeir létu svokallaða
„Porte-clefser“ kaupa fyrir sig, e:i
það voru umsjónarmenn, «em valdir
voru úr meðal fanganna. — Þannig
keyptu þeir skyrtur fyrir hálfan
pakka af tóbaki og strigaskó fyrir
tvo pakka. Seldu svo aftur fyrir drjúg
an skilding.
Fanga nr. 44792 varð ekki svefn-
samt fyrstu nóttina í fangabúðunum.
Sumir fanganna höfðu drukkið drjúgt
af „1afia“ og slógust og rifust, og
ólal hungraðar veggjalýs skriðu út
úr sprungunum á fleti hans og réðust
á líkama nans og maurar lögðu þeim
lið. En um nóttina kynntist hann
Hollendingi og Þjóðverja, Alex og
Walther, og þeim kom saman u n að
nota fyrsta tækifæri til þess að flýja.
— Fljótið var ekki nema 800 metra
breitt, og Alex hafði komizt á snoðir
um, að Hollendingarnir í Albina af
hentu ekki þýzka strokufanga, heldur
gáfu þeim frelsi og veittu þeim vinnu.
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
41