Tíminn Sunnudagsblað - 24.03.1963, Page 22

í sveitum, sem sýndu sameiginlegt
átak heillar þjóðar við að skapa
ramma um hið daglega líf. Við sköp-
un hans réðu þjóðhættir og samræmt
fegurðarmat, sem leiddi af sér sér-
stakan stíl, sem er hluti af menn-
ingarsögu þessa lands, og ábyggilega
einhver sérkennilegasti þáltur henn-
ar, — sjáðu til dæmis torfkirkjurn-
ar og gömfu bæina, sem enn standa.
— Getur ekki íslenzk byggingarlist
í dag lært af íessari arfleifð?
— Ágæti þessarar arfleifðar hlýtur
náttúrlega að verða hvatning, en efn-
in, sem nú eru notuð, eru svo ólík
þeim, sem þá tíðkuð'ust og lifnaðar-
hættir svo breyttir. Hver kynslóð
verður að byggja í samræmi við sína
menningu. Notkun stíltegunda geng-
inna kynslóða ber ekki vitni um menn
ingarafrek. okkar kynslóðar, og þess
vegna verður ,arkitektúr“ að standa
báðum fótum í nútímanum. — Að
öðrum kosti dagar hann uppi eins
og nátttröll.
Birgir
Sjósiys í Landeyjum
Framhald af 275. síSu.
fullhugi hinn mesti, með valda skips
tiöfn, og vildi því freista lendingar.
Ef til vill meðfram vegna þess, hversu
mannmargt var í sandi. Tókst hon-
um vel að komast inn að eyrunum.
En utarlega í hliðinu hreppti bát-
urinn sjó, sem kastaði honum út í
eyrina öðru megin og jafnframt af
kilinum. Flestir skipverjar hurfu
þegar í brimgarðinn. Nokkrír kom-
ust þó á kjöl, og þeir. sem í landi
stóðu, urðu fyrir þeirri þungu raun
að sjá einn eftir annan týnast í hina
votu gröf. Mun atburður þessi aldrei
hafa horfið þeim, er sjónarvottaT
voru. Svo djúpt varð hann srafin’-
í hjarta þeirra og minni.
Lithi siðar rak svo líkin smam
saman upp í sandinn. Samkvæmt
kirkjubókum Landeyjaþinga voru
þau flest jarðsett að Krossi, stundum
fleiri saman. Tvo rak þó aldrei —
að því er séð verður — þá: Helga
Guðmundsson og Hjört Snjólfsson.
Með Tobíasi. en svo hét skip Sig-
urðar, fórust samtals 14 menn og
/oru þeir eftirtaldir:
1 Sigurður Þorbjörnsson. 43 ára.
kvæntur bóndi að Kirkjulandshjá-
teigu, áfti 4 börn um og innan ferm-
ingar.
2. Árni Jónsson, 33 ára. kvæntur
bóndi að Lágafelli. átti 4 börn í
ómegð.
3. Finnbogi Einarsson, 24 ára.
ókvæntur bóndason frá Bryggjum
Sigurður bróðir hans drukknaði með
Jóni Brandssyni.
4. Grímur Þórðarson, 23 ára,
ókvæntur vinnumaður frá Búðar-
hóls—Norðurhjáleigu.
5 Guðmundur Þorsteinsson, 32
ára, bóndi að Kimakoti, átti unnustu
og 1 barn í vöggu.
6. Helgi Guðmundsson, 22 ára.
ókvæntur vinnumaður frá Bakka.
7. Hjörtur Snjólfsson, 27 ára,
kvæntur húsmaður frá Álftarhóli.
átti 3 ung börn.
8. Jón Guðmundsson, 19 ára, vinnu
maður frá Syðri-Vatnahjáleigu,
vann að búi aldraðrar móður.
9. Jón Þorsteinsson, 26 ára, vinnu-
maður frá Kirkjulandi, átti unnustu
og ungt barn.
10. Magnús Guðmundsson, 25 ára,
fyrirvinna aldraðrar rAóður og ekkju
að Hólmahjáleigu.
11. Magnús Magnússon, 24 ára,
ókvæntur vinnumaður frá Syðri-
Vatnahjáleigu.
12. 'Guðmundur Sigmundsson, 27
ára, ókvæntur vinnumaðör frá Brún-
um undir Eyjafjöllum.
13. Einar Þorsteinsson, 30 ára,
kvæntur bóndi*frá Hvammi, Mýrdal,
átti 3 börn í ómegð.
14. Jón Ólafsson, 37 ara, kvæntur
Oóndi, sama staðar, átti 2 ung börn.
Eins og fyrr er sagt fórust þannig
á rúmum mánuði, árið 1893, samtals
30 manns í sjósókninni frá Landeyja-
sandi, þar af 24 úr sömu sveit. Það er
ofur auðvelt að fara nærri um hug og
ástæður þeirra, er eftir stóðu. Margt
tárið hefur verig fellt. Mörg hjörtu
hafa særzt þeim sárum, sem voru
lengi að gróa. Mér telst svo 'til, að
23 börn innan 16 ára haíi orðið föð-
urlaus í Austur-Landeyjum einum
við þessa válegu atburði. Þar urðu og
um leið 10 ekkjur og r'orstöðulausar
unnustur, auk margra aídraðra for-
eldra, sem misstu fyrirvinnu sína
Meðalaldur þeirra. er þaðan fórust,
var aðeirrs 30 ár eða blómaaldur
mannlegs lífs. Missir þeirra varð því
ekki einungis þungur harmur að-
standendum, heldur einnig óbætanl.
tjón fjölskyldum þeirra og sveit. Víðs
vegar vöktu því þessir atburðir rílta
samúfi og hluttekningu. Blaðið ísa-
fold beitti sér fyrir fjársöfnun hin-
um bágstöddu til hjálpar, sem nokkru
mun hafa numið. Og um 40 árum síð
ar kom fram í Landsbanka íslands
sparisjóðsbók, sem geymdi rúmar
1400 .krónur, er safnað hafði verið
í þessu skyni. En mest og bezt mun
þó hafa verið hjálpað innan sveit-
arinnar sjálfrar. Ber það íbúum henn
ar gott og glöggt vitni, að aðeins tvö
heimili — að því er séð verður —
skyldu leysast upp að futlu við þess-
ar þungu fórnir. Það er nú að jafnaði
svo, að menn finna bezt sjálfa sig,
þegar á reynir. Það bezta í mannin-
um kemur þá og oftast f,-am í dags-
ljósið og út í lífið. Hér virðist ein-
mitt sú hafa orðið raunin á. Senni-
lega hefur fólkið í Austur-Landeyj-
um vaxið og færzt saman við þessar
miklu fórnir. Ef til vdl er þaðan
runnið að einhverju leyti sú félags-
lund og sá bróðurhugur, sem ýmsum
finnst enn í dag einkenna þá sveit
öðrum frentur. Er vcl, begar á slíkan
hátt er mætt þyngstu raununum og
eftirköstum þeirra
Nú er sjósókn opinna báta frá
Landeyjasandi úti með ölhi sem bet-
ur fer. En úthafsbáran syngur þar
enn sína þungu söngva. Ferðamaður
að sumarlagi heyrir þar oitast aðeins
hljómkviðu stórbrotinna náttúruafla.
En sá, sem minnugur er sögunnar,
heyrir um leið tregablandið undir-
spil harðrar lífsbaráttu og mikilla
fórna liðins tíma, sem veri er að
hafa í heiðri, muna og geyma. Við
erum öll í ómældri þakkarskuld við
fortíðina, fólkið og landið, sem við
erum vaxin af. Sú skuld verður bezt
viðurkennd og goldin með því að
rifja upp og varðveita frá gleymsku
allt það, sem er lærdómsríkt og á
annan hátt minnisvert úr lífi og lifs-
baráttu liðinna tíma. Og ef ti] vill
er ræktin og hollustan við þetta líka
um leið eitt bezta veganestið, sem við
getum tekið með okkur fram á veg-
inn.
Lausn
53. krossgátu
5) K H T
’wj o R > o
K Aj N Ý fl ■R
"eJ L U •R ir |g"
H fi H u || fl Tj H V i
1 T I 6 L U N uj M fl ri T 7T
ó N E ' D r1 0 i
1 fl N 7T II G P t> V
1 \r i T fl u k U ij N I? u M
IM I T fl U N1 2 3 4 * 6 7 8 fí
S i s 'ó T 4 L
1 k ;& K fl ■R L fl'
1 u n R fí FJ T^ Ý S
a |R|N fí F L u 6 R 0 fl ft
L E V p 1 E T S a fl &
fí u L J n v K £ T T 3 J
V K fl « V J N V T || R u
£ T I I L M T M □ B K M
fí N1 fí Ð || H M & V EEIODsl
Ý u M u H J F 6 L 0 HlFC
H fí 1 L, r* K. L ÉZÍ
286
i 1 n i n n
SUNNUDAGSBLAÐ