Tíminn Sunnudagsblað - 31.07.1966, Page 20

það var nú bara lamb .sem ég á í
honum, og ef þið gerið þetta af|ur,
skal ég lúberja ykkur. Okkur þotti
þetta nú harður dómur, því að vita
mátti Jón það, að ekki var ætlun
okkar að gera lambinu mein, þó að
svona slysalega tækist til, — og hugð
um nú á hefndir. Jón var nýbúinn
að fá hvolp frá Jóhanni heitnum í
Grænhól, ljómandi fallegan hvolp, mó
rauðan með hvíta bringu. Við náð
um nú hvutta frá Nonna og hann
var öllum stundum að sullast með
okkur í læknum. Við vöndum hann
á að sækja allt, sem við hentum út
í vatn. Jón móðurbróðir réð ekkert
við héppa og hafði hans engin not.
En svo var greyið staðið að því að
drepa lamb. Þá voru dagar hans tald-
ir. Mikið sáum við Nonni eftir hon-
um.
Pabbi var pöntunarstjóri, sem kall-
að var. Hann pantaði vörur fyrir
menn og afgreiddi þá svo. Meðal varn
ingsins var auðvitað stundum brenni-
vín. Uppi á lofti vissum við af gler
könnu, sem hafði það hlutverk að
geyrna brennivínssora, sem oabbi
vildi ekki setja í ílát manna. Við
höfðum stundum séð fulla menn, Dan
íel í Mikley og fleiri, og sáum ckki
betur en að þeir yrðu hálfvitlausir
við vín. Við brutum mikið heilann
um það, hvort vín myndi hafa svip-
uð áhrif á dýr. Ákváðum við að fá
úr þessu skorið með tilraunum. Hellt-
um við nú vínsoranum úr könnunni
góðu á loftinu í blikkfötu, létum dá-
lítið vatn saman við, veiddum silung,
settum hann í fötuna. 'étum hann
vera þar stundarkorn og slepptum
honum svo í lækinn. Og viti menn,
Tók ekki kvikindið strikið
beint upp á eyri. Það var svo sem
ekki um að villast, að silungur, sem
rauk að nauðsynjalausu úr vatni og
upp á þurrt land, hlaut að vera hringl-
andi band-vitlaus. Hér þurfti ekki
frekar vitnanna við, og þótti okkur
nú sem mikil sannindi og merkilea
hefðu verið leidd í ljós.
í Miklabæjarsókn var gefið út
sveitarblað, sem Viljinn nefndist. Við
Torfukrakkar vildum ekki vera eftir
bátar fullorðna fólksins og höfum
líka blaðaútgáfu. Hét okkar blað Torfi
og kom út hvorki meira né minna
en í 5 ár
Á þessum árum tel ég mig hafa
komizt i meiri lifshættu en nokkru
sinni fyrr og síðar. Á Akrahyl var
dragferja, mikill farkostur og ómiss-
andi, áður en brýrnar komu. Voru
fluttir í henni bæði menn og hestar.
Kostaði farið 25 aura fyrir gangandi
mann, en 35 aura fyrir mann og
hest. Eitt sinn var ég sendur »
pramma til þess að sækja ferjuna,
sem þá var að vestanverðu og ein
hverra orsaka vegna mannlaus. Með
mér voru Valadalsbræður, sem síðar
voru svo nefndir, þeir Kári, Gissur
og Hjalti, allir yngri en ég. Brátt
kom í ljós að pramminn hriplak, og
þótt ég réri lífróður og ausið væri
af atorku varð okkur bráðlega ljóst,
að við myndum aldrei komast á
prammaskrattanum vestur yfir. Snéri
ég því við í skyndingi, en hafði þó
ekki náð austurbakkanum alveg, þeg-
ar pramminn sökk. Það vildi til, að
við höfðum aðeins náð undir bakk
anum og gátum því vaðið í land.
En strax aftan við prammann tók
við grængolandi hyldýpið, og er aug-
ljóst, að þarna skyldu aðeins örfá-
ar sekúndur milli lífs og dauða.
Ég var stundum ferjusveinn þarna
á Akrahyl og kynntist þá mörgum.
Flestir voru kurteisir og komu vel
fram. Þó voru tvær undantekningar.
Tveir menn, sem fyrir kom, að ég
þurfti að ferja, heilsuðu mér ætíð
með þeim hætti, að rétta einn fing- '
ur aftur fyrir bak. Þetta þótti mér
óviðunandi lítilsvirðing, en fékk ekki
að gert. Svo gerðist það eitt sinn,
að annar þessara manna fékk sig
ferjaðan yfir ásamt nokkrum útlend-
ingum. Vildi þá karl sýna þeim út-
lenzku listir sínar og hugrekki með
því að ríða upp í ferj-
una. En það vildi þá
hvorki betur nú verr til en svo, að
hesturinn fór út af hleranum og báð-
ir á kaf, reiðskjóti og knapi. Brátt
skaut þó báðum upp, og er mér ætíð
síðan í minni angistarsvipurinn á
karlinum, þegar hausinn á honum
kom upp út vatnsskorpunni. En ég
skal ekki leyna þvi, að mér leið bet-
ur á eftir, já, bara mikið betur. Mér
þótti sem bölvað drambið hefði þó
einu sinni fengið á baukinn.
— Á ég að segja þér meira? Jú,
annars, nafni, ég ætla að segja þér frá
því, þegar við Hjalti áttum að bika
prammann. En blessaður vert þú
ekki að skrifa þessa bölvaða vitleysu.
Jæja, ég þótti nú víst stundum hálf
lélegur við heyskapinn. ’í’vi var mér
eitt sinn sagt að bika prammann,
þegar annað fólk var við heyvinnu.
Ég fékk fulla fötu af tjöru og Hjalta
litla í Valadal mér til aðstoðar. Nú
nú, við fórum ofan á bakka, bjugg-
um þar til hlóðir, kveiktum upp
þeim og settum fötuna yfir. Brátt tók
bikið að bullsjóða, en heldurðu ekki
að bölvaður botninn spryngi þá ekki
úr fötunni, með þessum líka heljar
bresti. Gerðist nú allt í senn, að
reykur og eldur steig hátt til lofts,
likt og eldgýgur hefði opnazt á
Akrabökkum og logandi tjaran skvett
ist á Hjalta litla. Ég var þó ekki vit
lausari en svo, að ég þreif til hans
í skyndingu og dembdi honum fram
í Vötn. Hefur það óefað viljað hon
um til lifs og mér til láns, að vatn
var þarna svo- nærri. Út af þessum
atburði kvað pabbi:
Allt gengur í einum svip
ætíð hjá þeim rösku.
Tveir menn fóru að tjarga skip,
en tjaran brann til ösku.
/
Kom þá voða vábrestur,
vafurloga báleldur,
rann upp hroðareykmökkur,
runnu í boðum tjöruelfur.
— Þið Jón á Höskuldsstöðum voruí
miklir félagar, heyri ég, en hvað um
Stefán?
— Stefán, segir Magnús og hlær við
— Stefán, já, sá mikli fræðimaður.
Nei, við áttum nú minna saman að
sælda. Á meðan við Jón busluðum í
læknum og frömdum ein og önnur
strákapör sat Stefán við að afskrifa
rímur og sögur. Enda sagði líka sr.
Björn á Miklabæ: — Ég hef þekkt
marga unga menn, sem hafa þráð
menntun, en ég þekki engan, sem
hefur notfært sér bókasafn lestrarfé-
lagsins eins vel og Stefán, því að
hann er að verða hálfgerður vísinda-
maður á sínu sviði. Og hefur hann
þar auðvitað átt við fræðimennskuna,
náttúrlega. O, já, þetta sagði nú sr.
Björn, blessaður karlinn, og mér
finnst bara Stefán mega vel við una
vitnisburðinn.
— Ojá, svona leið nú tíminn hjá
okkur krökkunum í torfunni, nafni
minn. Mér fannst eiginlega alltaf
vera sólskin. Og það skal ég segja þér,
að aldrei hefi ég kynnzt slíkri sam-
vinnu sem þarna átti sér stað á milli
heimilanna. Ekki var nú um það að
tala, að allar skepnur gengu saman.
Og hver hjálpaði öðrum, ef á lá. Það
var ekki einu sinni orðavert. Ef ein-
hver konan átti eitthvað, sem hinar
höfðu ekki, þá var alveg sjálfsagt að
láta þær njóta þess líka. Annað kom
ekki til mála. Minningin um þetta
gamla fólk lifir með mér alla tíð
síðan. Ég hef þekkt margt gott fóJk
um dagana, en ekkert betra en þetta.
—Og svo tók námið við?
— Svo tók námið við, segirðu, já,
við skulum segja það, já, og þá skildu
leiðir. Jón vinur minn fór til Ak-
ureyrar og lærði þar trjárækt og
fleira í Gróðrarstöðinni hjá Jakobi
Líndal. Ég fór aftur á móti til
frændfólks míns á Frostastöðum og
naut þar kennslu Gísla frænda míns
parta úr tveimur vetrum. Við Hannes
J. Magnússon, síðar skólastjóri, vor-
um þar saman. Og aldrei hef ég lært
meira á jafn skömmum tíma og
þarna. Það nám var mín undirstaða til
frekara náms, og hún var góð. Þá var
Gísli búinn að vera í Menntaskólan-
um í Reykjavík, á Hólum og utan-
lands. Þegar ég kom í Hólaskóla haust
ið 1917, var ég því betur undirbú-
inn en piltar almennt voru þá. Á
IJólum kynntist ég öndvegiskennur-
um og afbragðsmönnum, þar sem
voru þeir Sigurður Sigurðsson, þá
44
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ