Tíminn Sunnudagsblað - 18.09.1966, Blaðsíða 5

Landamæra bærinn Övertorneá og hiS nafntogaSa miðnætursólarfiall, Aavaaksa,
sem er Finnlandsmegin fljótsins.
ef ekki væri brotið árlega meira en
riú væri gert. Við þetta grjótnám er
notað gífurlega mikið af spre'ngiefni
og risavaxin vinnutæki svo sem rkan
ar og lyftur.
Annar námubær í Norður-Svíþjóð
var fyrrum miklu þekktari. Var það
námubærinn Gellivare, en athafnalíf
þar mun heldur hafa dregizt saman
á síðustu áratugum, og þar er nú
þéttbýlt byggðahverfi, en ekki kaup-
staður eða borg í venjulegri merk-
ingu.
Eins og fyrr segir, hefur borgin
Kiruna verið byggð frá byrjun eftir
fastri áætlun og er því mjög skipu-
lega byggð. Allt er' þar með nýtízku
sniði og skólar, og aðrar opinberar
byggingar glæsileg hús með öllum
nútíma þægindum, þótt borgin sé um
150—160 km. norðar á hnettinum,
en nyrztu tangar íslands.
Kennaralið í Kiruna var sérlega
myndarlegur hópur og óvenjulega var
þar margt af ungu fólki, samanbor-
ið við sambærilega skóla annars stað-
ar í Svíþjóð. Til þess lágu tvær ástæð
ur. Borgin Kiruna var tiltölulega ný
reist og hún hafði vaxið hratt og
þess vegna bættust árlega í hópinn
nýir kemjarar. En hin ástæðan var
þó eflaust veigameiri. Það hafði kom
ið í Ijós fyrr á árum, þegar fjölga
tók fólki í Norður-Svíþjóð, og þá sér
staklega í Lapplandi, að erfitt var
að fá kennara til starfa þarna norð-
ur í kuldabeltinu. En sænska fræðslu
málastjórnin tók þá til sinna ráða.
Hún gaf út þær reglur, að þeir
kennarar, sem hugsuðu sér að njóta
styrkja til utanfarar eða annars
frama í sambandi við kennslustörf,
skyldu fyrst taka að sér kennslustörf
um einhvern tíma í nyrztu byggðum
landsins, og þar á meðal norður í
Lapplandi. Margir kennararnir í Kir-
una voru því ungir, vel gefnir menn,
sem ætluðu sér í framhaldsmenntun
meðal framandi þjóða.
í skólastarfinu var því líf og fjör
eins og jafnan fylgir ungu fólki. Mér
fannst því skólastarfið þarna norður
í kuldabeltinu mjög til fyrirmyndar.
Sérstaklega virtist mér verknáms-
skólinn fullkominn. Verknámsskól-
ann sóttu vitanle'ga bæði piltar og
stúlkur. Piltar voru þar við nám frá
12—16 ára aldri eða alls í 4 ár. Þeir
unnu aðallega að smíði, bæði úr tré
og málmi, og ennfremur lærðu þeir
meðferð véla og unnu að viðgerðum
á þeim. Eftir fjögra ára nám, er þeir
útskrifuðust úr skólanum, fengu þeir
einhver takmörkuð réttindi iðnaðar-
manna. Síðasta árið höfðu þeir með-
al annars gert upp bílvélar, smíðað
hestvagna, bæði hjól og allt tréverk,
og unnið að öðru tré- og málmsmíði.
Stúlkurnar byrjuðu snemma handa
vinnu í barnaskólanum og fóru svo
margar um 12 ára aldur í verk-
námsskólann og fengu þar'alla venju-
iega húsmæðrafræðslu, bæði í handa-
vinnu, matreiðslu og öðrum störfum
húsmæðra. Síðasta veturinn fengu
þær líka tilsögn í meðferð ungbarna.
— Skólinn fékk lánuð nokkur börn
á fyrsta, öðru og þriðja ári, og stúlk-
urnar fengu að spreyta sig á að sinna
þeim. — Ég fékk leyfi til að koma
inn í salinn til barnanna. Þar voru
nokkrar stúlkur 15 til 16 ára að sinna
þeim. Sum börnin lágu í vöggu eða
rúmi, en önnur voru að labba um
stofuna eða salinn, sem þarna var
einskonar kennslustofa. Allar voru
stúlkurnar með grisjuklút fyrir
munninum, til varnar því að sýkja
börnin af kvefi og öðrum sjúkdóm-
um. Svo virtist, sem stúlkunum þætti
þetta fóstrustarf mjög ánægjulegt.
Á meðan ég stóð þarna inni, gekk
allt sinn vanagang. Stúlkurnar tóku
litlu börnin upp og skiptu á þeim.
Létu á pelann fyrir þau og hlúðu
að þeim.
Þarna inni var hlýlegt og heimilis-
legt og engan vafa tel ég á þVí, að
ungu stúlkurnar hafa í þessari deild
verknámsskólans öðlast skilning á
ýmsum vandamálum lífsins I sam-
bandi við stofnun heimilis og aðhlynn
ingu ungbarna.
Þessi nýreisti námubær er um 160
km. mprðar á hnettinum en nyrztu
tangar '"íslands, en þó virtist mér
gróður þarna vera mjög svipaður og
á íslandi, en tíðarfar er þó mjög
ólíkt. Þótt sumarið sé ekki langt, þá
er það yfirleitt hlýtt og bjart og
varla rignir þarna um hásumarið. í
Kiruna hverfur sól ekki af lofti írá
því síðast í maí allt til síðla í júní-
mánuði. Sumarið er því. sólbjart og
hlýtt og gróðurinn samkvæmt því til-
tölulega góður. Að vetrinum liggur
Jakahröngl hrúgast upp vlð bakka og grynningar að vetrinum.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
791