Tíminn Sunnudagsblað - 09.06.1963, Blaðsíða 14
KJARTAN BERGMANN GUÐJÓNSSON:
Sverrír
stein-
höggvarí'
Sverrir Runólfsson steinhöggvari
var fæddur á Maríubakka í Hörgs-
landshreppi í Skaftafellssýslu 9. júní
1831. Foreldrar hans voru hjónin
Runólfur Sverrisson hreppstjóri og
Guðrún Bjarnadóttir. Runólfur, faðir
Sverris, var orðlagt karlmenni og
einhver mesti og djarfasti vatnamað-
ur í Skaftafellssýslu. Synir hans voru
hinir fræknustu menn. Nægir í því
sambandi ag benda á ferð þeirra
bræðra, Runólfs og Eyjólfs, að fjalla-
baki árið 1958. Var þá annar þeirra
21, en hinn 19 ára. Ráku þeir bræð'ur
fjárrekstur og lögðu af stað um Mikj-
álsmessu um naustið frá Maríubakka
til Krýsuvíkur í Gullbringusýslu og
fóru Fjallabaksleið. Lentu þeir í hin-
um mestu mannraunum. Má um ferð
þessa lesa í Gráskinnu, og er þáttur
sá tekinn eftir handriti dr. Jóns Þor-
kelssonar landsskjalavarðar.
Einn bróðir Sverris var Bjarni, afi
Bjarna Runólfssonar raffræðings frá
Hólmi og þeirra systkina.
Sverrir Runólfsson mun hafa dval-
ið á Maríubakka hjá foreldrum sín-
um, þar til hann var 19 ára. Árið
1852 réðst hann til Jóns Sigurðssonar
prests að Kálfafelli í Fljótshverfi,
þar sem hann var í tvö ár. Síðara ár-
ið réðst hann að Stekkjum við Djúpa-
vog til að vera á þiljubát, er kallaðist
„Ludvik Johann“.
Árið 1855 fór Sverrir að Eskifirði
til Níelsar Kicnards Bech, er þar var
verzlunarstjóri á vetnim.
Næsta haust sigldi hann til Kaup-
mannahafnar og tók eftir stuttan tíma
að nema þar steinsmíði og lauk prófi
í þeirri grein árið 1856. Mun hann
hafa verið fyrsti íslendingurinn, sem
lærði steinsmíði, og var mjög vel að
sér í starfsgrein sinni.
Næsta vetur á eftir æfði hann sig
í teikningu hjá meistara sínum, sem
hafði hann á skrifstofu hjá sér og
kenndi honum að teikna. Um voriö
/ór hann til Borgundarhólms til þess
að læra að brenna kalk, sement og
múrstein og vann þar einnig að bygg-
ingum og síðan á ýmsum stöðum í
Danmörku, þar til hann sneri aftur
heim til íslands árið 1860. Þar fékkst
hann við steinsmíði: húsabyggingar
og að höggva minnisvarða. Einnig
gerði hann við rennur með nýju lagi,
lagði götur og vcgi, bæði í Reykjavík
og nágrenni, og gerði steinbogabrú
yfir lækinn í Reykjavík 1866. Þótti
að brúnni mikil prýði. Þá gerði hann
einnig upp Skólavörðuna 1868. Stein-
hús byggði bann í Stóru-Vogum 1871.
Sumarið 1874 var hann verkstjóri við
framkvæmdir á Þingvöllum til undir-
búnings þjóðhátíðarhalds þar.
Sverrir lagði vegi bæði í Húna-
vatns- og Strandasýslum. Hann byggði
einnig Þingeyrakirkju úr steini. Ás-
geir Einarsson alþingismaður lét
byggja kirkjuna. og var hún vígð
1877.
í grein, sem Páll V. G. Kolka lækn-
ir skrifar um Þingeyrakirkju í jóla-
lesbók Morgunblaðsins 1957, bendir
hann á, að allar líkur séu til, að
Sverrir Runólfsson hafi teiknað Þing-
eyrakirkju og megi hann því kallast
fyi'sti íslenzki arkitektinn.
518
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ