Tíminn Sunnudagsblað - 16.05.1965, Side 2

Karl Kristjánsson:
Baldvin Jón.atansson
skáidi
Baldvin skáldi var fæddur 30. sept-
ember að Bergsstöðum í Aðaldæla-
hreppi í Suður-Þingeyjarsýslu. For-
eldrar hans voru hjónin Jónatan,
bóndi þar, fæddur þar 1824, Eiríks-
son, bónda þar, Oddssonar, og Guð-
rún, fædd 1824 í Húsavíkursókn,
Stefánsdóttir, vinnumanns á Laxa-
mýri, Hallssonar.
Foreldrar Baldvins áttu mörg börn
og bjuggu við mikla fátækt. Baldvin
var látinn fara ungur að heiman.
Sætti hann hrakningi og ömurlegum
kjörum í uppvexti, að hamr sagði
mér. Fékk sama sem enga bóklega
tilsögn. Lærði að mestu af sjálfsdáð-
um að lesa og draga til stafs. Notaði
fjöðurstaf við skriftirnar og sót fyr-
ir blek. Ég heyrði hann segja frá
vist sinni á bæ einum í æsku. Hann
var látinn hafa aðsetur í frambað-
stofunni. Þa'r var ógjarnín kveikt
ljós, þó að dimmt yrði. tí/ts vegar
var jafnan lítt sparað ljósmeti í
innri baðstofunni, þar sem húsbónd-
inn og fjölskylda hans hélt til. Þá
kvaðst hann hafa stautað á bók og
skemmt sér á ýmsan hátt við ijós-
geisla, sem til hans kom í gegnum
kvisthlaup, sem var á hurðinni milli
baðstofanna. Sá geisli hefði verið sér
mikill gleðigjafi.
Taldi Baldvin það hafa fylgt sér
alla ævi að verða geislum feginn og
geta glaðzt af litlu. Vildi hann — og
vafalaust með nokkrum rétti — halda
því fram, að líf sitt allt hefði líkzt
baðstofuvistinni á þessum bæ, en
kenndi sjálfum sér um að vissu leyti.
Baldvin var tvíkvæntur. Hann var
rúmlega tvítugur, er hann kvæntist
í fyrra sinn, Önnu Eiríksdóttur,
bónda á Hóli í Kaupangssveit í Eyja-
firði, Péturssonar, bónda í Mið-
hvammi í Aðaldal, Eiríkssonar. Anna
var tuttugu árum eldri en Baldvin.
Voru þau fyrst í húsmennsku á ýms-
um stöðum í Þingeyjarsýslu og Eyja-
firði, stutt á hverjum stað. Síðan
munu þau hafa byggt upp býlið
Brunná við Akureyri. Voru þau þar
nokkur ár og hugðust stunda veit-
ingasölu, en reyndist ekki lífvæn-
legt.
Árið 1897 byggir Baldvin upp heið-
arbýlið Víðasel í Reykdælahreppi
í Suður-Þingeyjarsýslu, en það býli
hafði þá verið í eyði á annan ára-
tug.
í Víðaseli voru þau Baldvin og
Anna þangað til 1915, að Anna dó
og Baldvin fluttist til Húsavíkur.
Ekki hafði þeim orðið barna auð-
ið.
Árið 1916 kvæntist Baldvin í ann-
að sinn. Þá gekk hann að eiga
Elenóru Símonardóttur. Hún var
fædd 1892 á Neðri-Rauðalæk á Þela-
mörk. Þau áttu heima í Auðbrekku
á Húsavík, unz þau slitu samvistum.
Þau eignuðust fimm börn, — tvö
dóu á barnsaldri, en þrj-ú eru á lífi:
Áki, einhleypur maður á Húsavík,
Nanna; gift kona á Þórshöfn á Langa-
nesi, Arni Baldur, kvæntur maður á
Þórshöfn.
Elenóra var tápmikil kona og
vinnugarpur með afbrigðum. Hún er
enn á lífi og á heima að Lækjamóti
í Ljósavatnshreppi hjá dóttur sinni,
Þóru G. Kristinsdóttur, er hún átti
áður en hún giftist Baldvin.
Baldvin Jónatansson var alltaf fá-
tækur, enda heilsuveill síðari hluta
ævinnar og drykkfelldur frá þvi, að
hann var ungur maður. Miklu meira
var hann gefinn fyrir bóklestur en
stritvinnu og hneigður mjög til að
ferðast og hafa tal af mönnum. Þó
byggði hann upp tvö býli. Þrá til
að yrkja og segja sögur virtist hon-
um í blóð borin. En skáldhneigðin
naut sín ekki eins og hún hefði átt
skilið. Margt getur hafa valdið því.
Líklegt má telja, að höfuðsök hafi
átt hrakhólauppeldið og síðan marg-
víslegt ævibasl, þar með ofdrykkja
og skortur á sjálfsögun.
Þrátt fyrir þetta veitti skáldúðin
Baldvin vissulega marga gleðistund
og brá stundum ævintýraljóma fyrir
augum hans á það, sem var öðrum
grár hversdagsleiki. Hún var honum
ómetanlegur geislagjafi.
Baldvin tamdi sér frá unga aldri
að yrkja í bundnu máli af munni
fram. Virtist hann alltaf eftir að ég
kynntist honum, vera viðbúinn að
láta réttkveðnar stökur fjúka um
það, sem fyrir kom eða í tal barst.
Misgóðar voru þær stökur, en oftast
þó að minnsta kosti með einhverjum
neista — stundum loga. Kenninafn-
ið skáldi hlaut hann snemma ævinn-
ar og bar það til loka hennar sem
einkunn hæfileika síns og íþróttar.
Oft ljóðaði hann á þann, er hann
mætti eða var með. Varpaði hann
fram fyrri parti, þagði augnablik til
410
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ