Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Page 4

ÚR FÓRUM ALDARINNAR
—" ■ - - ■ - —~ 1 " .— -ii
Sá með pípuhattinn er Paul Krúger, forseti Búanna. Hann hafði oft og tíðum
sýnt blökkufólkínu, sem var þrxlar Búanna, mikla hörku, en hann vakti samúð
fólks í Evrópu með hinni látlausu og eðlilegu framkomu sinni.
Þegar 20. öldin rann upp, leit helzt
út fyrir, að tvö lítil Búalýðveidi ætl
uðu að verða yfirráðastefnu Breta í
Suður-Afríku mikill Þrándur í Götu.
Búastríðið svokallaða hafði byrj-
að~í október árið 1899. í augum heims^
ins var það augljóst mál, að hinir
nýiendugráðugu og heimsveldissinn-
uðu Bretar hefðu ráðizt á tvö lítil
bændalýðveldi, þar sem guðhræddir,
og dugiegir afkomendur hollenzkra
innflytjenda bjuggu. — En bakgrunn
ur Búastríðsins var ekki eins ein
faldur og almenningur ætlaði.
Búarnir höfðu búið umhverfis
Höíðaborg síðan um 1600. Þegar upp
runalegt föðurland þeirra, Hoilaftd,
lenti undir yfirráð Frakka í Napó-
leonsstyrjöidunum í byrjun 19. aldar
innar, höfðu Englendingar, sem voru
hatrömmustu andstæðingar Frakka
um þær mundir, hertekið Höfðaborg
og umhverfi hennar. í byrjun virtist
Búunum vera alveg sama um yfirráð
þeirra, þvi að þeir höfðu ekki borið
sérstaklega hlýjar tilfinningar til
hinnar hollenzku nýlendustjórnar.
En Adam var ekkj lengi í „Para
dís.“ Fljótlega urðu miklir árekstrar.
Eitt af því, sem vakti hvað harðastar
deilur og átök meðal Englendinga og
Búa, var yfirvofandi afnám þræla
halds í löndum brezka heimsvetdis-
ins. Þrælahald var svo bannað í Suð
ur-Afríku árið 1933. En þrælarnii
höfðu verið aðalvinnuafl Búanna og
undirstaðan að efnalegri velgengni
þeirra, og það var því ekki lítill
spónn, sem þeir töldu sig missa úr
aski sínum við þetta. Brezkir trúboð-
ar útbreiddu líka kristindóm meðal
blökkumannanna, og það líkaði mörg
um Búum heldur illa. Þeir voru kal-
vinistar og trúðu.því, (sem var mjög
hagkvæmt fyrir þá), að blökkumenn
irnir væru — samkvæmt kenning-
unni um fyrirfram sköpuð örlög —
afkomendur Kams, sonar Nóa. En
Nói hafði i Mósebók I. bannfært Kam
og dæmt hann til þess að verða „þræll
allra þræla.“
Búarnir gripu nú til þess ráðs,
til þess að losna undan brezkum yfir
ráðum, og þó ekki sízt til þess að
losna við hin brezku áhrif, sem breidd
ust út meðal .blökkufólksins, þræla
þeirra, að flytjast hópum saman bú-
ferlum frá löndum sínum lengra inn
í hálendi Suður-Afríku
Ferð þeirra var erfið og hættuleg
og á leiðinni fæddist með þeim sú
hugsun, að þeir væru hin útvalda
þjóð guðs á leið til fyrirheitna iands
ins. Þessir flutningar áttu sér stdð
árið 1835, og þeir leiddu til stofnun
ar tveggja sjáifstæðra rikja Transr aal
og fríríkisins O^anje. Viðbrögð Eng
lendinga við þessu voru ekki o.vitur-
leg: Stundum hjálpuðu þeir þessum
ríkjum í baráttu þeirra gegn her -ká-
um blökkuþjóðflokkum. sem ekki
vildu viðurkenna Hlverurétt Búanna
á þessum slóðum. Og öðru h.vóru
hjálpuðu þeir blökkufólkinu til bess
að halda til jafns við Búana.
Nú gerðust þau firn. að stórar iull
og demantanámur fundust i frans
vaal. Og gullið seiddi til sín ménn
í stórum straumum. Búarnir 'höfðu
horn í siðu þessara aðskotadýia og
kölluðu þá „uitlanders“ (þ.e. út end-
inga), en þetta voru einkum Ehg-
lendingar. Búarnir neituðu be:m um
kosningarétt. en hins vegar greiddu
þessir „uitlanders" 90% alls skatts,
-em lagður var á almenning. Þetta
— meðal annars, — varð til þess
að auka spennuna í viðskiptum Bú-
anna og aðkomumannanna, ekki sízt,
þegar ljóst var, að..Búarnir notuðu
skatttekjur sínar af aðkomumönnun
um til þess að kaupa nýtízku vopn
fyrir. Þeir skiptu fyrst og fremst við
hinar frægu vopnaverksmiðiur,
Krupps í Þýzkalandi, og þýzkir liðs
foringjar gengu í þjónustu þeirra við
herþjálfun. Meðan þessu fór fram,
hélt þrælahaldið áfram í ríkjum Bú
anna, þótt það væri bannað lögum
samkvæmt. Nú voru þrælarnir aðeins
kaílaðir „lærlingar," en ekki þrælar.
Nafnið vsr það eina. sem brevttist
við lögin um afnám þrælahaldsins.
532
ll#|NN - SHNNUDAGSBI.AÐ