Tíminn Sunnudagsblað - 28.01.1968, Blaðsíða 2

Mitur í
íslendingar eru óneitanlega and
varalausir í velgengni. Okkur heizt
lítið á gildum sjóðum, þótt þeir
berist okkur upp í hendur í góð-
ærum. Gjaldeyrisforðinn er þrot-
inn jafnskjótt og á móti blæs, því
að ósparlega var nieð hann farið,
þegar bezt lét í ári. Ríkinu safn-
ast ekki varasjóðir, þrátt fyrir
ofsalega skattheimtu í löngu góð-
æri, því að upp er étið á hverju
máli að kalla, hvað sem aflast.
Atvinnuvegirnir eru þröng á sömu
stundu og bliku dregur á loft. Al-
kunna er, hve annarri og þriðju
kynslóðinni gengur báglega að
halda blómlegum fyrirtækjum ætt
ar sinnar í horfinu. Það hlýtur að
flögra að manni, að í okkur sé
einhver veila, sem brjálar gerðir
okkar og hugsunarhátt, þegar ekki
skjánum
þarf að berjast með hnúum og
hnefum til að sjá sér farboða.
Fyrir aðeins fáum áratugum
voru það búskussar einir, sem ekki
voru að öllu birgir, svo sem efni
og atorka framast leyfðu, þegar
vetur gekk í garð. Fyrr á öldu'm
lá einokunarverzlunin danska sí-
felldlega undir þeim ákærum, að
birgðir nauðsynja væru ónógar í
kaupstöðum landsins. Þá var ekki
siglt milli landa að vetrarlagi að
jafnaði og flestar bjargir bannað-
ar, ef vöruþrot varð í kaupstað.
Nú streyma skipin að landinu
og frá því allan ársins hring, og
samgöngur innanlands eru að jafn
aði sæmilega greiðar — á sjó og
landi og í lofti. Einmitt þetta virð-
ist hafa alið upp í okkur andvara-
leysi. Svo tæpt er teflt, að ekkert
hjól má stöðvast litla stund. Þá
verður þurrðá einhverju.
Þegar tollafgreiðsla stöðvaðist
nokkra daga í haust, brá samstund
is svo við, að ekki fékkst sykur
né kaffi. Þegar siglingar stöðvuð-
ust skamma hríð með ströndum
fram, varð olíulaust vestan lands
og austan, þar sem þó var mikið
í húfi, að ekki þryti olía. Það má
sýnilega ekki-mikið út af bera til
þess, að til vandræða komi.
Um langt skeið hefur hafís ekki
komið að strondum landsins, þar
til nú síðustu ár, að aftur hefur
bólað á honum. Þetta tillæti náttúr
unnar er gleðilegt. En þó er vafa-
mál, að það hafi verið okkur að
öllu leyti hollt. Hefði hafísinn
hrannazt upp að ströndum lands-
ins á dögunum, eins og vel hefði
getað gerzt, ef ekki hefði brugðið
til austanáttar, virðist einsætt, að
þrot hefði orðið á mörgu, sem
bágt var án að vera, bæði norð-
an lands og austan. Sumu hefði
sennilega verið hægt að bjarga við
með ærnum tilkostnaði, öðru ekki.
Af svipuðum toga er það, að
engar fóðurbirgðastöðvar eru í
landshlutum, þar sem kal hefur
þráfaldlega rýrt svo heyfeng
manna, að til mikilla og dýrra hey-
flutninga hefur orðið að grípa.
Ég minnist eins og sjálfsagt
fleiri gamaila bænda, sem urðu
hyggjuiþungir, ef kom ofan í flekk
hjá þeim eða kind drapst úr bráða-
pest. Þeir bjuggust allt eins við,
að nú væri hann að leggjast í ó-
þurrka og pestin stráfelldi yngra
féð. Það var sem betur fór oft-
ast óþarfur bölmóður. En orsök
hans var heiðarleg ábyrgðartilfinn
ing búmannsins, þótt í öfgafullri
mynd birtist hún.
Hagsældin þessa síðustu áratugi
hefur fóstrað annað skapferli: Úr
því að þetta gekk svona vel í fyrra
og hitteðfyrra, þá slampast það
ldka núna. Er á meðan er. En það
er hugsunarháttur, sem getur
reynzt dýrkeyptur. Skyldi meðal-
vegurinn okki vera farsælastur:
Forsjálni með æðruleysi.
Hvar er ísland? spurði Lúðvík
Kristjánsson í sagnfræðifyrir-
lestri sínum í útvarpinu á dögun-
um. Við hefðum gott af því að
hafa svarið við þeirri spurningu í
minni — líka þeir, sem eiga að
semja sögu með verkum sínum,
þótt ekki hreyfi þeir penna, svo
að orð sé á gerandi.
J.H.
„Landsins forni fjandi“ lagðist ekki upp að ströndum Norðurlands að þessu
sinni. En þótt búas* megi við hafís, hvenær sem er að vetrarlagl og við verið á
þá staðreynd minntir undanfarin ár, er ekkl hafður hinn minnsti viðbúnaður tll
þess að koma I veg fyrir vandræði.
74
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ