Tíminn Sunnudagsblað - 20.01.1963, Blaðsíða 2

H
/
NÁHVEUÐ-FURÐU-
D ÝRNORÐURHAFA
FuIivaxiS náhveli séS framan frá.
ÞÓTT margt sé hvala við Grænland,
eru það aðeins tvaer tegundir, sem
halda sig þar allt árið. Það eru ná-
hvelið og hvíthvelið.
Náhvelið er fegurst skepna af hvala
kyni. Hann er mjólkurhvítur á lit með
biásvörtum dröfnum, og verður um
sex metra á lengd, þegar hann er
fullvaxinn. Fram úr munni hans geng
ur snúin tönn, um hálfur þriðji metri
á lengd, og veldur þessi tönn því, að
hann er sérkennilegri öllum dýrum
í beimskautslöndum.
Enginn veit, til hvers náhvelið notar
þessa tönn en margs hefur verið getið
til. Sumir hafa haldið, að hún sé ægi-
legt vopn, sem hvahmnn reki óvini
sína í gegn með, en aðrir, aff með
henni styggi hann fiska og annað
æti, sem hann girnist á hafsbotni, og
gleypi síðan, er það er komið á
kreik.
Raunar eru tennur náhvala tvær,
en það kemur aðeins örsjaldan fyrir,
að þær nái báðar fullum vexti. Hægri
tönnin er að jafnaffi vanþroska í
kjálkanum. En sé sú tönnin, sem
vexti nær, skoðuð, kemur í ljós, að
hún er ævinlega hvít og fáguð í odd-
inn, enda þótt hún sé að öðru leyti
hrufótt og vaxin ýmsum gróðri. Mætti
af því ætla, aff hvalirnir beittu henni
til bess aff róta með á sjávarbotni. En
þá kemur annað atriði til athugunar.
Það kemur fyrir annað veifið, að
Grænlendingar veiðj náhveli með
brotna tönn, og er þá stundum brot
úr annarri tönn fast í auga tannbrots
ins. Slíkt er ekki einsdæmi, þótt sjald
gæft sé. Verður þetta vart skýrt á
annan hátt en þetta hafi gerzt, er
tveir hvalir háffu bardaga sín á milli.
Þessar miklu tennur náhvala eiga
merkilegri sögu en tennur nokkurra
annarra dýra. Fyrr á öldum héldu
menn enn, að slíkar tennur væru horn
einhymingsins, sem um getur í heil-
agri ritningu. Fyrst eftir að Græn-
land fannst, barst lítið eitt af þessum
tönnum til Norffurálfu, og komust
þær í geypiverð, svo að konungar ein
ir og furstar gátu keypt þær. Þær
voru fáséðir gripir, dg auk þess
komst það á loft, að þeim fylgdi lækn
ingamáttur mikill. í safni kjörfurst-
ans í Dresden hékk tönn í gullinni
keðju, virt á hundrað þúsund ríkis-
dali. Áriff 1559 buðu Feneyjabúar
þrjátíu þúsund sekkínur fyrir stóra
tönn, sem til var í Plassenburg, en
fengu þó ekki. Yrði einhver veikur
af skylduliði fursta, sem átti tönn
úr náhveli, var söguð af henni sneið
til þess að nota við lækningatilraun-
ir. En svo vandlega var þessa dýrmæt
is gætt, að slíkt mátti ekki gera, nema
tveir fulltrúar hirðarinnar væru við-
staddir.
Eftir að Grænland hafði fundizt á
ný, tók svo mikiff að berast af þess-
um tönnum, að þær féllu í verði.
Loks gerðust menn tortryggnir. Fyr-
irspurnir tóku að berast um það, af
hvers konar skepnum þessi horn
er menn kölluðu svo, væru eiginlega,
og þá var þess skammt að bíða, að
upp kæmist hið sanna. Einhyrning-
ar bibliíunnar áttu sem sagt ekki
heimaland sitt á ströndum Grænlands.
En lengi síðan héldu þó lyfsalar á-
fram aff svíða og mylja tennur má-
hvala og selja sem læknislyf.
Enn í dag veiffa Grænlendingar ná-
hveli, einkum á Norður-Grænlandi við
Thule og Úpernavík og Scoresbysund
á Áustur-Grænlandi. Og enn er stofn
inn svo stór, aff veiðarnar eru leyfð-
ar allt árið. Venjulega eru tvö hundr-
uð náhveli veidd á ári, og það er á-
litið, að ekki gangj á stofninn meff
þeirri veiði.
Stundum koma náhvelin í torfum
inn firðina grænlenzku og stinga sér
þá annað veifið, en ösla þess á milli
í vatnsskorpunni. Grænlendingar fara
þá á móti þeim á húðkeipum, velja
dýr úr flokknum og skutla það. —
Fleygja þeir þá út belg, sem fest er
við skutultaugina. Hvalurinn tekur
viðbragð, þegar skutullinn hæfir
hann, án þess þó aff hann virðist
Náhveli, karldýr. Augun eru þar, sem maðurinn bendir til.
£0
T f H I N N — SUNNUDAGSBLAÐ