Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1963, Page 18

Þessi ilóttavon gerði þeim lifið ör
litið bærilegra.
Föngunum var skipað í vinnu-
flokka, eftir því hvort þeir áttu að
inna af höndum erfiðisvinnu, ]é
vinnu eða_ handverk Létta vinnan v;
eftirsóttust, en það voru ekki nerna
peir veikbyggðu, sem fengu hana, ef ;
peir, sem gátu mútað fangavörðun
am með 20 franka seðli. Innan hinn
ar svokölluðu erfiðisvinnu voru fleir
flokkar. Meðal annars skógarhöggs
flokkur. Skógarhöggið er stundað
12—25 kílómetra fjarlægð frá S
Laurent. Þetta er í sjálfu sér erf
vinna, og hver fangi varð að skila á-
kveðnum afköstum yfir daginn, en
flitasótt, sem orsakast af óhollu lofts-
iagi og innyflasjúkdómar ásamt
slæmu og Litlu fæði, bættist þar á
ofan og gerði það að verkum, að marg
ur fanginn varð dauðanum að bráð.
Þeir, sem skiluðu ekki tilskildum af
köstum. voru settir í svarthol. En þó
voru margir fangar, sem álitu sig
'sæla, ef þeir komust í skógarhöggs-
flokkinn: Klókur fangi gat mútað
fangavörðunum með hinum fasta
„prís“, 7 frönkum,. til þess að láta
annan fanga vinna verkið fyrir sig
meðan hann sjálfur fór á fiðrilda-
veiðar. í skógum Guyana eru margar
tegundir verðmætra fiðrilda, sem
fangarnir fengu vel borgað fyrir í St
Laurent.
Ekkert óttuðust fangarnir eins mik
ið og að vera skikkaðir til vegavinnu.
Það var sama og dauðadómur. Og
mikið var talað um „la route“ — veg-
inn — en f frönsku Guyana þýddi
það bara einn veg, veg, sem fang-
elsisstjórnin hafði byrjað að láta
leggja upp úr 1870 á milli Cayenne
og St. Laurent — 250 kílómeíra í
gegnum frumskóg hitabeltisins, stepp-
ur og fen. í fimmtíu ár hafði verið
unnið við þennan veg, en þegar hér
var komið sögu, var ekki búinn nema
24 kílómetra kafli af honum, og á
þeim tíma höfðu 24000 fangar dáið
við vinnuna — eitt mannslíf fyrir
hvern metra. Hver fangahópurinn
eftir annan hafði þrælað við þennan
veg og verið grafinn fáein skref frá
honum inni í skóginum. Bænum
hinna hungruðu um mat var ekki
sinnt, hinir sjúku fengu ekki kínín,
þvi að kinín og maíur voru dýrmæti,
en mannslífið einskisvert: Það var
alltaf hægt að fylla upp í skarðið
með nýjum fórnarlömbum. Það var
loks bundinn endi á þessi morð árið
1924 og vegalagningunni hætt, þegar
franskur blaðamaður, Albert Londre,
opinberaði mannúðarleysið með
nokkrum vel skrifuðum greinum í
blað sitt um ástandið í þessum „betr-
unarhúsum“ franska ríkisins, — þar
sem 1000 manns létust á hverju ári.
Það er ekki svo að skilja, að yfir-
völd fangabúðanna væru eingöngu
fantar og illmenni og fangarnir sjálfir
saklausir menn, sem orðið höfðu að
þola óréltláta dóma. Spillingin meðal
fanganna var gífurleg, enda voru
meðal þeirra saman komnir forhertir
afbrotamenn, sem ekkert skildu eða
virtu annað en hnefaréttinn og vitund
þeirra sumra var gersamlega lokuð
fyrir öllu, sem telst til almenns sið-
gæðis. Alls konar kynferðisleg spill-
ing var mjög útbreidd meðal þeirra
og leiddi oft og tíðum til limlestinga
og drápa. — Flestir fangarnir í vinnu
búðunum höfðu hnífa að vopni, sem
þeir höfðu keypt af meðföngum sín-
um, sem unnu í smiðjum vinnubúð-
anna. Fangarnir,- sem unnu við ein-
hvers konar handiðn, gátu allir stolið
af efnum fangelsisins og búið til ýmsa
hluti, sem þeir síðan seldu. En þetta
gátu þeir aðeins vegna þess, að fanga-
verðirnir voru í vitorðí með þeim og
fengu sinn hluta af þýfinu. Sjálfir
voru fangarnir rændir því, sem þeim
bar, — fangaverðir, umsjónarmenn
og yfirmenn stálu af vistum fang-
anna, fötum þeirra, skóm, meðulum,
öllu, sem þeir gátu komið í peninga.
í rauninni var öll skipulagning
yfirstjórn fangabúðanna og saka-
mannanýlendunnar svo gegnsýrð af
þjófnaði og spillingu, að fangi, sem
ekki var þjófur fyrir, lærði það fljót-
lega til þess eins að geta bjargað sér.
Fangaverðirnir urðu stundum ofsa-
reiðir, þeg^tr þeir komust að raun t’
að fangarnir höfðu stolið frá þeim
hænum, en sjálfir höfðu þeir stolið
42
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ