Tíminn Sunnudagsblað - 18.09.1966, Blaðsíða 2

Hvítárbrú Kjá ISu, þar sem áSur var feriustaSurinn.
Ljósmynd: Þorsteinn Jósepsson.
Eirsar Sigurfinnsson:
Hrakningar við Hvítá
Hrakningar við Hvítá nefnist
smágrein í Sunnudagsblaði Tím-
ans 21. ágúst í fyrra. Að sjálf-
sögðu er sjaidgæft, að slík sagá
sem þar er sögð, gerist um það
leyti árs og mun því þykja ótrú-
leg þeim, sem ekki hafa komizt
í kynni við vorhörkur eða vetrar-
þrautir sem sambærilegt sé við
það, sem stundum gerðist áður
fyrr. En það er mála sannast, að
margur hefur mátt erfiði og kulda
kanna við ferjustörf og fylgdir yf
ir stórvötn landsins, áður en brýrn
ar blessaðar leystu .vatnamenn og
ferjukarla af hólmi.
Frásögnin rifjar upp ýms atvik
frá þeim árum, er ég átti við
vötn að rjá — fyrst aurvötnin
straumþungu og síbreytilegu í
Skaftafellssýslu og síðar að nokkru
leyti sem ferjumaður við Iðuferju.
Vissulega var þá stundum lagt á
„tæpasta vað“ og jafnvel tvísýn
leikslok, þegar einhverjum lá mik-
ið á — kannski lífsnauðsyn að
komast yfir.
Það mætti segja margar sögur
af volki þeirra, sem næstir bjuggu
Kúðafljóti og hinum ágætu vatna-
hestum þeirra, því að margir
þurftu að fá fylgd á meðan þjóð-
leiðin lá þar um. Og mjög hefur
Sólheima- og Skógahestum og
bændum brugðið við, þegar Jök-
ulsárbrúin kom til sögunnar.
Hvítá á Iðuhamri er djúp,
straumþung með nokkru öfug-
streymi, iðuköstum, en skemmti-
legur og hægur ferjustaður að
jafnaði. En þegar hvassviðri er
eða vatnavextir, er verra við að
eiga. Og þegar snjó- eða ískrap
huldi alveg yfirborð vatnsins, eins
og einatt er á vetrum, þykkt og
svo þétt, að hvergi er vök eða
glufu að sjá, eða í leysingum, þeg-
ar jakaferð var mikil — þá var
oft þungur róðurinn og seinsótt-
ur. Þá þurfti þrek og þolinmæði
til þess að komast landa milli.
Eins og marga rekur minni til,
var efnt til alþingiskosninga haust
ið 1949, og kjördagurinn ákveð-
inn 23. október, sem var fyrsti
sunnudagur í vetri. Þingstaður
Biskupstungnahrepps var að Vatns
leysu, og þangað urðu allir að
komast til þess að nota sinn mik-
ilsverða kosningarétt.
Biskupstungnahreppur er víð-
lendur og umluktur vötnum.
Tungufljót fellur eftir honum
endilöngum og skiptir þessari
stóru sveit í tvær tungur, vestri
og eystri. Hreppnum heyra líka
til nokkrir bæir handan Hvítár:
Auðsholt fyrir austan, þar voru
fjögur býli, og fyrir sunnan ána
Eiríksbakki, Helgastaðir (tvíbýli)
og Iða (tvíbýli). Kjördaginn var
norðanstormur með frosti. Hvítá
rann milli skara með þéttu isskriði
Auðsholtsmenn komust yfir með
sæmilegu móti. Áin er breiðari
þar og krapið því gisnara. Frá
fyrrnefndum bæjum sunnan ár
mættust allir að Iðu og héldu að
ferjustaðnum, alls fimmtán manns,
konur og karlar. Báturinn, lítill,
léttur prammi, var nú tekinn og
í hann fóru fjórir menn. Meðal
þeirra yoru Loftur Bjarnason og
Ingólfur Jóhannsson, báðir frá
Iþu, harðknáir og þaulvanir ferju-
menn. Þungur barningur var móti
storminum gegnum þétt og þykkt
krapaskriðið. Þó náðist að norð-
urskörinni, þar sem fólkið fór upp,
og kom Ingólfur einn suður yfir
á bátnum. Aftur tók hann þrjá
með sér og tók til ára rösklega
að vanda. Annar karlmaður var
frammi í bátnum og rótaði krap-
inu frá með skóflu, eftir því sem
unnt var. Loks komst þetta fólk
upp yfir og Ingólfur aftur einn
suður yfir. Þegar hann eftir lang-
an og strangan róður náði að skör
inni, var bátnum kippt upp, og
ferjumaður sagði alveg ómögulegt
að fara fleiri ferðir. Áin færi
versnandi og væri orðin gersam-
lega ófær.
Enginn mótmælti því, sem þessi
maður sagði: Orð hans voru hæsta
réttardómur í þessu máli. Þegar
gengið hafði verið frá bátnum,
fóru þessir níu kjósendur, sem
frá urðu að snúa, heim að Iðu,
og þótti víst flestum gott að kom-
ast í hlýjuna. Hófst nú umræða
Framhald á bls. 814.
194
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ